Bắt nghi phạm quan trọng trong vụ sát hại Tổng thống Haiti

Nghi phạm Joseph Félix Badio bị bắt sau khi bỏ trốn hơn 2 năm

Theo dấu nghi phạm suốt 2 năm

Hôm 19-10, trong bộ thường phục của mình, sĩ quan cảnh sát Ernst Dorfeuille bước ra khỏi chợ Ngôi sao lớn nằm trên những ngọn đồi ở Thủ đô Port-au-Prince (Haiti) thì một người đàn ông lướt qua. Ngay lập tức anh nhận ra đó là Joseph Felix Badio - cựu quan chức Bộ Tư pháp Haiti và là thành viên đơn vị cảnh sát chống tham nhũng của chính phủ - đây là một trong số nghi phạm chính đang bị truy nã trong vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise. Đó là lần thứ hai Dorfeuille chạm trán đối tượng này. Lúc này, Badio để râu xám và tóc muối tiêu. Nhưng không giống như cuộc đụng độ trước đây, lần này Dorfeuille quyết không để Badio trốn thoát.

Viên cảnh sát vào xe của mình gọi cho Ủy viên Cảnh sát quốc gia Haiti Mackenzie Jacques để yêu cầu hỗ trợ. Ông Jacques - người được giao phụ trách khu vực ngoại ô này từ hồi tháng 2-2023, cùng một nhóm sĩ quan có mặt. Sắp xếp đội hình theo dõi, họ chờ đợi. Một lúc sau, Badio mặc áo khoác đen và áo sơ mi kẻ ca-rô xanh trắng bước ra với một chiếc túi mua sắm nhỏ mà không nghi ngờ gì. Đi ngang qua bãi đậu xe, ông ta lên chiếc Chevrolet nhỏ màu đen. Một chiếc xe bán tải của cảnh sát theo sau là một chiếc Toyota SUV màu xám vượt lên phía trước và chặn đường chiếc Chevrolet. Các sĩ quan cảnh sát Haiti nhanh chóng xuất hiện hô vang: “Giơ tay lên”. Cánh cửa chiếc xe Chevrolet từ từ mở ra. Badio bước ra ngoài, hét lên bằng tiếng Creole: “Chuyện gì đang xảy ra vậy?”. Khi cảnh sát áp sát, ông ta hét lên: “Bắt cóc! Bắt cóc!”.

Herold Jean Francois - Giám đốc đài Ibo ở Port-au-Prince, nằm trong số những người có mặt tại chợ Ngôi sao lớn vào ngày Badio bị bắt. Francois nghe kể rằng, Badio là người thường xuyên mua sắm ở cửa hàng tạp hóa, nhưng với dung mạo và bộ râu tóc khác lạ, không ai có thể nhận ra ông ta. “Người đàn ông đó đi lại hàng ngày và tiếp tục cuộc sống của mình như thể là một người bình thường. Điều đáng kinh ngạc hơn nữa trong trường hợp này là một sĩ quan cảnh sát đơn độc làm việc như thể anh ta là Sherlock Holmes” - nhà báo Hérold Jean Francois bày tỏ. Người dân xung quanh ban đầu tưởng cảnh sát bắt nhầm người, nhưng Dorfeuille không thể sai vì ông đã làm việc cùng Badio tại cơ quan cảnh sát nhiều năm. Lần đầu tiên Dorfeuille gặp lại Badio sau khi có lệnh truy nã là vào thời điểm xảy ra dịch bệnh Covid-19. Khi đó, dù nghi phạm đeo khẩu trang đi mua đồ trong siêu thị Giant ở Petionville, nhưng Dorfeuille ngay lập tức nhận ra.

Vụ ám sát Tổng thống Haiti Jovenel Moise đã mở màn cho làn sóng bạo lực bùng phát khó kiểm soát

Vai trò điều phối sau hậu trường

Vụ bắt giữ nói trên diễn ra sau 27 tháng kể từ khi một nhóm binh sĩ Colombia xông vào dinh thự riêng của Tổng thống Jovenel Moise và xả súng khiến ông thiệt mạng, đồng thời làm Đệ nhất phu nhân Martine Moise bị thương. Vụ án đã gây chấn động dư luận Haiti cũng như cộng đồng quốc tế. Dù hơn 40 đối tượng đã bị bắt giữ, trong đó có 3 người Mỹ gốc Haiti đã được chuyển đến Miami vào đầu năm nay, không ai ở Haiti chính thức bị buộc tội và thẩm phán phụ trách vụ điều tra đến nay đã là người thứ năm.

Badio từng làm việc trong đơn vị cảnh sát chống tham nhũng và bị sa thải 2 tháng trước khi vụ ám sát xảy ra. Lệnh truy nã của Cảnh sát quốc gia Haiti đề ngày 12-7-2021 cáo buộc Badio về tội ám sát, âm mưu ám sát và cướp có vũ trang. Theo báo cáo đầy đủ của Cảnh sát Haiti mà tờ Miami Herald có được, ông ta đã liên lạc với một số nghi phạm vào đêm Tổng thống bị sát hại. Cảnh sát cũng cáo buộc người này đã ở trong dinh thự vào đêm định mệnh đó. Ông ta từ lâu đã được coi là người đứng sau hậu trường và đóng vai trò trung tâm điều phối âm mưu ám sát Tổng thống, mặc dù ông ta đã bác bỏ điều này qua đoạn ghi âm phát hành trong thời gian bỏ trốn. Hiện tại, Badio đang bị giam giữ và thẩm vấn ở Haiti, nhưng cuối cùng ông ta có thể được chuyển đến Miami - nơi đang diễn ra một cuộc điều tra song song, với tư cách là bị cáo thứ 12 của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI). Trong khi nhiều người hy vọng việc bắt giữ Badio sẽ mang lại bước đột phá cho cuộc điều tra thì vẫn có lo ngại rằng người này có thể bị giết để bịt miệng nếu ở lại Haiti quá lâu.

“Ông ta là người mà mọi người đang tìm kiếm” - Ủy viên cảnh sát Mackenzie Jacques cho biết. Tuy nhiên, vụ bắt giữ Badio đã đặt ra câu hỏi: Tại sao ông ta vẫn được tự do lâu đến vậy? Một nguồn tin cảnh sát xác nhận, chiếc xe mà nghi phạm trốn truy nã sử dụng là của Marie Patricia Jean-Gilles, một nhân viên của Bộ Tư pháp. Cô này được mô tả là bạn gái đang sống chung với Badio và thường xuyên đến nhà thờ cùng ông ta. Sau khi Badio bị bắt, cảnh sát đã bắt giữ 5 người từng đến thăm ngôi nhà ở Fort Jacques nơi Badio cư trú, trong đó có nhà báo Andre Junior Cherisie (bạn thân của Badio) và 3 luật sư khác.

Vẫn chưa biết ai là “trùm cuối”

Tính đến cuối tháng 10-2023, 2 trong số 11 đối tượng bị chính quyền Miami cáo buộc tội âm mưu hoặc hỗ trợ giết hại Tổng thống Haiti đã bị kết án. Theo tài liệu của tòa án, cựu quân nhân Đức Alejandro Rivera Garcia (hay còn gọi là “Đại tá Mike”, 45 tuổi), là thành viên trong đoàn xe hướng đến dinh thự của ông Moise vào ngày xảy ra án mạng sau khi chuyển tiếp thông tin rằng kế hoạch không phải là bắt cóc mà là ám sát Tổng thống. Vào tháng 9-2023, ông ta đã nhận tội về âm mưu và hỗ trợ âm mưu giết Tổng thống Haiti. Ngày 26-10, thẩm phán liên bang Jose E Martinez đã tuyên án Rivera Garcia tù chung thân trong phiên điều trần kéo dài chưa đầy 30 phút ở Miami.

Trước đó, hồi tháng 6-2023, doanh nhân người Haiti gốc Chile là Rodolphe Jaar cũng đã bị kết án tù chung thân vào tháng 6 vì tham gia vụ sát hại Tổng thống Moise. Ngoài ra, cựu Thượng nghị sĩ Haiti John Joel Joseph sẽ bị kết án vào tháng 12-2023 và 8 bị cáo khác đang chờ xét xử vào năm tới tại Mỹ. Đáng nói, John Joel Joseph đã nhận tội tại tòa án liên bang Miami về âm mưu cùng với những người khác ở Haiti và Nam Florida về việc giết hại Tổng thống Moise, bao gồm cả việc tham dự một cuộc họp quan trọng với lực lượng biệt kích Colombia vào ngày 6-7-2021, một ngày trước vụ ám sát. Ông ta thừa nhận đã giúp thuê xe, giới thiệu nhóm biệt kích với các thành viên băng đảng Haiti và lo cung cấp vũ khí cho những kẻ tham gia vụ ám sát. Mục tiêu của Joseph là trở thành nhà lãnh đạo Haiti, kế nhiệm ông Moise. Tuy nhiên, chưa rõ ai mới là “trùm cuối” của âm mưu “kinh thiên động địa” này.

Tổng thống Haiti Jovenel Moise bị sát hại khi mới 53 tuổi. Kể từ sau vụ ám sát, Haiti đã chứng kiến làn sóng bạo lực băng đảng gia tăng khiến Thủ tướng nước này phải đề nghị Liên hợp quốc triển khai lực lượng vũ trang quốc tế. Đầu tháng 10-2023, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã nhất trí thông qua việc cử một lực lượng đa quốc gia do Kenya dẫn đầu đến giúp chống lại các băng đảng. Tuy nhiên, Kenya đến nay chưa công bố ngày triển khai.

Theo Miami Herald/Reuters