Bài tập dành cho người suy dinh dưỡng

1. Vai trò của tập luyện và massage với người suy dinh dưỡng

- Cải thiện hệ miễn dịch: Với người bệnh suy dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức mạnh và khối lượng cơ bắp, cải thiện hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng, gia tăng mật độ xương, giảm thiểu nguy cơ loãng xương.

Ngoài ra, hoạt động thể chất có thể kích thích cơ thể giải phóng endorphin, cải thiện tâm trạng và giảm stress, nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

- Hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng: Massage kích thích lưu thông máu, giúp vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến các tế bào hiệu quả hơn, qua đó có thể cải thiện sự thèm ăn, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng, đồng thời thúc đẩy quá trình phục hồi.

- Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Cũng giống như việc tập luyện, massage mang lại hiệu quả giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện tâm trạng nhờ kích thích cơ thể sản sinh endorphin – hormone tạo cảm giác hưng phấn và hạnh phúc. Bên cạnh đó, massage còn có tác dụng giảm đau, tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện chất lượng giấc ngủ.

2. Bài tập tốt cho người trưởng thành bị suy dinh dưỡng

2.1 Dưỡng sinh

- Thư giãn

+ Tư thế: Nằm hoặc ngồi dựa thoải mái trên một ghế dựa.

+ Cách thực hiện

Bước 1: Ức chế ngũ quan: Che mắt, tập ở nơi yên tĩnh, nếu trời nóng, mặc quần áo mỏng hoặc để quạt nhẹ; trời lạnh, đắp mền mỏng; xa nơi đang nấu ăn…

Bước 2: Tự nhủ thầm cho các cơ mềm ra, giãn ra từ từ, chắc chắn, từng nhóm cơ một, từ trên xuống dưới, toàn thân cảm thấy nặng và ấm.

Bước 3: Tập trung ý chí theo dõi hơi thở ra vào qua mũi tới phổi, khoảng 10 hơi thở, có thể đi vào giấc ngủ ngắn 15 – 30 phút.

Tập 2 lần/ngày. Tối thư giãn giúp dễ đi vào giấc ngủ.

- Xoa tam tiêu

+ Tư thế: Ngồi thòng chân.

+ Cách thực hiện:

Xoa thượng tiêu: Hai bàn tay duỗi ra úp lên nhau và để trước ngực, hai cánh tay áp sát vào nách, xoa theo chiều kim đồng hồ 10-20 lần.

Xoa trung tiêu: Bàn tay phải nắm lại úp trên bụng, tay kia đè chụp lên. Xoa từ phải sang trái theo chiều kim đồng hồ 10-20 lần.

Vuốt bẹ sườn: Dùng ngón tay trỏ phải vuốt bẹ sườn bên trái và ngược lại 10-20 lần.

Xoa hạ tiêu: Xoa vùng dưới rốn, giống như xoa trung tiêu. Thở tự nhiên.

Tập 2-3 lần/ngày.

2.2 Yoga

- Tư thế xác chết (Savasana)

Cách thực hiện: Nằm ngửa trên sàn, hai chân duỗi thẳng, hai tay duỗi thẳng hai bên; Nhắm mắt, thả lỏng toàn bộ cơ thể. Giữ nguyên tư thế trong 5-10 phút.

- Tư thế em bé (Balasana)

Cách thực hiện: Ngồi thẳng lưng, đặt mông lên phần gót chân; Giữ cho mu bàn chân chạm sàn; Cúi gập người về phía trước, trán chạm sàn nhưng mông không rời gót chân; Đưa tay về phía gót chân, mu bàn tay chạm sàn hoặc đưa thẳng tay ra phía trước; Duy trì tư thế này trong 1 – 3 phút.

- Tư thế chó úp mặt (Adho Mukha Svanasana)

Cách thực hiện: Bắt đầu bằng tư thế bốn chân, đặt lòng bàn tay và đầu gối chạm sàn, cánh tay thẳng và song song với nhau, đôi chân hơi rộng hơn vai. Hít thở sâu vào, khi thở ra, đẩy chân lên, nâng mông lên cao, tạo thành hình tam giác ngược. Cố gắng giữ cánh tay thẳng và hướng lưng thẳng lên trên. Đầu và cổ nằm giữa hai vai, nhìn về phía chân hoặc hướng về bụng.

Giữ tư thế trong 1-2 phút, thở sâu và đều. Để thoát khỏi tư thế, hít thở sâu vào và khi thở ra, đặt chân về vị trí ban đầu.

- Tư thế con mèo - bò (Marjaryasana - Bitilasana)

Cách thực hiện: Bắt đầu bằng tư thế bò, hai tay chống vuông góc với sàn, hai đầu gối chống vuông góc với hông. Hít vào, gù lưng lên, mắt nhìn rốn. Thở ra, võng lưng xuống, mắt nhìn hướng lên phía trước. Lặp lại động tác 10-15 lần.

- Tư thế trái núi (Tadasana)

Cách thực hiện: Đứng thẳng trên hai chân, hai ngón chân cái chạm nhau. Hít vào, nâng cao gót chân, hai tay đan lại vươn qua đầu, kéo dài cột sống, vai và cổ. Hít thở đều, giữ tư thế trong 30 giây đến 1 phút. Thở ra, hạ gót chân xuống sàn.

Hai tay giơ qua đầu trong tư thế trái núi, bài tập tốt cho người bệnh suy dinh dưỡng.

2.3 Các hoạt động thể chất khác

Người bệnh suy dinh dưỡng có thể luyện tập một số hoạt động thể chất khác như đi bộ, bơi lội, đạp xe, các bài tập giãn cơ, thể dục nhịp điệu...

3. Một số bài tập vận động phù hợp với trẻ em suy dinh dưỡng

Đối với trẻ em suy dinh dưỡng, việc lựa chọn bài tập phù hợp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình điều trị và hỗ trợ phát triển toàn diện. Mỗi độ tuổi sẽ có những bài tập phù hợp riêng, giúp trẻ cải thiện sức khỏe, nâng cao thể chất và tinh thần một cách hiệu quả.

- Trẻ từ 3 đến 5 tuổi: Ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng, vui nhộn như đi bộ, ném bóng, trốn tìm, tập thể dục nhịp điệu theo nhạc….

- Trẻ từ 6 đến 10 tuổi: Có thể tăng cường độ tập luyện với các bài tập như chạy bộ, bơi lội, chơi thể thao (bóng đá, cầu lông, bóng rổ...).

- Trẻ trên 10 tuổi: Thích hợp với các bài tập đòi hỏi kỹ thuật và sức bền cao hơn như chạy bộ trên máy chạy bộ, tập tạ nhẹ, võ thuật, yoga...

4. Những lưu ý khi tập luyện

Thời điểm tập tốt nhất trong ngày: Thời điểm tập lý tưởng nhất nên là vào buổi sáng sớm khi nhiệt độ cơ thể ở mức ổn định. Việc tập luyện vào buổi sáng sớm giúp cơ thể sản sinh ra các hormon endorphin, có tác dụng cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và mệt mỏi để người tập bắt đầu một ngày mới với tinh thần sảng khoái và tràn đầy năng lượng. Không nên tập quá gần giờ đi ngủ vì có thể gây ra khó ngủ.

Không tập khi cơ thể đang mệt mỏi, đói bụng hoặc sau khi ăn no: Nếu tập luyện trong tình trạng cơ thể mệt mỏi sẽ làm tăng nguy cơ chấn thương và làm giảm lợi ích của bài tập. Bên cạnh đó, nếu tập khi bụng đói có thể làm giảm hiệu suất và tạo cảm giác mệt mỏi nhanh chóng. Tuy nhiên, khi tập thể dục ngay sau khi ăn no có thể làm cho dạ dày bị co thắt, gây cảm giác khó chịu hoặc buồn nôn. Do đó, việc tập luyện thể lực tốt nhất nên được thực hiện ít nhất 1 - 2 giờ sau bữa ăn.

Cách tập luyện thể lực không gây hại sức khỏe

Cần lựa chọn các hoạt động phù hợp với sức khỏe và khả năng của bản thân.
Khởi động kỹ trước khi tập luyện, luôn bắt đầu từ từ, tập với cường độ thấp và tăng dần theo thời gian.
Cần dừng tập ngay nếu cảm thấy đau hoặc khó chịu.
Uống đủ nước trước, trong và sau khi tập luyện.
Tránh tập luyện trong điều kiện thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh.
Đối với trẻ em, cần tạo môi trường vui vẻ, thoải mái để trẻ ham thích tham gia tập luyện, theo dõi sát quá trình tập luyện để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Việc tập luyện luôn phải đi đôi với chế độ ăn, chế độ sinh hoạt hợp lý theo hướng dẫn của bác sĩ.

Mời bạn xem tiếp video:

Phòng chống suy dinh dưỡng cấp tính: Nguyên nhân và cách điều trị | SKĐS

ThS. BS. Phạm Đức Thắng