Áp dụng quản lý rủi ro phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại

Toàn cảnh Hội thảo "Quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số". Ảnh: Đức Minh

Áp dụng quản lý rủi ro còn gặp nhiều bất cập, hạn chế

Thông tin về công tác quản lý tuân thủ thuế, bà Ngô Thị Thùy Linh - Phó Trưởng ban Ban Quản lý rủi ro (Tổng cục Thuế), cho biết, trong những năm qua, ngành Thuế đã triển khai và chú trọng đến công tác quản lý rủi ro (QLRR) tuân thủ, bắt đầu với việc ban hành khung pháp lý cho việc áp dụng QLRR trong quản lý thuế. Kể từ năm 2019, việc áp dụng QLRR trong quản lý thuế được thực hiện theo quy định tại Điều 9 Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14; Thông tư số 31/2021/TT-BTC và các văn bản hướng dẫn hiện hành.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh

“Việc triển khai áp dụng quản lý rủi ro của cơ quan thuế trước mắt sẽ còn phải đối phó với không ít những khó khăn, thách thức. Đặc biệt, để đáp ứng yêu cầu cải cách, hiện đại hóa ngành Thuế, công tác quản lý rủi ro tuân thủ tổng thể sẽ phải giải quyết rất nhiều công việc, có những vấn đề cần được xem xét, giải quyết ở tầm chiến lược, có sự phối hợp giải quyết xử lý với nhiều cấp, đơn vị ở cả trong và ngoài ngành” .

Ngành Thuế đã tạo được hành lang pháp lý phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại và phù hợp với định hướng chiến lược cải cách hiện đại hóa của ngành đến năm 2030 như quy định áp dụng phương pháp học máy (ML), trí tuệ nhân tạo (AI), sử dụng cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) để đánh giá tuân thủ pháp luật thuế và phân loại mức độ rủi ro người nộp thuế (NNT) bên cạnh phương pháp chấm điểm và phân loại theo điểm và phương pháp xếp hạng theo danh mục.

Bằng việc áp dụng phương pháp QLRR, ngành Thuế đã phân loại hồ sơ hoàn thuế giá trị gia tăng tự động, không có sự can thiệp của con người trong quá trình phân loại hồ sơ hoàn, rút ngắn thời gian phân loại hồ sơ hoàn, đảm bảo khách quan, công bằng trong phân loại hồ sơ hoàn thuế.

Đồng thời, cơ quan thuế theo dõi, quản lý chặt chẽ, sát sao tình hình quản lý, sử dụng hóa đơn chứng từ của NNT, hạn chế tình trạng mua bán hóa đơn bất hợp pháp thông qua việc xác định các dữ liệu rủi ro, xây dựng các công cụ, ứng dụng quản lý việc sử dụng hóa đơn điện tử của NNT.

Việc áp dụng phương thức QLRR, đã góp phần nâng cao nhận thức của cơ quan thuế, NNT và cộng đồng xã hội trong việc cải cách quản lý thuế theo hướng minh bạch, công khai. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho NNT chấp hành tốt pháp luật về thuế, nâng cao mức độ tuân thủ pháp luật thuế của NNT, giảm chi phí quản lý thuế và chi phí tuân thủ của NNT.

Tuy nhiên, theo bà Ngô Thị Thùy Linh, trong quá trình triển khai thực hiện áp dụng QLRR trong quản lý thuế hiện nay còn gặp nhiều bất cập, hạn chế. Bởi với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, cùng với chủ trương đẩy mạnh hội nhập, tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài sẽ ngày càng có nhiều doanh nghiệp, tổ chức cá nhân kinh doanh tại Việt Nam với các hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng phức tạp. Đây là một áp lực cho công tác quản lý thuế nói chung, trong đó có yêu cầu về quản lý thuế theo phân tích rủi ro.

Bên cạnh đó, công tác QLRR hiện mới được nghiên cứu triển khai áp dụng tại một số nghiệp vụ quản lý thuế đơn lẻ, nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết của công tác quản lý thuế; chưa xây dựng và triển khai chương trình QLRR tuân thủ tổng thể về thuế và hệ thống quản lý toàn diện về phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ thuế.

Cơ cấu tổ chức bộ máy cũng như việc trao quyền và trách nhiệm thực hiện QLRR chưa phù hợp, chưa tương xứng với công tác QLRR trong giai đoạn hiện nay…

Củng cố, kiện toàn đáp ứng yêu cầu phát triển

Nhằm đảm bảo việc áp dụng QLRR trong quản lý thuế được thực hiện theo lộ trình phù hợp về thời gian, nguồn nhân lực, cơ sở dữ liệu, ứng dụng công nghệ thông tin, phù hợp với chiến lược cải cách hành chính nói chung, chiến lược cải cách hệ thống thuế nói riêng, bà Ngô Thị Thùy Linh cho biết, cơ quan thuế đang xây dựng kế hoạch áp dụng QLRR tổng thể theo định hướng:

Hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý tuân thủ tổng thể tại hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý thuế theo nguyên tắc phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ về thuế; xây dựng một cơ sở dữ liệu thông tin quản lý tuân thủ tổng thể, toàn diện với các công cụ thu thập, xử lý, phân tích dữ liệu hiện đại, phù hợp với thông lệ quốc tế và xu thế phát triển của công nghệ đáp ứng yêu cầu quản lý thuế, tạo thuận lợi cho người dân, nâng cao hiệu quả quản lý;

Đồng thời, xây dựng Bộ Chỉ số tiêu chí áp dụng phân tích rủi ro quản lý tuân thủ tổng thể với đầy đủ các chức năng nghiệp vụ quản lý thuế; kết hợp giữa kết quả phân tích dữ liệu thực tế kê khai của NNT và kinh nghiệm thực tiễn trong công tác quản lý thuế của cơ quan thuế các cấp; triển khai xây dựng “Hệ thống ứng dụng cơ sở dữ liệu và phân tích rủi ro tổng thể”, trên cơ sở nghiên cứu áp dụng phương pháp phân tích dữ liệu số lớn, sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo vào phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ NNT.

Ngoài ra, Tổng cục Thuế xây dựng và kiện toàn bộ phận QLRR về thuế thuộc Tổng cục nhằm nâng cao thẩm quyền, địa vị pháp lý và năng lực, nguồn nhân lực để triển khai sâu, rộng, toàn diện, tập trung, có hiệu quả công tác phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ thuế (với nhiệm vụ tham mưu xây dựng hệ thống cơ sở pháp lý, tiêu chí, quy trình, quy định về QLRR theo hướng tự động hóa) đáp ứng yêu cầu phát triển, hiện đại hóa ngành Thuế và nâng cao tính tuân thủ của NNT./.

Thùy Dương