KCN Tằng Loỏng- Lào Cai: Hậu họa môi trường đang được báo trước

Khu sản xuất của Nhà máy phốt pho 4 (Công ty Cổ phần hóa chất Đức Giang) thuộc Khu công nghiệp Tằng Loỏng.

Trong số 3 khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh miền núi biên giới Lào Cai, Khu công nghiệp Tằng Loỏng thuộc huyện Bảo Thắng được coi là “biểu tượng” của sự nghiệp công nghiệp hóa của địa phương. Tuy vậy, do quy hoạch chắp vá theo kiểu “vừa chạy vừa xếp hàng”, kể từ khi hình thành cho đến nay Tằng Loỏng vẫn đang là điểm “nóng” về gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Ông Đào Duy Nhất, Phó Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Lào Cai cho biết: Để trở thành khu công nghiệp, Tằng Loỏng phải trải qua 2 giai đoạn điều chỉnh quy hoạch. Khởi đầu bằng việc xây dựng Nhà máy Tuyển quặng Apatít từ những năm 1980. Đến năm 2006, UBND tỉnh Lào Cai chính thức quy hoạch khu vực này thành cụm công nghiệp-đô thị. Sau đó bằng Quyết định số 285 ngày 10-2-2011 của UBND tỉnh về quy hoạch mở rộng, Khu công nghiệp Tằng Loỏng mới chính thức ra đời, đánh dấu cột mốc quan trọng của ngành công nghiệp ở tỉnh miền núi Tây Bắc này.

Tuy vậy, việc giải phóng mặt bằng và đầu tư cơ sở hạ tầng từ trước đến nay đều do các nhà đầu tư thực hiện, nên đến tận bây giờ trong Khu công nghiệp vẫn còn tồn tại 69 hộ dân sống xen kẽ giữa các nhà máy. Chưa kể gần 1.000 hộ dân của thị trấn Tằng Loỏng cũng nằm trong diện di dời tái định cư, đang gây khó khăn cho công tác quản lý môi trường, ảnh hưởng không tốt tới thu hút đầu tư, cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh của các nhà đầu tư nơi đây.

Đề cập về nguyên nhân gây ô nhiễm thường xuyên tại Khu công nghiệp, ông Lưu Đức Cường, Phó Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Lào Cai cho rằng: Khu công nghiệp Tằng Loỏng không được quy hoạch, xây dựng từ đầu, mà là khu vực tự phát mang tính chất “chắp vá”. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật tại đây hầu như chưa được đầu tư đồng bộ, hệ thống xử lý nước thải tập trung “cuối đường ống” cũng chưa đầu tư xây dựng, khoảng cách an toàn về môi trường chưa được quan tâm đúng mức.

Các nhà máy trước khi xây dựng đều có báo cáo đánh giá tác động môi trường, hoặc bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường đều được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Nhưng chất lượng lập và thẩm định các báo cáo đôi khi chưa phù hợp với thực tế. Đặc biệt, công nghệ sản xuất hóa chất, luyện kim tại Khu công nghiệp Tằng Loỏng hầu hết đều dùng công nghệ của Trung Quốc. Đây là những công nghệ tương đối lạc hậu, nên nguy cơ xảy ra trục trặc kỹ thuật trong quá trình sản xuất, dẫn đến sự cố môi trường là khó tránh khỏi. Bên cạnh đó, việc quan tâm thực sự đến đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường của một số nhà máy không cao, thậm chí mang tính chất đối phó.

Điều nguy hiểm nhất là việc quản lý chất thải rắn công nghiệp của các nhà máy chưa được quan tâm đúng mức. Bình quân mỗi ngày đêm cả khu thải ra tới 4.764,2 tấn, cả năm là 1.715.832 tấn rắn, song chỉ được lưu chứa trong khuôn viên nhà máy và khu vực đất trống trong Khu công nghiệp, hoặc được dùng san lấp mặt bằng. Do vậy khi trời mưa các chất thải hòa tan vào nước, thẩm thấu xuống đất hoặc chảy ra ngoài môi trường, gây ô nhiễm nguồn nước.

Về nước thải, theo lý thuyết các nhà máy sản xuất phốt pho vàng, luyện đồng, tuyển apatit… đều có hệ thống bể xử lý tuần hoàn nước thải, để tái sử dụng lượng nước không được phép chảy ra môi trường bên ngoài. Nhưng trên thực tế, nước thải của các nhà máy ở Tằng Loỏng vẫn thải ra môi trường bên ngoài. Bao gồm nước sinh hoạt, nước rửa, nước mưa, có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường khi trời mưa to kéo dài. Ngoài ra, ô nhiễm về tiếng ồn của quá trình sản xuất, ô nhiễm kim loại nặng trong nước thải, đặc biệt trong quá trình sản xuất bao bì (mạ điện) cũng cần có giải pháp khắc phục.

Chính vì lẽ đó, từ khi Khu công nghiệp Tằng Loỏng đi vào hoạt động, đã liên tiếp phát sinh hàng chục sự cố gây ô nhiễm môi trường làm dư luận bức xúc, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, sản xuất của người dân trong vùng. Gần đây nhất (tháng 8-2013), nước mưa tràn qua bãi thải rắn của Công ty cổ phần hóa chất Phúc Lâm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sản xuất của người dân thôn Phú Hà 2…

Chất thải độc hại do các nhà máy hóa chất, luyện kim thải ra hàng chục tấn mỗi ngày, buộc phải lưu giữ trong khuôn viên của các nhà máy “đang chờ các nhà khoa học giải cứu” vì chưa có công nghệ xử lý, vẫn đang tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm nặng nề cả trong hiện tại và tương lai./.

Văn Hào