Gây quỹ cộng đồng cho dự án khoa học: Có thực sự khó?
Các nhà đầu tư được tự mình trải nghiệm về tính khoa học và an toàn của dự án. Họ sẽ cảm thấy an tâm và ngày càng hào hứng đầu tư vào nhiều tiền hơn.
Những nhà khoa học trẻ tuổi rất khó khăn để tìm nguồn vốn hỗ trợ cho dự án của mình.
Hiện nay, vấn đề gọi vốn tài trợ cho các dự án khoa học đang rơi vào giai đoạn khủng hoảng. Nguồn vốn hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu khoa học cơ bản, tức những lĩnh vực không thể ứng dụng ngay lập tức vào thực tế nhưng lại rất quan trọng trong tương lai, đang ngày càng sụt giảm. Và những nhà nghiên cứu trẻ là những người đang chật vật nhất trong việc cố gắng cạnh tranh giành giật những khoản tài trợ cho dự án của mình.
Với mục đích gây quỹ cộng đồng (crowdfunded) cho các dự án khoa học, trang Experiment.com được thành lập và hoạt động theo cách thức tương tự như Kickstarter.com. Nơi đây, các nhà khoa học sẽ tìm thấy được nguồn tiền dồi dào để theo đuổi mục tiêu nghiên cứu của họ. Hoạt động gây quỹ cộng đồng không thể cung cấp nguồn vốn cho tất cả các lĩnh vực và dự án khoa học hiện nay, nhưng nó có thể giúp chúng vực dậy và trụ vững một thời gian dài để tìm một nguồn vốn khác chứ không phải chết dần chết mòn trong tuyệt vọng.
Trang Experiment.com trước đây được có tên là Microryza, hoạt động khá nhỏ và thiếu tính tổ chức. Từ khi ra mắt vào năm 2012 cho đến nay, trang web này đã tài trợ cho chỉ khoảng 396 dự án. Phần lớn mỗi dự án đều chỉ nhận được một nguồn vốn dưới mức 5.000 đô la, tức tổng lượng tiền vốn ủng hộ cho toàn bộ các dự án trên trang web này chỉ vào khoảng 5 triệu đô. Số tiền này giống như một hạt đậu nhỏ khi so sánh với lượng ngân sách khổng lồ trị giá hàng trăm tỷ đô la mỗi năm mà Chính phủ Hoa Kỳ dành cho hoạt động nghiên cứu và phát triển.
Thế nhưng các nhà khoa học lại không tìm được một lựa chọn nào khác. Hoạt động gây quỹ cộng đồng chỉ có thể cung cấp vốn cho những dự án với quy mô nhỏ lẻ mà thường bị bỏ qua bởi các khoản tài trợ truyền thống, ví dụ như các gói hỗ trợ đến từ chính phủ hay các nhà đầu tư thiên thần.
Từ khi loại hình gây quỹ cộng đồng ra đời, nhiều người đã lầm tưởng rằng đây là cách nhanh nhất để thu hút về một lượng vốn nhiều nhất. Một quan niệm sai lầm phổ biến, ít nhất là trong lĩnh vực khoa học. Để gây quỹ cộng đồng, bạn phải thiết kế và lên kế hoạch cho chiến dịch, sáng tạo ra ý tưởng với hình ảnh và câu chữ bắt mắt. Tất cả đều nhằm mục đích thu hút được càng nhiều người tiếp cận càng tốt. Tuy nhiên, với trang web Experiment.com, bạn gặp thêm trở ngại lớn trong việc thuyết phục và chứng minh với chủ trang web rằng bạn là một nhà khoa học thật sự cũng như bạn đủ khả năng để thực hiện dự án của mình.
Trong số 6.000 dự án được tạo ra trên trang web Experiment.com, chỉ có 15,5% số dự án được khởi động thực hiện, và chỉ khoảng một nửa những nhà khoa học trong số này đạt được mục tiêu gây quỹ của họ, tức tỷ lệ thành công chỉ khoảng 7%. Bên cạnh đó, theo quy định của Experiment.com, nếu không đạt được ngân sách tối thiểu do bạn đặt ra, thì toàn bộ dự án sẽ bị hủy bỏ.
Chính những quy định rắc rối và khắt khe cũng như nguồn vốn eo hẹp đã làm cho nhiều dự án khoa học tiềm năng dần dần bị tàn lụi.
Tuy nhiên, vẫn còn đó những nhà khoa học đam mê với công việc của mình bất chấp mọi khó khăn thử thách. Dự án trồng bắp biến đổi gen là một ví dụ điển hình về sự thành công của Experiment.com.
Thực tế, dự án này đã mất một khoảng thời gian khá dài để thực nghiệm và trả lời câu hỏi của những người tham gia góp vốn, phần lớn đều xoay quanh vấn đề an toàn của loại thực phẩm biến đổi gen. Trong ví dụ này, những người quản lý dự án sẽ kiểm tra mức độ an toàn của ngô biến đổi gen bằng cách nghiên cứu xem những động vật hoang dã có chịu chấp nhận ăn chúng hay không? Đối với mỗi 25 đô la tiền góp vốn, mỗi nhà đầu tư sẽ nhận được hai bắp ngô. Bắp số 1 là loại đã qua biến đổi gen và bắp số 2 là loại thông thường. Sau đó, họ sẽ treo hai bắp ngô này trong khu vực nhà của mình để xem xét giữa bắp số 1 và số 2 thì các động vật hoang dã như chim và sóc sẽ thích ăn cái nào hơn.
Và kết quả đúng như mong đợi. Những động vật hoang dã này đều chọn ăn cả hai loại bắp với tỷ lệ tương tự như nhau.
Điều đặc biệt mang lại thành công cho dự án này là nó khiến cho cả những người ủng hộ lẫn phản đối đều cảm thấy thích thú. Các nhà đầu tư được tự mình trải nghiệm về tính khoa học và an toàn của dự án. Họ sẽ cảm thấy an tâm và ngày càng hào hứng đầu tư vào nhiều tiền hơn. Những nhà đầu tư chuẩn bị tiếp cận sẽ thấy được những lời bình luận rất thực tế và không hề phiến diện từ những nhà đầu tư trước đó. Vì thế họ sẽ cảm thấy tin tưởng và bắt đầu gia nhập vào cuộc chơi.
Phần lớn các nhà nghiên cứu tham gia vào trang Experiment.com đang mới bước vào giai đoạn đầu trong việc phát triển sự nghiệp khoa học của mình. Tuổi trẻ khiến cho họ có được nhiều kỹ năng giao tiếp và truyền thông xã hội cũng như nắm bắt được thị hiếu của đám đông. Bên cạnh đó, tình yêu và sự đam mê làm khoa học của họ cũng là một yếu tố mang tính quyết định.
Trên trang Experiment.com, bạn có thể bắt gặp rất nhiều dự án khoa học kì lạ. Ví dụ như một sinh viên khoa học năm cuối đang gây quỹ chỉ 55 đô la để nghiên cứu tác động của các loại đường khác nhau đối với vị của bánh nướng sô cô la. Một số dự án khác gây quỹ cho việc nghiên cứu về việc nghiện chơi game online, đe dọa của việc ăn chay đến sức khỏe nam giới, thiết bị in 3 chiều cho phép chữa tổn thương tủy sống và sử dụng máy bay không người lái để lập bản đồ nam cực…
Vấn đề của hoạt động gây quỹ cộng đồng cho nghiên cứu khoa học nằm ở việc các nhà khoa học trẻ luôn tin rằng dự án mà mình đang thực hiện mang lại ý nghĩa hết sức lớn lao. Nhưng họ đã hoàn toàn quên rằng, loại hình gây quỹ cộng đồng cần phải thu hút được sự tham gia của quần chúng. Càng để cho họ tham gia sâu hơn vào dự án của bạn thì họ mới càng tin tưởng và càng cho bạn nhiều tiền. Chính vì thế, nếu bạn muốn bắt đầu một dự án gây quỹ cộng đồng thuộc về lĩnh vực khoa học, đừng nên quá xa vời, viển vông và không thực tế. Nếu không, bạn sẽ không bao giờ nhận được kết quả như mình mong muốn.
Phan Thanh (Inverse)
