Chiến tranh Nga - Thổ Nhĩ Kỳ sẽ như thế nào?

Chiến đấu cơ Su-35 của Nga được đưa đến Syria

Có thể bạn quan tâm

Hãng tin Bloomberg ngày 8.2 dẫn lời Tổng thống TNK Recep Erdogan nói Tổng thống Nga Vladimir Putin là “kẻ chiếm đóng” ở Syria: “Ông làm gì ở Syria? Ông chính là một kẻ chiếm đóng”.

Bình luận của ông Erdogan được đưa ra sau việc hoãn hội nghị đàm phán hòa bình cho Syria, do LHQ tổ chức ở Geneve (Thụy Sĩ) vì quân đội Tổng thống Syria Bashar Assad mở đợt tấn công quân ly khai ở thành phố Aleppo (bắc Syria giáp TNK) với sự hỗ trợ của không lực Nga và bộ binh Iran, theo Reuters ngày 9.2.

Aleppo là thành phố lớn nhất Syria với 2 triệu dân, do quân chính phủ và ly khai kiểm soát nhiều khu vực. Chính phủ Syria muốn toàn quyền kiểm soát trong cuộc nội chiến đã khiến ít nhất 250.000 người chết, 11 triệu người phải rời bỏ nhà cửa.

Các vùng do quân ly khai kiểm soát quanh Aleppo hiện còn 350.000 người, và các nhà hoạt động nhân đạo nói thành phố này sẽ sớm lọt vào tay quân chính phủ. Các đợt tấn công khiến hàng chục ngàn người tị nạn hướng tới TNK, nơi vốn đã phải đón nhận hơn 2,5 triệu người Syria.

Cuối tuần qua, Tổng thống Erdogan nói TNK đang bị đe dọa và quyết định không mở cửa đón thêm người tị nạn. Tuần trước, ông đề nghị một cuộc gặp gỡ với Tổng thống Putin, để bàn về tình hình mới trong quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng ông Putin không chấp nhận.

Ngày 4.2, Bộ Quốc phòng Nga cáo buộc TNK chuẩn bị can thiệp quân sự vào Syria: “Chúng tôi có những lý do để nghi ngờ rằng TNK sẽ can thiệp quân sự vào một quốc gia có chủ quyền là Cộng hòa Ả Rập Syria”. Bộ Quốc phòng Nga cũng cấp hình ảnh cho thấy các hoạt động gia tăng của quân đội TNK ở vùng biên giới giáp Syria.

Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Nga nói: “Trong thời chiến, đó là cách chuẩn bị cơ sở hạ tầng vận chuyển trước một cuộc can thiệp quân sự. Các vị trí này nhằm triển khai nhanh đoàn xe quân sự chở đạn dược, vũ khí vào vùng chiến sự, cùng sự triển khai quân nhân lập tức”.

TNK bác bỏ các cáo buộc này và nói rằng “Nga muốn che giấu tội ác ở Syria” và “TNK có quyền áp dụng bất kỳ biện pháp nào để bảo vệ an ninh”. Ả Rập Saudi “đổ thêm dầu vào lửa” bằng một tuyên bố về khả năng đưa quân đến Syria.

Chiến tranh hay không chiến tranh?

Tất cả những động thái này khiến xuất hiện nhiều đồn đoán về nguy cơ chiến tranh Nga - Thổ Nhĩ Kỳ sẽ như thế nào? Trang Russia beyond the headline (RBTH) đã đặt câu hỏi với các chuyên gia quân sự rằng "liệu có thể tránh một cuộc xung đột vũ trang trực tiếp giữa Nga - Thổ, hay chiến tranh là không tránh khỏi".

Vladimir Avatkov, Chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu Đông phương (ở Moscow) nói tình hình cực kỳ nghiêm trọng và có nguy cơ cao xảy ra một cuộc xung đột vũ trang Nga - Thổ.

Ông nói: “TNK có những kế hoạch nghiêm túc ở Syria. Hành động quân sự của Nga trở thành chướng ngại vật cho họ. Ankara hiện có nhiều cách để hành động. Trước tiên, họ có thể cử quân đến Syria như một phần trong liên minh quân sự. Thứ hai, họ có thể chọn thái độ chờ đợi và không làm gì, nhưng rất ít có khả năng này. Tôi cho rằng Ankara sẽ ráo riết tìm cách kết hợp hai kịch bản này”.

Nhưng Kerim Has, một nhà khoa học chính trị TNK ở Tổ chức Nghiên cứu chiến lược quốc tế (USAK) lạc quan cho rằng khả năng chiến tranh xảy ra là rất thấp, vì hai lý do chính: nguy cơ ở khu vực cho cả hai nước và TNK là thành viên NATO. Ông Kerim Has nói rằng Nga sẽ không vì Syria mà lâm chiến với NATO.

Xung đột quân sự sẽ chỉ diễn ra trên đất Syria

Dù vậy, các chuyên gia có cùng chung quan điểm rằng nếu có xung đột vũ trang giữa Nga - Thổ, nó sẽ chỉ diễn ra trên đất Syria.

Cựu trung tướng Nga Alexander Kostyukhin, từng làm việc ở TNK nhiều năm nên khá am hiểu khả năng quân sự của nước này. Ông tin tưởng ngay cả khi TNK khiêu khích, Nga sẽ không tấn công vào TNK mà chỉ giới hạn cuộc xung đột ở Syria.

Ông nói: “Nếu TNK tấn công quân Nga ở Syria, Nga chỉ có thể phản công ở Syria, chứ không vào TNK. Dù vậy, quân đội Syria phản ứng với hành vi của TNK, có thể tiến vào lãnh thổ TNK. Đó là một khả năng. Khó đoán trước các diễn biến khác vì còn tùy thuộc mức độ liên quan của các bên. Đặc biệt là việc NATO ủng hộ các nước thành viên”.

Ông Viktor Nadein-Rayevsky, thuộc Viện quan hệ quốc tế và kinh tế thế giới (IMEMO) thuộc Hàn lâm viện khoa học Nga, nêu một câu hỏi khác: “Người TNK liệu có khả năng hỗ trợ không quân trong trường hợp bộ binh TNK hoạt động ở Syria?”.

Theo ông Nadein-Rayevsky, Ankara khó thể làm chuyện này và một cuộc can thiệp quân sự của TNK ở Syria là không thể, nếu không có không quân yểm hộ.

Nhà phân tích chính trị Kerim Has (TNK) cho rằng quân đội TNK không muốn đưa quân bộ binh vào Syria, vì sợ sẽ có một hành lang cho người Kurd ở phía đông Syria, đe dọa sự toàn vẹn lãnh thổ của TNK. Ông nói: “Để tránh việc này, tình báo TNK đang thực hiện các hoạt động ở các khu vực trên, nhưng chắc chắn sẽ không có sự can thiệp quân sự cấp độ lớn vào Syria”.

Bảo Vĩnh (theo Russia beyond the headline)