“Cái cốc” VN-Index: Cơ hội và rủi ro

Nhưng đâu là rủi ro? Cơ hội nào cho những NĐT chậm chân? Chiến lược đầu tư như thế nào là hiệu quả với mẫu hình này? Những kết luận wề mẫu hình “cái cốc - tay cầm” Mẫu hình này được phổ biến bởi William J.O'Neil trong cuốn sách "Làm thế nào để kiếm tiền bằng chứng khoán" (McGraw Hill, 1988). Trong cuốn sách này, O'Neil đã đưa ra một số tiêu chuẩn lựa chọn “cái cốc - tay cầm”. Nói chung, đây là mẫu hình củng cố xu hướng giá tăng ngắn hạn. Thomas N.Bulkowski trong cuốn sách "Bách khoa về mẫu hình (12/1999) cũng đã nghiên cứu kỹ lưỡng mẫu hình "cái cốc - tay cầm" và đưa ra những kết luận quan trọng (xem bảng). Nghiên cứu này được thực hiện dựa trên 500 mã chứng khoán giai đoạn 1991 - 1999 với 391 mẫu hình "cái cốc - tay cầm" được phát hiện. Đối với VN-Index, mẫu hình "cái cốc - tay cầm" được hình thành từ ngày 27/8/2008 tại mức đỉnh 561,85 điểm. Giá sau đó rớt mạnh xuống mức đáy 235,5 điểm vào ngày 24/2/2009. Quá trình này hình thành nên miệng cốc bên trái. Sau đó, giá tiếp tục đi lên và hình thành nên miệng cốc bên phải tại đỉnh 511,27 điểm vào ngày 11/6/2009 . Trong quá trình hình thành chiếc cốc (chiếc cốc có hình chữ U), khối lượng giao dịch có sự gia tăng rất mạnh, đặc biệt là ở giai đoạn hình thành miệng cốc bên phải. Đáng lưu ý, chiều sâu của chiếc cốc là 54 - 58% (được tính từ đáy đến miệng cốc bên trái hoặc bên phải), hơi sâu một chút so với tiêu chuẩn của O'Neil - chiều sâu tối da của mẫu hình nên là 50%. Tay cầm được hình thành khi VN-Index điều chỉnh xuống mức 416,43 điểm (21/7) và tăng vọt lên 506,99 điểm (14/8). Thời gian hình thành tay cầm là 64 ngày. Theo Bulkowski, thời gian tối thiểu hình thành nên tay cầm ít nhất là 1 - 2 tuần và không ấn định thời gian tối đa. Khối lượng giao dịch trong giai đoạn hình thành tay cầm có sự sụt giảm so với giai đoạn hình thành chiếc cốc. Vị trí của tay cầm cũng thỏa mãn tiêu chí của O'Neil khi nằm ở nửa trên chiếc cốc. Tại ngày 21/8, khi giá đóng cửa vượt qua đường kháng cự ở miệng cốc (gọi là điểm vỡ), mẫu hình "cái cốc - tay cầm" được xác lập. Khối lượng giao dịch lớn là đặc trưng của điểm vỡ. Thời gian hình thành mẫu hình là 352 ngày (khoảng 70 tuần). Theo tiêu chuẩn của O'Neil, một chiếc cốc nên được hình thành trong thời gian từ 7 - 65 tuần. Cũng theo O'Neil, chứng khoán cần có mức tăng giá ít nhất 30% trước khi hình thành mẫu hình. VN-Index đã thỏa mãn tiêu chí này khi có mức tăng đến 50%, từ mức 366 điểm (ngày 20/6/2008) đến miệng cốc bên trái. Nhận diện rủi ro và mức lãi kỳ vọng Bảng thống kê cho thấy, mẫu hình "cái cốc - tay cầm" có tỷ lệ thất bại 26%, một mức rủi ro khá cao để đầu tư. Tuy nhiên, Bulkowski chỉ ra rằng, nếu như chờ cho đến khi điểm vỡ xảy ra, tỷ lệ thất bại giảm xuống chỉ còn 10%. Vào thời điểm hiện nay, VN-Index đã tạo nên điểm vỡ tại ngày 20/8/2009 và mức giá đã vượt qua điểm vỡ, do đó rủi ro là khá thấp cho các NĐT. Đối với mẫu hình "cái cốc - tay cầm", nghiên cứu trên cho thấy, mức lãi trung bình của mẫu hình là 38%. Điều này có nghĩa, VN-Index có thể lên đến 700 điểm! Tuy nhiên, NĐT nên lưu ý, mức lãi chắc chắn nhất của mẫu hình nằm trong khoảng 10 - 20%, thậm chí có sự phân phối. Một nghiên cứu khác cho thấy, 39% số mẫu hình có mức lãi thấp hơn 20%, trong khi chỉ có 27% số mẫu hình có mức lãi cao hơn 50%. Đây là một thông điệp quan trọng, NĐT không nên kỳ vong mức sinh lợi quá lớn. Vậy mức kỳ vọng bao nhiêu là hợp lý? Chúng tôi cho rằng, không nên kỳ vọng một sự gia tăng quá nhanh đối với VN-Index, vì một số lý do sau: Thứ nhất, mẫu hình của VN-Index có miệng cốc bên phải thấp hơn miệng cốc bên trái. Thông thường, tỷ suất sinh lợi sẽ được cải thiện nếu như miệng cốc bên phải nằm cao hơn. Thứ hai, nghiên cứu cho thấy, xác suất đạt đến mục tiêu giá khoảng 49%. Mục tiêu giá được xác định bằng cách lấy chiều cao mẫu hình cộng với mức giá tại điểm vỡ. Nếu theo cách tính này, mục tiêu giá của VN-Index là... 800 điểm. Nếu sử dụng một cách tính thận trọng hơn bằng cách lấy 1/2 chiều cao chiếc cốc như đề nghị của Bulkowski, thì mục tiêu giá khoảng 650 điểm. Xác suất đạt đến mức giá này là 73% Cần nói thêm, đối với các mẫu hình “cái cốc – tay cầm” thành công, thời gian để giá đạt đến đỉnh cao nhất có thể mất đến 6,5 tháng. Thứ ba, đối với nhiều mẫu hình, quy mô và kích thước mẫu hình có ý nghĩa hết sức quan trọng. Mẫu hình càng lớn thì độ tin cậy càng cao. Vì thế, nhiều NĐT nhầm tưởng rằng, chiều sâu chiếc cốc càng lớn thì tỷ suất sinh lời càng cao. Thực tế, nghiên cứu của Bulkowski chỉ ra rằng, chiều sâu chiếc cốc không có mối quan hệ thực sự có ý nghĩa với tỷ suất sinh lợi. Thứ tư, Bulkowski phát hiện, nhiều chứng khoán sau khi tăng đến 10-15% sẽ sụt giảm mạnh. Ông gọi đây là thất bại 15% Do vậy, chúng tôi cho rằng, tốt hơn NĐT nên kỳ vọng vào một mức lãi khoảng 10-20%. Đầu tư như thế nào? Tính từ điểm vỡ đến nay, VN-Index đã đạt mức đỉnh 547,69 điểm, tức có mức lãi khoảng 8-9%. Tuy nhiên, sau đó VN-Index có một số phiên giảm điểm khi thị trường xuất hiện thông tin xấu như: Credit Suisse khuyên nên chốt lời với chứng khoán Việt Nam; Indochina Capital Vietnam Holding (ICV) quyết định thoái vốn… Liệu sự sụt giảm này có đáng quan ngại? Về góc độ phân tích kỹ thuật, mẫu hình “cái cốc – tay cầm”có một điều lý thú: hiện tượng giật lùi. Tức là, sau khi điểm vỡ xảy ra, giá tiếp tục đi lên nhưng sụt giảm trở lại mức giá tại miệng cốc bên phải. Do đó, rất có thể, sự sụt giảm trong mấy phiên vừa qua chính là hiện tượng giật lùi. Thực tế, xác suất xảy ra hiện tượng giật lùi lên đến 74%. Do đó, chúng tôi cho rằng, NĐT nên chờ đợi hiện tượng giật lùi xảy ra trước khi mua chứng khoán để cải thiện mức lãi đầu tư. Lưu ý rằng, khi VN-Index đạt đến mức giá tại miệng cốc bên phải, NĐT chỉ nên mua khi giá đóng cửa vượt qua mức giá trên. Đây là sự thận trọng cần thiết, vì có một số trường hợp giá tiếp tục đi xuống. Thời gian hoàn tất hiện tượng giật lùi thường là 12-13 ngày tính từ điểm vỡ Theo ĐTCK