Y tế Việt Nam dần vươn tầm thế giới trong lĩnh vực ghép tạng

Hồi sinh sự sống cho nữ sinh 21 tuổi

Vừa qua, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã tới thăm hỏi và chúc mừng người bệnh được ghép phổi thành công tại Bệnh viện Phổi Trung ương. Bộ trưởng Bộ Y tế đánh giá thành công từ các ca ghép tạng những ngày đầu năm mới Giáp Thìn 2024.

Các bác sĩ thực hiện ca ghép phổi cho nữ bệnh nhân.

Trước đó, Bệnh viện Phổi Trung ương vừa phối hợp với các chuyên gia của một số bệnh viện thực hiện thành công ca ghép phổi vào đúng ngày 9/2 (tức 30 Tết).

Tại Bệnh viện Phổi Trung ương, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh: “Đây là thành công và dấu ấn quan trọng trong lĩnh vực ghép mô tạng khẳng định trình độ, năng lực của các y, bác sĩ nước nhà trên bản đồ y khoa thế giới, đồng thời cũng thể hiện sự phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ, khoa học, hiệu quả giữa các bộ phận tham gia trong quá trình ghép phổi”.

Bộ trưởng Bộ Y tế cũng bày tỏ sự tri ân sâu sắc với người hiến tặng mô, tạng và gia đình người hiến tạng để nối dài sự sống, giúp "hồi sinh" nhiều cuộc đời mới, trong đó có bệnh nhân trẻ được ghép phổi thành công.

Bộ trưởng Bộ Y tế mong muốn có thêm nhiều nguồn tạng hiến, các cơ sở y tế phát triển kỹ thuật cấy ghép mô tạng đạt tiêu chuẩn quốc tế để người bệnh chờ ghép tạng thêm cơ hội sống. Cùng đó, Bộ Y tế cũng đang tham gia soạn thảo sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người phù hợp hơn với tình hình thực tế.

Thông tin về ca ghép phổi tại Bệnh viện, Tiến sĩ Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết nữ bệnh nhân 21 tuổi đã được ghép 2 lá phổi từ người cho là nam thanh niên 26 tuổi bị chết não do tai nạn giao thông. Hoạt động lấy tạng được thực hiện tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, sau đó tạng phổi được bảo quản nghiêm ngặt và chuyển về Bệnh viện Phổi Trung ương thực hiện ngay trong ngày.

Nữ bệnh nhân 21 tuổi, quê ở Bắc Kạn, đang là sinh viên của một trường đại học và phải bỏ giữa chừng vì không may mắc bệnh phổi giai đoạn cuối, người bệnh phải thở oxy dài hạn tại nhà, luôn cần người hỗ trợ cho các hoạt động sinh hoạt hàng ngày.

Cô gái mắc bệnh lý u cơ trơn bạch huyết ở phổi (LAM) hay còn gọi là bệnh phổi đục lỗ, là một bệnh hiếm gặp và thường xảy ra ở phụ nữ trẻ. Bệnh lý này tạo các kén khí trong phổi, lan tỏa và làm mất chức năng phổi. Tình trạng người bệnh rất nặng, khả năng tử vong trong vòng vài tháng tới nếu không được ghép phổi. Người bệnh đã được quản lý, theo dõi tại Bệnh viện Phổi Trung ương từ năm 2020, và chờ ghép phổi từ vài tháng nay vì 2 lá phổi tổn thương nghiêm trọng, tình trạng suy hô hấp nặng, tiên lượng tử vong cao.

Ngày 8/2/2024 (tức 29 Tết), sau khi nhận được thông tin có phổi hiến từ Bệnh viện Trung ương quân đội 108, Bệnh viện Phổi Trung ương đã kích hoạt khẩn cấp Chương trình ghép phổi và tổ chức hội chẩn lựa chọn người bệnh được nhận tạng ngay trong đêm.

Bệnh viện Phổi Trung ương đã huy động khoảng 80 nhân lực Bệnh viện trực tiếp tham gia (và nhiều nhân lực khác sẵn sàng điều động, và làm việc trực tuyến), đồng thời có sự phối hợp và hỗ trợ từ Trung tâm điều phối ghép tạng Quốc gia, Bệnh viện 108, Bệnh viện E, Bệnh viện Hữu nghị, Bệnh viện Tim Hà Nội...

Sau khi hội chẩn với Giáo sư Jasleen - Giám đốc trung tâm ghép phổi UCSF (là Trung tâm y học uy tín lớn nhất miền Tây, Hoa Kỳ) và một số các chuyên gia trong nước, các bác sĩ đã quyết định khởi động ca ghép phổi này.

Làm chủ các kỹ thuật ghép tạng tiên tiến

Ca phẫu thuật được tiến hành vào ngày 9/2/2024 (30 Tết), kéo dài 12 giờ (từ 10 giờ tới 22 giờ) do Tiến sĩ Đinh Văn Lượng, cùng các thầy thuốc và chuyên gia Bệnh viện Phổi Trung ương phối hợp với các thầy thuốc và chuyên gia từ một số bệnh viện khác.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan chúc mừng ca ghép phổi thành công.

Ca ghép đã thành công ở mức cao nhất theo tiêu chuẩn của UCSF. Trên thế giới, ghép phổi hầu hết chỉ được thực hiện ở các nước phát triển, do đây là kỹ thuật ghép tạng rất khó và chi phí lớn nhưng tại Bệnh viện Phổi Trung ương ca ghép này lại được thực hiện thành công trên một người bệnh nghèo ở vùng núi cao Bắc Kạn.

Ca ghép thành công là dấu mốc lớn ghi nhận tiến bộ vượt bậc của các thầy thuốc Bệnh viện Phổi Trung ương. Ca phẫu thuật đã được thực hiện chặt chẽ, bài bản theo quy trình tiêu chuẩn quốc tế từ Trung tâm ghép phổi UCSF - 1 trong 9 trung tâm ghép phổi lớn và có uy tín nhất tại Hoa Kỳ.

Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương Đinh Văn Lượng phân tích đây là kỹ thuật khó nhất trong các kỹ thuật ghép tạng đòi hỏi sự phối hợp nghiêm ngặt của tất cả các bộ phận, các bác sĩ, chuyên gia phải đánh giá tình trạng phổi của người cho, người nhận rất chặt chẽ, quy trình lấy phổi và ghép phổi phức tạp đòi hỏi kỹ thuật cao từ khâu bảo quản, vận chuyển, kiểm soát nhiễm khuẩn, gây mê hồi sức, tim mạch, phẫu thuật lồng ngực, dược, huyết học, miễn dịch, phục hồi chức năng, dinh dưỡng... Bên cạnh đó, quá trình chăm sóc hậu phẫu cũng là yếu tố quyết định sự sống của người bệnh.

12 giờ sau mổ, người bệnh đã tỉnh, tự thở những hơi thở đầu tiên của hai lá phổi mới trong những giọt nước mắt hạnh phúc của cả người bệnh và kíp thực hiện ghép phổi. Ngay trong ngày đầu tiên sau ghép phổi, người bệnh đã phục hồi tốt, các chỉ số hô hấp ổn định. Theo các bác sĩ Bệnh viện Phổi Trung ương, với ca ghép 2 phổi thành công, tương lai nữ bệnh nhân có thể quay trở lại trường đại học tiếp tục thực hiện ước mơ.

Trước đó, Bệnh viện Phổi Trung ương đã phối hợp với nhiều bệnh viện khác thực hiện thành công kỹ thuật ghép phổi, trong đó có ca bệnh ghép 2 lá phổi cho người đàn ông 56 tuổi ở Thanh Hóa được đánh giá là thành công toàn diện nhất tại Việt Nam với thời gian sống lâu nhất.

Phó Giáo sư Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối Quốc gia về Ghép bộ phận cơ thể người cho biết ghép phổi là một kỹ thuật khó. Đây là ca thứ 10 được ghép phổi trên toàn quốc và ca thứ 2 tại Bệnh viện Phổi Trung ương. Nếu như một người chết não có thể lấy thận ghép cho 20 người, lấy gan ghép cho 10 người, thì ước tính cứ 10 người bị chết não chỉ có 2 ca lấy được phổi để ghép. Vì vậy, ghép phổi thường gặp nhiều khó khăn và ít ca ghép hơn so với các tạng khác.

Với những thành công này, Chương trình Ghép phổi của Việt Nam sẽ được ghi nhận vào danh sách của hệ thống ghép phổi trên Thế giới. Thành công của ca ghép phổi này góp phần quan trọng vào thành tựu kỹ thuật ghép tạng của Việt Nam.

Nối tiếp thành công của các ca ghép phổi đã cho thấy Việt Nam đã tiếp cận và làm chủ được những kỹ thuật đỉnh cao trong lĩnh vực ghép tạng, đây là thành tựu tiêu biểu của ngành Y tế Việt Nam, mang lại những giá trị to lớn cho sức khỏe người bệnh và nhân dân.

Nhằm phát triển các kỹ thuật cao về ghép phổi, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đề nghị, Bệnh viện Phổi Trung ương với vai trò là bệnh viện đầu ngành về bảo vệ sức khỏe phổi cần tiếp tục hoàn thiện các quy trình kỹ thuật cao về ghép phổi và y học tái tạo; phát triển chuyên môn, chuyển giao kỹ thuật; phấn đấu thực hiện thành công nhiều hơn nữa các ca ghép phổi thời gian tới, góp phần cứu giúp hàng nghìn người bệnh.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng đề nghị, các Vụ, Cục liên quan của Bộ Y tế phối hợp chặt chẽ với Bệnh viện Phổi trung ương và Trung tâm điều phối ghép tạng quốc gia nghiên cứu, đề xuất đầu tư nguồn lực, trang thiết bị hiện đại, cơ sở vật chất, qua đó hình thành một Trung tâm ghép phổi trực thuộc Bệnh viện Phổi Trung ương để tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai và phát triển kỹ thuật ghép phổi.

Minh Khuê