Xác định trọng điểm, tránh rủi ro từ hàng hóa xuất nhập khẩu đường biển

Vụ việc Hải quan Hải Phòng bắt giữ khoảng 7 tấn ngà voi nhập lậu thông qua soi chiếu container nghi vấn. Ảnh Hà Thái

Giám sát xuyên suốt chuỗi dịch chuyển của hàng hóa

Cách đây không lâu, Cục Hải quan Hải Phòng đã phát hiện, bắt giữ vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép ngà voi lớn nhất từ trước đến nay tại cảng Hải Phòng với số lượng ước tính khoảng 7 tấn.

Được biết, bằng các biện pháp nghiệp vụ, Hải quan Hải Phòng đã phân tích, đánh giá 6 container nghi vấn; trong đó có 3 container khai báo là hạt lạc có dấu hiệu rủi ro rất cao. Ngay khi hàng hóa được xếp dỡ xuống cảng, lực lượng hải quan đã giám sát trọng điểm, kiểm tra hàng hóa bằng máy soi container và kiểm tra thủ công toàn bộ lô hàng sau khi phân tích hình ảnh có nghi vấn. Qua đó phát hiện số ngà voi “siêu khủng” nói trên.

Đây chỉ là 1 vụ việc điển hình đã bị các đơn vị hải quan cửa khẩu cảng biển phát hiện qua soi chiếu container từ đầu năm đến nay.

Hiện nay, ngành Hải quan đang thực hiện cải cách mạnh mẽ các quy trình thủ tục hải quan thông qua phát triển ứng dụng công nghệ thông tin và các trang thiết bị (hệ thống máy soi, hệ thống camera giám sát, hệ thống cân ô tô điện tử…) phục vụ hoạt động nghiệp vụ. Theo đó, cơ quan hải quan tiếp nhận thông tin điện tử về hàng hóa nhập khẩu chậm nhất là 12 giờ trước khi tàu biển dự kiến cập cảng qua hệ thống E-manifest.

Ngoài ra, hệ thống quản lý hải quan tự động tại cảng, kho, bãi đang được triển khai với mục tiêu đảm bảo quản lý, giám sát hàng hóa xuyên suốt theo chuỗi quản lý đối với sự dịch chuyển của hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh; kiểm tra, giám sát ngay từ khi phương tiện vận tải nhập cảnh, dỡ hàng từ phương tiện vận tải xuống cảng, kho, bãi.

Theo ông Đinh Anh Lâm - Công chức Đội Kiểm soát hải quan (Cục Hải quan Hải Phòng), trước khi có hệ thống máy soi container thì cơ quan hải quan kiểm tra hàng hóa thủ công bằng mắt thường hoặc một số các phương tiện kỹ thuật khác thì tương đối mất thời gian. Chưa kể, việc kiểm tra bằng mắt thường đôi khi không kiểm soát được tối đa các thủ đoạn buôn lậu, gian lận thương mại.

Việc rà soát, phân tích các thông tin hàng hóa trước khi đến cảng (thông tin E-manifest) để sàng lọc, xác định trọng điểm các lô hàng rủi ro cao để chủ động kiểm soát sớm trong chuỗi cung ứng, phát huy ứng dụng máy soi container vào công tác kiểm tra hải quan ngay trong quá trình xếp dỡ hàng từ phương tiện vận tải. Việc soi chiếu container trong quá trình xếp dỡ (soi chiếu trước) giảm chi phí phát sinh và thời gian thông quan cho doanh nghiệp; đồng thời đảm bảo mục tiêu vừa kiểm soát rủi ro an ninh, môi trường và an toàn sức khỏe cộng đồng vừa chủ động phát hiện, ngăn chặn hành vi gian lận thương mại từ sớm trong chuỗi cung ứng. Từ đó, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, kiểm soát hải quan và cảnh báo răn đe đối với các đối tượng có ý định buôn lậu, vận chuyển hàng cấm, nâng cao tính tự giác tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Nhiều vụ vi phạm đã được phát hiện

Theo số liệu thống kê trong 6 tháng đầu năm 2023, toàn ngành Hải quan đã thực hiện soi chiếu hàng hóa vận chuyển qua tuyến đường biển tổng số 39.028 container, chiếm khoảng 70% tổng lượng soi toàn ngành. Qua đó xác định nghi vấn 1.732 container; phát hiện vi phạm 154 container; chiếm 68,75% lượng vi phạm. Các vi phạm chủ yếu là vận chuyển hàng cấm, khai sai chủng loại, số lượng và nhập hàng không khai báo…

Ông Hồ Ngọc Phan - Phó Cục trưởng Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan) cho rằng, những số liệu nói trên là minh chứng rõ rệt nhất về hiệu quả mà công tác xác định trọng điểm, lựa chọn soi chiếu container mang lại. Nhìn lại những năm trở lại đây, tỷ lệ phát hiện vi phạm qua soi chiếu cũng tăng dần.

Nhằm nâng cao hiệu suất, hiệu quả công tác lựa chọn, kiểm tra qua soi chiếu container trong thời gian tới, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo các đơn vị hải quan địa phương được trang bị máy soi chủ động tổ chức triển khai thực hiện công tác kiểm tra hàng hóa bằng máy soi container phù hợp với đặc thù riêng của từng đơn vị; chủ động giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình soi chiếu, đảm bảo tạo thuận lợi cho hoạt động thông quan hàng hóa của doanh nghiệp.

Đồng thời, các đơn vị cũng tích cực phối hợp với các doanh nghiệp kinh doanh cảng, tạo thuận lợi cho việc vận chuyển container để soi chiếu trước và bố trí địa điểm lắp đặt máy soi cùng cơ sở hạ tầng liên quan, thuận lợi cho công tác kiểm tra hàng hóa qua máy soi container.

Bên cạnh đó, Cục Quản lý rủi ro đang nghiên cứu hoàn thiện các yêu cầu nghiệp vụ bài toán hệ thống liên quan đến công tác, lựa chọn kiểm tra qua soi chiếu để hướng đến mô hình hải quan số, hải quan thông minh.

Đối với giải pháp về con người, theo ông Hồ Ngọc Phan, hiện nay, ngành Hải quan đã có một đội ngũ phân tích hình ảnh máy soi container tương đối giỏi về kỹ năng. Tới đây, Hải quan Việt Nam sẽ tiếp tục lựa chọn bồi dưỡng, đào tạo các cán bộ có khả năng phân tích, tổng hợp tốt để bổ sung vào lực lượng này.

Việc xác định trọng điểm để lựa chọn soi chiếu được tổ chức hiệu quả, sẽ góp phần tích cực trong việc hoàn thiện chính sách, hướng đến sự cân bằng giữa kiểm soát và tạo thuận lợi thương mại hợp pháp đối với chuỗi cung ứng hàng hóa qua hệ thống các cảng biển.

Trang bị máy soi container cho một số cảng biển trọng yếu

Tính đến tháng 6/2023, ngành Hải quan đã trang bị 15 máy soi container cho một số cảng biển trọng yếu tại các Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, TP. Hải Phòng, Đà Nẵng và Bà Rịa - Vũng Tàu. Ngành Hải quan đã có một đội ngũ phân tích hình ảnh máy soi container tương đối giỏi về kỹ năng. Tới đây, Hải quan Việt Nam sẽ tiếp tục lựa chọn bồi dưỡng, đào tạo các cán bộ có khả năng phân tích, tổng hợp tốt để bổ sung vào lực lượng này.

Hồng Vân