Vị thế của ông Biden trước tham vọng tại vị

Tổng thống Mỹ Joe Biden trình bày Thông điệp liên bang trước Quốc hội vào ngày 7/3. Ảnh: Reuters

Nhìn lại thành quả

Trình bày Thông điệp liên bang trước Quốc hội vào ngày 7/3 vừa qua, đương kim Tổng thống Mỹ nhấn mạnh ngay lời mở đầu rằng, đất nước đang ở trong thời điểm phức tạp chưa từng có trong lịch sử. Ông Biden muốn “thức tỉnh Quốc hội, đánh động người dân Mỹ”.

Truyền thông quốc tế bình luận, phần trình bày của ông Biden nhấn mạnh những thành tựu mà chính quyền của ông đã làm được trong 3 năm qua, kể từ khi đánh bại cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump của đảng Cộng hòa để trở thành người đứng đầu Nhà Trắng. Cụ thể: 15 triệu việc làm mới được tạo ra; tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp nhất trong nửa thế kỷ; 16 triệu người Mỹ khởi nghiệp; 800.000 việc làm mới trong lĩnh vực sản xuất và tiếp tục trên đà tăng; tiền lương tiếp tục tăng; lạm phát giảm từ 9% xuống còn 3%...

Ông Biden cũng chú trọng nêu thành tựu trong lĩnh vực lập pháp, như: Ban hành các đạo luật cơ sở hạ tầng công cộng trị giá 1.200 tỷ USD; đạo luật CHIPS và Khoa học đầu tư hàng tỷ USD cho việc sản xuất chip bán dẫn trong nước.

Bên cạnh thành tựu, ông Biden dường như không phủ nhận những hoài nghi về những gì chính quyền đương nhiệm đã làm được. Từ đó, ông Biden hướng sự chú ý vào những kỳ vọng trong nhiệm kỳ thứ 2 nếu ông tại vị. Kế hoạch của ông Biden dựa trên những nỗ lực hiện có để giảm giá thuốc kê đơn; cam kết duy trì đạo luật chăm sóc sức khỏe giá cả phải chăng; đảm bảo bảo hiểm y tế cho người dân Mỹ...

Trong phần trình bày trước Quốc hội, ông Biden cũng có những động thái làm nổi bật sự tương phản trực tiếp với chủ trương của đảng Cộng hòa. Dễ thấy là sự ủng hộ của ông trong việc tăng thuế đối với các tập đoàn, doanh nghiệp giàu có nhằm cắt giảm thâm hụt ngân sách liên bang. Theo tuyên bố của ông Biden, mức thuế tối thiểu doanh nghiệp sẽ được tăng lên ít nhất 21% và đề xuất mức thuế tối thiểu 25% đối với các tỷ phú ở Mỹ. Đây là điều cần thiết để giúp chính phủ huy động được 500 tỷ USD trong 10 năm tới.

Vấn đề đối ngoại cũng được Tổng thống Biden coi trọng khi nêu bật sự ủng hộ mạnh mẽ các cách thức xử lý khủng hoảng ở các “điểm nóng” xung đột quốc tế. Trong vấn đề cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, người đứng đầu Nhà Trắng tái khẳng định quan điểm, cạnh tranh nhưng không phải tìm kiếm xung đột.

Một điểm nổi bật khác trong Thông điệp liên bang, ông Biden đề cập trực diện với một thái độ lạc quan về tuổi tác của mình. “Vấn đề mà đất nước chúng ta phải đối mặt không phải là chúng ta bao nhiêu tuổi mà là những ý tưởng của chúng ta đã bao nhiêu tuổi” - vị tổng thống 81 tuổi thẳng thắn nói.

Còn đó sự "bỏ ngỏ"

Theo ghi nhận của giới quan sát, ông Biden có tới 13 lần nhắc tới cụm từ “người tiền nhiệm” trong phần trình bày Thông điệp liên bang, đi kèm với những lời chỉ trích trên nhiều phương diện. Ông Biden khẳng định, cử tri lựa chọn ông làm tổng thống là sáng suốt. Lý giải từ giới quan sát, với diễn biến đến nay, cuộc bầu cử tới là màn tái đấu giữa ông Biden và ông Donald Trump. Vì vậy, ông Biden cần thiết nêu bật những khác biệt về chính sách giữa ông và đối thủ là người tiền nhiệm Donald Trump.

Theo giới phân tích chính trị, sự kiện trình bày Thông điệp liên bang của ông Biden lần này nhuốm màu của một cuộc vận động tranh cử. Hình ảnh trong nghị trường, các nghị sĩ của đảng Dân chủ vỗ tay tán dương, tương phản với bầu không khí căng thẳng ở phía các nghị sĩ đảng Cộng hòa. Kết hợp việc một số nghị sĩ đảng Cộng hòa rời khỏi hội trường trong lúc ông Biden đọc thông điệp, "bức tranh" chính trường Mỹ thể hiện sâu sắc những rạn nứt, chia rẽ. Trong phần phản biện, Thượng nghị sĩ Katie Britt - đại diện đảng Cộng hòa cho rằng, ông Biden đã “mất kết nối” và không thấu hiểu được những vấn đề mà người dân Mỹ đang đối mặt.

Bình luận của giới chuyên gia kinh tế, ông Biden nêu bật thành quả kinh tế bằng nhiều số liệu hùng hồn, nhưng thực tế hiện hữu sự mất kết nối giữa chính quyền và xã hội. Thực tế vẫn còn khá nhiều luồng ý kiến không thừa nhận thành quả của chính quyền ông Biden. Một cuộc khảo sát của hãng tin CNN mới đây cho thấy sự mất kết nối này, khi chỉ có 26% số người được hỏi tin rằng, các chính sách của ông Biden giúp kinh tế cải thiện kinh tế Mỹ. Trong khi đó, có tới 48% cho rằng, kinh tế Mỹ đang suy yếu; 55% cho rằng, các quyết sách của ông Biden đã khiến điều kiện kinh tế trong nước tồi tệ hơn.

Các nhà kinh tế học chung nhận định, phần trình bày của ông Biden "bỏ ngỏ" nhiều nội dung, số liệu bi quan về nền kinh tế. Ví dụ như: Kỷ lục nợ công 34.000 tỷ USD; thâm hụt ngân sách liên bang hơn 500 tỷ USD ngay trong 3 tháng đầu năm tài khóa 2024; dự luận ngân sách bế tắc, nhiều lần đẩy chính phủ trước nguy cơ đóng cửa...

Phó Giám đốc Hội đồng Kinh tế quốc gia Daniel Hornung bình luận, ông Biden sử dụng Thông điệp liên bang để nhấn mạnh chủ trương thúc đẩy các chính sách thuế nhằm đảm bảo lợi ích của người lao động, thay vì các tỷ phú hay các tập đoàn lớn.

Xét về lý thuyết kinh tế thông thường, nền kinh tế Mỹ có thể chưa "ngấm" tác động từ các động thái thắt chặt chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) thời gian qua. Trên lý thuyết, có thể mất tới 2 năm để các biện pháp thắt chặt chính sách này "ngấm" vào nền kinh tế, đồng nghĩa với việc kinh tế Mỹ có thể chịu áp lực giảm tốc trong năm nay.

Về đối ngoại, giới chuyên gia chính trị quốc tế chỉ ra rằng, vẫn còn những phản ứng khá dữ dội đối với chính quyền của ông Biden trong phần lớn các vấn đề có tầm ảnh hưởng quan trọng đối với Mỹ. Trong đó có nhiều sự việc khiến đảng Dân chủ từng bị đánh giá là “mất điểm” trong cuộc bầu cử năm 2024.

Từ đó, giới chuyên gia khẳng định, bức tranh tương lai do ông Biden phác họa có nhiều gam màu sáng, song việc vẫn giữ được "chiếc chìa khóa" của Nhà Trắng trong 4 năm tiếp theo là điều còn khá mong manh.

Thanh Trúc