Vì sao tỷ lệ giải ngân đầu tư công vốn nước ngoài thấp?

8 bộ, ngành chưa giải ngân kế hoạch vốn

Theo ông Võ Hữu Hiển - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại cho biết, qua báo cáo của các bộ, ngành trung ương và theo số liệu từ hệ thống TABMIS (Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc), tính đến hết ngày 15/5/2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành đạt 8,58% kế hoạch vốn được giao (tương đương 802,549 tỷ đồng). Trong đó 2 bộ, ngành có tỷ lệ giải ngân trên 10% là Bộ Giao thông vận tải (GTVT), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; 8 bộ, ngành chưa giải ngân kế hoạch vốn 2024 gồm Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Quốc phòng, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài nguyên Môi trường. Dự kiến đến hết tháng 6/2024, tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành có thể đạt khoảng 15 - 17%, ở mức trung bình so với cùng kỳ các năm trong giai đoạn 2021-2023.

Nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư nước ngoài chậm được cho là do vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, tái định cư, đấu thầu… Ảnh minh họa

Đánh giá chung của Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại, tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành 6 tháng đầu năm 2024 thấp hơn so với cùng kỳ 6 tháng đầu năm 2023 (27,2%), 6 tháng đầu năm 2022 (15,9%) và cao hơn so với cùng kỳ 6 tháng đầu năm 2021 (12,11%). Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân này còn thấp hơn nhiều so với mục tiêu giải ngân 95% kế hoạch vốn theo chỉ đạo của Chính phủ, tại Nghị quyết số 01/NQ-CP, đòi hỏi các bộ, ngành và các chủ dự án cần triển khai các biện pháp quyết liệt hơn nữa để hoàn thành nhiệm vụ.

Phân tích về nguyên nhân giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài chậm, bà Phạm Hồng Vân, Trưởng phòng Dự án trung ương (Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại) cho rằng, chủ yếu vẫn xuất phát từ tình trạng không có khối lượng hoàn thành để giải ngân. Lý do là dù dự án đã được bố trí vốn, đã hoàn thành thủ tục đầu tư nhưng chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư, vướng mắc về chuyển đổi mục đích sử dụng rừng; chậm trong khâu đấu thầu, ký kết hợp đồng; hồ sơ thiết kế kỹ thuật - dự toán phải điều chỉnh và trình nhiều lần trong quá trình thẩm định do hồ sơ chưa phù hợp. Bên cạnh đó, nguyên nhân không hoàn thành khối lượng nằm ở các dự án thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định vay. Ngoài ra, còn có nguyên nhân vướng mắc do chậm nhận được ý kiến của nhà tài trợ đối với hồ sơ mời thầu, hồ sơ có liên quan đến sửa đổi hiệp định vay. Chưa kể, trong những tháng đầu năm 2024, các bộ, ngành địa phương vẫn tập trung báo cáo chi tiêu, hoàn chứng từ đối với các khoản giải ngân từ tài khoản đặc biệt theo kế hoạch vốn 2023.

Giám sát chặt chẽ các dự án

Bộ GTVT là một trong những bộ chiếm lượng vốn ODA lớn nhất. Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Đầu tư (Bộ GTVT) Nguyễn Anh Dũng cho biết, năm nay Bộ được giao 4.366 tỷ đồng. Khó khăn lớn nhất ảnh hưởng tới quá trình giải ngân liên quan đến vấn đề giải phóng mặt bằng. Cụ thể như dự án kết nối giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, vướng đi qua khu vực nhiều rừng, thủ tục chuyển đổi rừng mất tới 1,5 năm. Do đó, chi phí giải phóng mặt bằng thường bị tăng lên con số không nhỏ.

Còn Giám đốc Ban Quản lý dự án Word Bank (Đại học Quốc gia Hà Nội) Nguyễn Thanh Tuấn cho biết, hiện tại, đơn vị này đã phân bổ, nhập TABMIS xong dự toán vốn đầu tư công nước ngoài năm 2024. Ban Quản lý Dự án World Bank đã nhận được nguồn vốn đầu tư công nước ngoài năm 2024 trên dịch vụ công là 645,77 tỷ đồng. Trong quá trình sử dụng nguồn vốn này, Đại học Quốc gia Hà Nội đang gặp một số khó khăn. Cụ thể, theo yêu cầu từ nhà tài trợ, một số hoạt động sau cần lấy ý kiến “không phản đối” từ nhà tài trợ trước khi triển khai như kế hoạch tổng thể dự án, kế hoạch hàng năm, sổ tay vận hành dự án, kế hoạch đấu thầu đối với các gói thầu sử dụng vốn vay nước ngoài, đề cương nhiệm vụ đối với các đơn vị tư vấn đấu thầu, hồ sơ mời thầu và kết quả lựa chọn nhà thầu trước khi ký kết hợp đồng đối với các gói thầu xem xét trước. Theo đó, thời gian triển khai các công việc này thường bị kéo dài do phải liên tục cập nhật, điều chỉnh trước khi nhà tài trợ có Thư “không phản đối” gửi tới các đơn vị.

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân, Bộ Tài chính cho biết một số giải pháp đã được đưa ra như: Giám sát chặt chẽ tiến độ, tập trung triển khai thực hiện các dự án đã xong công tác chuẩn bị đầu tư; rà soát tập trung vốn cho các dự án có tiến độ giải ngân tốt, đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành kịp thời hạn; khẩn trương xử lý vướng mắc giải phóng mặt bằng và các vướng mắc khác trong phạm vi thẩm quyền. Đối với các kiến nghị giải pháp vượt quá thẩm quyền xử lý của các bộ, ngành, cần nhanh chóng tổng hợp, báo cáo lên cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết.

“Việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công có ý nghĩa quan trọng, đóng góp trực tiếp vào phát triển cơ sở hạ tầng, tháo gỡ những điểm nghẽn cho phát triển, giúp phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Do đó, Bộ Tài chính và các bộ, ngành thống nhất sẽ theo dõi sát sao và quyết liệt thực hiện các giải pháp đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân ít nhất 95% kế hoạch vốn như Nghị quyết 01/NQ-CP đã đặt mục tiêu”, đại diện Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Hà An