Vì sao Nga không kích Odesa?

Những cảnh báo của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky về việc chiến sự sẽ "hướng nam" đã trở nên rõ rệt khi Odesa bị tấn công ngày 3/4.

Mặc dù có nhiều cảnh báo rằng Odesa sẽ là mục tiêu cho các cuộc đổ bộ vào giai đoạn đầu chiến dịch, sau khi Kherson thất thủ, người dân Odesa phần lớn may mắn không phải chứng kiến thực tại ác liệt của cuộc giao tranh. Sự việc thay đổi cho tới sáng sớm ngày 3/4.

Phía bắc Crimea, các nguồn tin cho biết quân Nga đang hướng đến Odesa cũng như Mykolaiv thông qua Kherson - thành phố Nga đang kiểm soát.

Nỗ lực tê liệt hậu phương Ukraine

Mục tiêu đầu tiên Nga nhắm đến Odesa là nhà máy lọc dầu, được giới chức Ukraine coi là “hạ tầng quan trọng”.

Nhà máy ở Odesa sản xuất 3,2 triệu tấn dầu năm 2021, do đó việc cơ sở này bị vô hiệu hóa sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực quốc phòng của Ukraine, theo Reuters.

Các kho nhiên liệu của Ukraine tiếp tục là mục tiêu tấn công của Nga nhắm vào hậu cần cho quân đội, sau các vụ tấn công vào kho nhiên liệu ở làng Kalynivka, gần Kyiv, thành phố Lviv và Dnipro.

Cho đến nay, chỉ có nhà máy Kremenchuk, cách Kyiv 250 km về phía đông nam, là nhà máy lọc dầu duy nhất ở Ukraine hoạt động hết công suất.

“Ngọn lửa tại nhà máy lọc dầu đã được dập tắt, nhưng cơ sở này đã hoàn toàn bị phá hủy và không thể hoạt động tiếp”, Dmytro Lunin, Thống đốc vùng Poltava, tỉnh Odesa, nói.

Lực lượng Nga đang có nhiều bước tiến hướng về miền Tây Nam Ukraine. Đồ họa: The Times.

Bên cạnh đó, Nga sẽ "khóa chặt" nền kinh tế Ukraine nếu chiếm được Odesa - thành phố lớn thứ ba tại Ukraine, theo tiến sĩ Sidharth Kaushal, nhà nghiên cứu thuộc Viện Các quân chủng Thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) có trụ sở tại London.

Ông Kaushal nói thành phố cảng miền Tây Nam là "huyết mạch quan trọng" cho thương mại hàng hải của Ukraine, khi 70% thương mại trên biển đều đi qua thành phố này. Cảng Odesa kết nối với 600 cảng khác trên hơn 100 quốc gia.

Thành phố Odesa là trung tâm công nghiệp của Ukraine, trong khi toàn tỉnh Odesa từng dẫn đầu cả nước về sản lượng sản xuất và xuất khẩu ngũ cốc. Từ năm 2007 đến nay, khoảng một phần năm dự án đầu tư vào Ukraine được triển khai ở Odesa.

Mở rộng quyền kiểm soát miền Nam

Thành phố Mariupol ở miền Đông Nam đã bị tàn phá nặng nề. Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW, Mỹ) từng dự đoán Mariupol có thể thất thủ trong "vài ngày tới".

Do đó, việc mở rộng quy mô kiểm soát đến thành phố Odesa ở miền Tây Nam không chỉ làm tổn thương kinh tế Ukraine, mà còn củng cố khả năng kiểm soát một vùng rộng lớn quanh bán đảo Crimea.

Nếu Odesa rơi vào tay quân đội Nga, Moscow dường như sẽ có toàn quyền kiểm soát vùng bờ biển của Ukraine, kéo dài từ Odesa ở miền Tây Nam đến Mariupol ở miền Đông Nam.

Cùng với đó, Nga có thể tạo ra hành lang trên bộ từ bán đảo Crimea đến Transniestria - một tỉnh ở Moldova, gần biên giới Ukraine, nơi lực lượng Nga đóng quân, cũng như có nhiều người nói tiếng Nga.

Cơ sở cho cuộc đổ bộ vào Odesa

"Làm mềm" Odesa sẽ tạo nhiều lợi thế cho Nga khi lực lượng hải quân phối hợp với lục quân tiến hành đổ bộ vào thành phố cảng.

Theo USNI, khoảng 21 tàu Nga ở ngoài khơi Biển Đen, gồm 12 tàu chiến và 9 tàu đổ bộ.

The Times dẫn lời Bộ Quốc phòng Anh cho biết nguy cơ Nga thực hiện chiến dịch đổ bộ vào Odesa ngày càng tăng, một phần do Ukraine phải mất nhiều thời gian chuẩn bị lực lượng phòng thủ.

Ngoài ra, cho đến nay, những loại vũ khí mà Ukraine được phương Tây hỗ trợ phần lớn là vũ khí “phòng vệ” đối đất và đối không.

Vì chiến sự phần lớn diễn ra trên bộ, những vũ khí chống hạm vẫn chưa xuất hiện nhiều tại Ukraine, dù quân đội nước này từng tuyên bố chiến tích đánh chìm tàu đổ bộ Nga ở thành phố cảng Berdyansk, ven bờ biển Azov. Phía Nga không xác nhận vụ tấn công này.

Lực lượng cứu hỏa đang dập lửa nhà máy lọc dầu ở Odesa ngày 3/4. Ảnh: Reuters.

“Mục tiêu tiếp theo là Odesa. Tàu chiến sẽ hướng về thành phố. Tên lửa chống tăng do Anh cung cấp (NLAW) không có hiệu quả với hải quân", một quan chức cấp cao chính phủ Anh nói với Sunday Times.

Quan chức này cho biết thêm Thủ tướng Anh Boris Johnson đang phối hợp với các đồng minh tìm những giải pháp viện trợ vũ khí chống hạm cho Ukraine.

Hôm 30/3, Tổng thống Zelensky cũng đã phát biểu trước Quốc hội Na Uy, kêu gọi viện trợ những loại tên lửa chống hạm từ chính quyền Oslo.

Trước đó, NATO đã cân nhắc khả năng viện trợ tên lửa Harpoon - còn được mệnh danh là "sát thủ diệt hạm" - được điều chỉnh để lắp đặt cho xe bộ binh. Ngoài ra, tên lửa chống hạm Penguin của Na Uy cũng được xem là một giải pháp.

Trần Hoàng