Vì sao Israel sớm biết về kế hoạch của Hamas nhưng vẫn bị tấn công?

Những hé lộ gây sốc từ “Bức tường Jericho”

Tài liệu dài khoảng 40 trang mà chính quyền Israel đặt mật danh là “Bức tường Jericho”, đã phác thảo từng điểm một chính xác vụ tấn công mà Hamas sau đó tiến hành vào ngày 7/10, dẫn đến cái chết của khoảng 1.200 người.

Một xe tăng Israel bị các chiến binh Hamas khống chế trong cuộc tấn công hôm 7/10. Ảnh: Foreign Policy

Theo tài liệu được báo New York Times tiết lộ, Hamas không ấn định ngày tấn công, nhưng mô tả một cuộc tấn công có phương pháp được thiết kế để áp đảo các công sự xung quanh Dải Gaza, chiếm các thành phố của Israel và tấn công các căn cứ quân sự quan trọng, bao gồm cả trụ sở một sư đoàn quân chính quy của Israel.

Hamas đã làm theo kế hoạch chi tiết với độ chính xác đáng kinh ngạc. Một “cơn bão” tên lửa dội xuống lãnh thổ Israel ngay khi bắt đầu cuộc tấn công; sử dụng máy bay không người lái để phá hủy camera an ninh và các hệ thống súng máy tự động dọc biên giới; các tay súng Hamas tràn vào lãnh thổ Israel bằng dù lượn, xe máy và cả “cuốc bộ” - tất cả những mô tả ấy đều xảy ra vào ngày 7 tháng 10.

Theo New York Times, tài liệu này được lưu hành rộng rãi trong giới lãnh đạo quân sự và tình báo Israel, nhưng các chuyên gia nước này xác định rằng một cuộc tấn công có quy mô và tham vọng như vậy nằm ngoài khả năng của Hamas. Không rõ liệu Thủ tướng Benjamin Netanyahu hay các nhà lãnh đạo chính trị hàng đầu khác của Tel Aviv đã xem tài liệu này hay chưa.

Năm ngoái, ngay sau khi có được tài liệu này, các quan chức thuộc Sư đoàn Gaza của quân đội Israel, đơn vị chịu trách nhiệm bảo vệ biên giới với Dải Gaza, nói rằng ý định của Hamas là không rõ ràng. “Vẫn chưa thể xác định liệu kế hoạch đã được chấp nhận hoàn toàn hay chưa và nó sẽ được thể hiện như thế nào”, một đánh giá quân sự được tìm thấy trong “Bức tường Jericho” đã viết như vậy.

Sau đó, vào tháng 7, chỉ ba tháng trước các cuộc tấn công, một nữ chuyên gia phân tích kỳ cựu của Đơn vị 8200, cơ quan tình báo thông tin của Israel, cảnh báo rằng Hamas đã tiến hành một cuộc tập trận cường độ cao kéo dài cả ngày, có vẻ giống với những gì đã nêu trong kế hoạch chi tiết kể trên.

Nhưng một đại tá ở Sư đoàn Gaza đã bác bỏ mối lo ngại đó, theo các email được mã hóa mà báo New York Times xem được. “Tôi hoàn toàn bác bỏ luận điểm rằng kịch bản này chỉ là tưởng tượng”, nhà phân tích viết trong email. Bà nói, cuộc tập trận của Hamas hoàn toàn phù hợp với “nội dung của Bức tường Jericho... Đó là một kế hoạch được thiết kế để bắt đầu một cuộc chiến tranh. Đây không chỉ là một cuộc đột kích vào một ngôi làng”.

Trả giá đắt cho sai lầm

Các quan chức Israel thừa nhận rằng, nếu quân đội tiếp nhận một cách nghiêm túc những cảnh báo này và chuyển lực lượng tiếp viện đáng kể về phía nam, nơi Hamas tấn công, Israel có thể đã giảm bớt các cuộc tấn công hoặc thậm chí có thể ngăn chặn chúng. Thay vào đó, quân đội Israel đã không chuẩn bị trước khi những tay súng Hamas tràn ra khỏi Dải Gaza. Và hậu quả, 7/10/2023 trở thành ngày chết chóc nhất trong lịch sử Israel.

Các quan chức an ninh Israel đã thừa nhận rằng họ đã thất bại trong việc bảo vệ đất nước và chính phủ dự kiến sẽ thành lập một ủy ban để điều tra các sự kiện dẫn đến các cuộc tấn công. Tài liệu về “Bức tường Jericho” vạch trần hàng loạt sai lầm kéo dài nhiều năm mà đỉnh điểm là cuộc tấn công ngày 7/10, sự kiện bị coi là thất bại tồi tệ nhất của tình báo Israel kể từ cuộc tấn công bất ngờ dẫn tới cuộc chiến tranh Ả Rập-Israel năm 1973.

Hàng trăm tên lửa của Hamas từ Dải Gaza được phóng vào lãnh thổ Israel. Ảnh: Reuters

Cốt lõi của tất cả những thất bại này là một niềm tin không chính xác và cực kỳ sai lầm rằng Hamas thiếu khả năng tấn công và sẽ không dám làm như vậy. Các quan chức được New York Times phỏng vấn cho rằng niềm tin đó đã ăn sâu vào nhiều thành viên chính phủ Israel đến mức họ phớt lờ những bằng chứng ngày càng rõ ràng.

Các quan chức Isreal không cho biết làm thế nào họ có được tài liệu về “Bức tường Jericho”, nhưng nó nằm trong số nhiều phiên bản của kế hoạch tấn công được thu thập trong nhiều năm. Chẳng hạn, một bản ghi nhớ của Bộ Quốc phòng Israel năm 2016 mà New York Times có được cũng có nội dung: “Hamas có ý định chuyển cuộc đối đầu tiếp theo sang lãnh thổ Israel”. Bản ghi nhớ viết: “Một cuộc tấn công như vậy rất có thể sẽ liên quan đến việc bắt giữ con tin và “chiếm đóng một (và thậm chí có thể là một số) cộng đồng Israel”.

Tài liệu “Bức tường Jericho”, được đặt tên theo các công sự cổ xưa ở Bờ Tây ngày nay, thậm chí còn rõ ràng hơn. Nó trình bày chi tiết các cuộc tấn công bằng tên lửa nhằm đánh lạc hướng binh lính Israel và đưa họ vội vã vào hầm trú ẩn, đồng thời sử dụng máy bay không người lái để vô hiệu hóa các biện pháp an ninh phức tạp dọc theo hàng rào biên giới ngăn cách Israel và Dải Gaza.

Các chiến binh Hamas sau đó sẽ vượt qua 60 điểm trên bức tường, xông qua biên giới vào Israel. Tài liệu bắt đầu bằng một câu trích dẫn trong Kinh Qur'an: “Hãy làm họ ngạc nhiên khi bước qua cánh cổng. Nếu làm được điều đó, bạn chắc chắn sẽ thắng thế”. Cụm từ tương tự đã được Hamas sử dụng rộng rãi trong các video và tuyên bố của mình kể từ ngày 7 tháng 10.

Thất bại tệ hại nhất trong 75 năm

Những tài liệu được tập hợp trong “Bức tường Jericho” cũng bao gồm các chi tiết về vị trí và quy mô của lực lượng quân sự Israel, các trung tâm liên lạc và các thông tin nhạy cảm khác. Điều này đặt ra câu hỏi đáng báo động về cách Hamas thu thập thông tin tình báo và làm dấy lên những nghi ngờ về sự rò rỉ bên trong các cơ sở an ninh của Israel.

Các tay súng Hamas chiếm một xe quân sự của Israel sau khi xâm nhập vào nước này trong cuộc tấn công ngày 7/10. Ảnh: Reuters

Một trong những mục tiêu quan trọng nhất được nêu trong tài liệu là tấn công căn cứ quân sự Israel ở Re'im, nơi đóng quân của Sư đoàn Gaza, đơn vị chịu trách nhiệm bảo vệ khu vực. Các căn cứ khác nằm dưới sự chỉ huy của sư đoàn này cũng được liệt kê trong “Bức tường Jericho”. Hamas đã thực hiện mục tiêu đó vào ngày 7 tháng 10, họ tấn công Re'im và tràn ngập các khu vực của căn cứ.

Các quan chức cho biết, sự táo bạo của bản kế hoạch khiến người ta dễ dàng đánh giá thấp nó. Tất cả các quân đội đều viết ra những kế hoạch mà họ không bao giờ sử dụng, và các quan chức Israel đánh giá rằng, ngay cả khi Hamas tổ chức một cuộc tấn công, lực lượng này chỉ có thể tập hợp một vài chục người chứ không phải hàng trăm người.

Israel cũng đã bị các động thái khác của Hamas đánh lạc hướng. Theo đó, không lâu trước vụ tấn công, lực lượng này vẫn tiến hành đàm phán để xin giấy phép cho phép người Palestine làm việc ở Israel, điều mà các quan chức tại Tel Aviv coi là dấu hiệu cho thấy Hamas không muốn xảy ra chiến tranh.

Đánh giá sai lầm ấy đã khiến Israel trả cái giá đắt, khi Hamas đã cuối cùng đã thực hiện cuộc tấn công chưa từng có trong lịch sử. Để rồi, những gì xảy ra đã trở thành một trong những tính toán sai lầm tồi tệ nhất trong lịch sử 75 năm của Nhà nước Do Thái.

Nguyễn Khánh