Về quê hương Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực

Nhà lưu niệm Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực được xây dựng năm 2010 với kiến trúc nhà truyền thống ở địa phương. Ảnh: N.V

Ông Trần Kháng (87 tuổi), Trưởng họ Trần thôn Dương Lệ Đông, xã Triệu Thuận cho biết: “Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực sinh ngày 15/1/1910 tại thôn Dương Lệ Đông, xã Triệu Thuận trong một gia đình giàu truyền thống yêu nước. Ông tham gia hoạt động cách mạng từ năm 1925, khi vừa tròn 15 tuổi, là một trong 7 đảng viên cộng sản đầu tiên tại Quảng Trị. Tháng 11/1926, sau một quá trình chuẩn bị tại làng Dương Lệ Đông, ông chủ trì hội nghị thành lập tổ chức yêu nước “Ái hữu dân đoàn”. Tuy mới thành lập nhưng đã nhanh chóng tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân trong tỉnh tham gia.

Đầu năm 1929, ông chuyển lên thôn An Tiêm, xã Triệu Thành để dạy học, nhưng thực chất là để móc nối với các tổ chức yêu nước khác hoạt động cách mạng. Chính thời gian này, ông có thêm điều kiện tìm hiểu về các cuộc cách mạng trên thế giới, trong đó có cuộc Cách mạng Tháng 10 Nga vĩ đại. Tháng 11/1930, ông được bầu giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị, đồng thời tham gia xây dựng củng cố cơ sở đảng ở Quảng Bình và nước bạn Lào.

Trải qua những chặng đường đấu tranh cách mạng đầy gian khổ hi sinh, ông luôn nêu cao khí phách kiên trung của người cộng sản. Từ năm 1929 đến năm 1945, ông bị thực dân Pháp bắt 3 lần, kết án tổng cộng 29 năm tù giam và 22 năm quản thúc, từng trải qua các nhà tù khét tiếng tàn độc của đế quốc thực dân như nhà tù Quảng Trị, các nhà đày Lao Bảo, Buôn Ma Thuột…

Vừa thoát ra khỏi nhà tù thực dân, ông trở về Quảng Trị để gấp rút tổ chức lực lượng chuẩn bị nổi dậy khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 23/8/1945 cuộc khởi nghĩa ở Quảng Trị thắng lợi, chính quyền về tay nhân dân, ông được giao nhiệm vụ giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh đầu tiên của Quảng Trị.

Suốt đời phấn đấu cho lí tưởng cộng sản, vượt qua mọi thử thách, có lúc thập tử nhất sinh, hết sức nghiệt ngã trong lao tù đế quốc thực dân và sự khốc liệt của chiến tranh, sống gắn bó với đồng bào, đồng chí, với phong trào cách mạng, trước và sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, ông được Đảng và Nhà nước giao nhiều trọng trách trong các cơ quan đảng, nhà nước, trong đó giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

Những người cao tuổi trong dòng họ đến dâng hương tưởng nhớ Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực. Ảnh: N.V

Ông Kháng cho biết thêm: “Dù trăm công nghìn việc nhưng hằng năm Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực đều dành thời gian về thăm quê hương. Mỗi lần về dù thời gian chỉ có một, hai hôm, ngoài làm việc với cấp ủy, chính quyền địa phương, ông dành thời gian đi thăm người dân trong thôn. Tại đây, ông dặn dò bà con phải biết tự lực cánh sinh, vượt qua khó khăn, tổ chức lại sản xuất để thoát nghèo, vươn lên làm giàu. Có hôm, ông còn đưa một số người dân, trong đó có tôi lên tận cánh rừng miền Tây Triệu Hải và nói, đất nước vừa mới đi qua hai cuộc chiến tranh tàn khốc, nay hòa bình rồi bà con chúng ta phải biết trồng rừng để bảo vệ môi sinh môi trường và phát triển kinh tế. Đối với con em quê hương, cần phải đến trường, có kiến thức mới xây dựng được cuộc sống mới…”.

Ông Trần Khôn (85 tuổi), thôn Dương Lệ Đông nhớ lại: “Khi tôi sinh ra thì Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực đã thoát li quê hương đi làm cách mạng rồi nên chỉ nghe những người lớn tuổi kể về ông. Sau này, khi hòa bình lập lại tôi được thường xuyên gặp ông. Ông rất giản dị, tình cảm, gần gũi với mọi người. Ông đã làm rạng danh quê hương, dòng họ và đã truyền cảm hứng cho các thế hệ con cháu sau này noi theo về tình yêu quê hương, đất nước, có chí tiến thủ để xây dựng quê hương”.

Ông Nguyễn Văn Thanh, cán bộ Văn hóa xã Triệu Thuận chia sẻ: “Để ghi nhớ công lao của Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực, năm 2010, nhân kỉ niệm 100 năm ngày sinh của ông, Đảng, Nhà nước đầu tư xây dựng công trình Nhà lưu niệm Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực. Công trình nằm trên khuôn viên gần 2.000 m2 , diện tích gần 250 m2 , được xây dựng theo kiểu nhà truyền thống ba gian, hai chái. Tại Nhà lưu niệm trưng bày nhiều tranh ảnh và hiện vật về cuộc đời hoạt động và cống hiến của ông cho sự nghiệp cách mạng”.

Hôm nay, trên quê hương của Phó Thủ tướng Trần Hữu Dực, cuộc sống của người dân đổi thay nhanh chóng. Đường làng, ngõ xóm được bê tông phẳng lì, nhà cao tầng mọc lên san sát, con em ai cũng được học hành và có nhiều người thành đạt trong nhiều cơ quan, doanh nghiệp. Năm 2015, Triệu Thuận được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới. Hiện nay, thu nhập bình quân đầu người của xã đạt hơn 41 triệu đồng; hộ nghèo chiếm 4,98 %, hộ cận nghèo còn 6,78%, các chỉ tiêu văn hóa, xã hội được duy trì và phát triển, thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, duy trì và phát triển vững chắc các tiêu chí của xã đã đạt chuẩn nông thôn mới. Riêng đối với Trường Tiểu học Trần Hữu Dực, ngôi trường mang tên Phó Thủ tướng được cấp ủy, chính quyền địa phương và phụ huynh đánh giá cao vì đạt giải cao trong các cuộc thi cũng như thành tích học tập của học sinh. Năm 2019, trường đạt giải thi hùng biện tiếng Anh cấp cụm, học sinh đạt danh hiệu hoàn thành xuất sắc năm học trên 33%, danh hiệu hoàn thành tốt hơn 31%. Trường đã đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 nhiều năm qua.

Nguyễn Vinh