Vận hành hiệu quả thị trường chứng khoán phái sinh

Phát triển TTCK để tạo ra kênh huy động vốn trung và dài hạn làm động lực cho phát triển kinh tế - xã hội là một chủ trương lớn, nhất quán của Đảng, Nhà nước và Chính phủ trong thời kỳ đổi mới. Với quy mô của thị trường cổ phiếu và trái phiếu đã chiếm hơn 80% GDP, trong đó, thị trường cổ phiếu có quy mô bằng 57% GDP, thị trường trái phiếu có quy mô bằng 24% GDP, Chính phủ đặt mục tiêu phấn đấu ít nhất đến cuối năm 2020 tổng quy mô thị trường là 110% GDP, tương đương tổng dư nợ tín dụng của toàn bộ nền kinh tế ở thời điểm hiện tại. Để đáp ứng nhu cầu vốn rất lớn cho đầu tư phát triển, cùng các thị trường khác, TTCK phải phát triển mạnh hơn nữa để đảm nhận vai trò cung cấp vốn cho nền kinh tế.

Theo Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) Trần Văn Dũng, với vai trò là một trong ba trụ cột quan trọng trong cấu trúc tổng thể của TTCK, thị trường chứng khoán phái sinh (CKPS) được xây dựng chủ yếu nhằm cung cấp các sản phẩm và công cụ tài chính có nhiệm vụ quản trị rủi ro, đa dạng hóa cơ hội và sản phẩm đầu tư với công cụ gốc là chứng khoán, hàng hóa, tiền tệ.

Ngoài việc “làm chặt” hành lang pháp lý cho thị trường CKPS thì việc tổ chức vận hành thị trường là một nhiệm vụ rất quan trọng. Với hệ thống sản phẩm giao dịch là hợp đồng tương lai của chỉ số VN30, chỉ số HNX30 và trái phiếu Chính phủ, quan điểm về triển khai sản phẩm của ngành tài chính là phải theo lộ trình từ đơn giản đến phức tạp, đồng thời hệ thống công nghệ thông tin phải được xây dựng đồng bộ, bảo đảm kết nối theo thời gian thực, hoạt động phải thông suốt. Nhiệm vụ của cơ quan quản lý còn phải xây dựng được hệ thống các định chế trung gian của thị trường, bảo đảm hoạt động của các thành viên thị trường. Đó là nhiệm vụ nặng nề mà ngành chứng khoán cần hết sức nỗ lực để thực hiện trọng trách Chính phủ giao.

Sự ra đời của thị trường CKPS Việt Nam là một sự kiện và cột mốc quan trọng trong sự phát triển chung của TTCK và thị trường tài chính Việt Nam. Để cùng với thị trường cổ phiếu và trái phiếu, tạo thành thế kiềng ba chân bền vững cho TTCK Việt Nam vận hành thông suốt, an toàn, việc tiếp tục phát triển thị trường CKPS là một thách thức mới cho toàn ngành chứng khoán nói riêng và ngành tài chính nói chung. Chính vì vậy, sự phát triển sản phẩm và đưa vào giao dịch một cách thận trọng khi có đủ điều kiện một cách công khai, minh bạch, an toàn, bảo đảm lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư là nguyên tắc cơ bản - Chủ tịch Trần Văn Dũng đánh giá.

Với cách điều hành thận trọng và bảo đảm hiệu quả ở mức cao nhất, các sản phẩm giao dịch trên thị trường sẽ theo lộ trình từ đơn giản đến phức tạp, phù hợp với sự phát triển của TTCK và nhu cầu của thị trường tài chính. Hệ thống công nghệ thông tin phục vụ hoạt động của TTCKPS đã hoàn tất. Theo đó, các ngân hàng thanh toán và thành viên thị trường phải bảo đảm được kết nối, vận hành tốt hoạt động giao dịch cũng như lưu ký, thanh toán bù trừ.

UBCKNN cũng đang triển khai hoàn thiện và nâng cấp hệ thống giám sát, công bố thông tin, cơ sở dữ liệu để phục vụ cho giám sát thị trường CKPS. Đối với hệ thống thành viên thị trường và hệ thống thanh toán, UBCKNN cho biết, các định chế trung gian của thị trường được hình thành với bảy công ty chứng khoán được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh và điều kiện cung cấp dịch vụ bù trừ thanh toán giao dịch. Về phía ngân hàng thanh toán, Ngân hàng Nhà nước đã chấp thuận Vietinbank là ngân hàng thanh toán đối với giao dịch CKPS.

Về cơ bản, công tác chuẩn bị về khuôn khổ pháp lý, hệ thống công nghệ, thành viên thị trường, ngân hàng thanh toán và công tác thanh tra, giám sát hoạt động thị trường cũng như đào tạo, tuyên truyền đã hoàn tất, hội đủ điều kiện để vận hành thị trường CKPS. Việc tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách ngày càng phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện phát triển kinh tế đất nước chính là cơ sở quyết định để tiếp tục phát triển TTCK đồng bộ và thống nhất trong tổng thể thị trường tài chính của đất nước.

Theo Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng, với quan điểm xây dựng thị trường theo mô hình tập trung, hoạt động thống nhất dưới sự quản lý của Nhà nước, hạn chế sự hình thành và hoạt động một cách tự phát, ngành tài chính xây dựng thị trường CKPS là bước kế tiếp nhằm hoàn chỉnh cấu trúc TTCK Việt Nam, hỗ trợ sự phát triển bền vững các thị trường cơ sở như thị trường cổ phiếu, trái phiếu, đưa TTCK trở thành kênh huy động vốn an toàn, dài hạn cho nền kinh tế. Tập trung xây dựng Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2020 tầm nhìn 2030, Bộ Tài chính trình Chính phủ phương án cụ thể hợp nhất hai sở GDCK, sửa đổi Luật Chứng khoán theo hướng ưu tiên xây dựng cơ sở pháp lý để tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của thị trường.

Điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, điều hành TTCK nói chung và thị trường CKPS nói riêng một cách công khai và minh bạch là một giải pháp có tầm quyết định. Đây chính là cơ sở quan trọng, cơ bản để các thành viên thị trường, các doanh nghiệp, các nhà đầu tư tin tưởng, cũng chính là điều kiện nền tảng để chủ động hội nhập TTCK và thị trường tài chính quốc tế. Nâng cao khả năng cạnh tranh, tiếp cận với các chuẩn mực chung có thông lệ quốc tế tốt nhất, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển giữa TTCK Việt Nam so với các quốc gia khác trong khu vực... là những hành trang giúp TTCK Việt Nam chuyển được từ thị trường cận biên sang thị trường mới nổi, góp phần tích cực vào việc đáp ứng yêu cầu huy động vốn cho nền kinh tế Việt Nam hiện nay cũng như trong tương lai, hỗ trợ hiệu quả cho quá trình tái cấu trúc các doanh nghiệp nhà nước, tái cấu trúc đầu tư công và hệ thống tài chính - ngân hàng.