Từng biểu quyết sa thải Sam Altman, nhà đồng sáng lập rời OpenAI sau khi GPT-4o ra mắt

“OpenAI sẽ không được như vậy nếu không có ông ấy”, Giám đốc điều hành OpenAI - Sam Altman viết trong một thông báo gửi tới công ty để tri ân Ilya Sutskever.

Ilya Sutskever đóng góp vai trò quan trọng để OpenAI tạo ra ChatGPT, chatbot AI phổ biến đã kích hoạt cuộc đua giữa các hãng công nghệ lớn nhất thế giới để giành quyền thống trị trong lĩnh vực AI tạo sinh.

Jakub Pachocki sẽ là tân Giám đốc Khoa học OpenAI, công ty cho biết trên blog của mình.

Trước đây, Jakub Pachocki là Giám đốc Nghiên cứu OpenAI và lãnh đạo việc phát triển mô hình ngôn ngữ lớn GPT-4 cùng OpenAI Five. OpenAI Five là một hệ thống AI được thiết kế để chơi game Dota 2. Mục tiêu của dự án OpenAI Five là để chứng minh khả năng của AI trong việc điều khiển các nhân vật trong một môi trường phức tạp, yêu cầu sự hợp tác và chiến lược cao giữa nhiều thực thể, cũng như khả năng ra quyết định trong thời gian thực.

“Sau gần một thập kỷ, tôi đã đưa ra quyết định rời OpenAI”, Ilya Sutskever viết trong một bài đăng trên X. Ilya Sutskever cho biết ông đang thực hiện một dự án mới "rất có ý nghĩa với cá nhân tôi và tôi sẽ chia sẻ chi tiết vào thời điểm thích hợp".

Ilya Sutskever từng đóng một vai trò quan trọng trong vụ sa thải và tuyển dụng lại Sam Altman đầy kịch tính vào tháng 11.2023. Thời điểm đó, Ilya Sutskever là thành viên hội đồng quản trị của OpenAI và biểu quyết sa thải Sam Altman. Thế nhưng, hầu hết nhân viên OpenAI dọa nghỉ việc nếu không đưa Sam Altman trở lại vai trò giám đốc điều hành.

Vài ngày sau, Ilya Sutskever đảo ngược quyết định khi ký vào một lá thư của nhân viên yêu cầu OpenAI phục chức cho Sam Altman và bày tỏ sự hối tiếc vì đã "tham gia vào các hoạt động của hội đồng quản trị".

Sau khi Sam Altman trở lại làm Giám đốc điều hành OpenAI, Ilya Sutskever bị loại khỏi hội đồng quản trị OpenAI và vị trí của ông tại công ty trở nên không rõ ràng.

Dù Sam Altman tuyên bố "không có ác ý với Ilya Sutskever và muốn tiếp tục mối quan hệ công việc giữa chúng tôi", Giám đốc điều hành OpenAI từng thừa nhận với trang The Verge là "tổn thương và tức giận" do bị hội đồng quản trị cũ sa thải.

Trong nội bộ, Ilya Sutskever được coi là một "người có tầm nhìn xa" về AI và phong cách "hàn lâm" của ông không được các kỹ sư như Sam Altman và Chủ tịch Greg Brockman ưa thích. Tuy nhiên, những đóng góp của Sutskever vẫn được nhiều nhân viên tôn trọng.

Truyền thông Mỹ đưa tin căng thẳng nội bộ OpenAI vào năm ngoái xuất phát từ việc Sam Altman và các thành viên hội đồng quản trị bất đồng quan điểm liên quan đường hướng phát triển AI: Một bên hướng thương mại hóa, còn một bên muốn duy trì phi lợi nhuận. Trong đó Ilya Sutskever hướng đến phi lợi nhuận và sự an toàn của AI.

Sự ra đi của Ilya Sutskever diễn ra một ngày sau khi OpenAI trình làng mô hình AI GPT-4o, có khả năng trò chuyện bằng giọng nói thực tế và tương tác qua văn bản lẫn hình ảnh.

Ngay sau khi ra mắt vào tháng 11.2022, ChatGPT trở thành ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất lịch sử khi đạt 100 triệu người dùng hoạt động hàng tháng chỉ sau 60 ngày nhưng sau đó bị Threads của Meta Platforms vượt qua. Lưu lượng truy cập trên toàn thế giới vào trang web của ChatGPT đã biến động lớn trong năm qua và hiện chỉ mới quay trở lại mức cao nhất vào tháng 5.2023, theo công ty phân tích Similarweb.

Ilya Sutskever vừa thông báo sẽ rời OpenAI sau gần 1 thập kỷ làm việc - Ảnh: Getty Images

"Ilya Sutskever là mấu chốt giúp OpenAI thành công"

Ilya Sutskever từ lâu là nhà nghiên cứu nổi bật trong lĩnh vực AI. Trước khi đồng sáng lập OpenAI, Ilya Sutskever từng làm nhà nghiên cứu tại Google Brain và Đại học Stanford, theo trang web cá nhân của ông.

Ilya Sutskever sinh ra ở nước Nga nhưng lớn lên ở Jerusalem (thủ đô Israel) từ năm 5 tuổi. Khi lớn lên, Ilya Sutskever theo học tại Đại học Toronto (Canada). Một trong những vị thầy của ông là Geoffrey Hinton, người tiên phong trong lĩnh vực AI và đôi khi được gọi là “cha đẻ AI”.

Đầu năm 2023, Geoffrey Hinton rời Google và cảnh báo các công ty AI đang đâm đầu vào nguy hiểm bằng cách tích cực tạo ra các công cụ AI tạo sinh như ChatGPT. Ông nói với tờ New York Times: “Thật khó để biết làm thế nào có thể ngăn chặn những kẻ xấu sử dụng công cụ này vào những việc xấu”.

Vào năm 2021, Geoffrey Hinton và hai sinh viên, một trong số đó là Ilya Sutskever, đã phát triển một mạng thần kinh nhân tạo (sử dụng các mô hình toán học) rồi huấn luyện để mạng này xác định các vật thể trong ảnh. Được gọi là AlexNet, dự án cho thấy mạng lưới có khả năng nhận dạng tốt hơn nhiều so với thông thường.

Quá ấn tượng với AlexNet, Google đã mua lại công ty nghiên cứu DNNresearch của Geoffrey Hinton và tuyển dụng Ilya Sutskever. Khi làm việc tại Google, Ilya Sutskever đã giúp chứng minh rằng kiểu nhận dạng AlexNet thực hiện với hình ảnh cũng có thể áp dụng cho các từ và câu.

Ilya Sutskever nhanh chóng thu hút sự chú ý của một người có quyền lực khác trong lĩnh vực AI là Elon Musk, Giám đốc điều hành Tesla. Tỷ phú này từ lâu cũng cảnh báo về những mối nguy hiểm tiềm tàng mà AI gây ra cho nhân loại. Nhiều năm trước, ông đã lo lắng về việc Larry Page (người đồng sáng lập Google) không quan tâm đến khía cạnh an toàn của AI. Elon Musk nhắc lại các lo ngại khi nói về việc Google tập trung các tài năng AI, đặc biệt là sau khi mua lại DeepMind vào năm 2014 với giá 500 triệu USD.

Với sự thúc giục của Elon Musk, Ilya Sutskever rời Google vào năm 2015 để trở thành người đồng sáng lập và Giám đốc khoa học của OpenAI, khi đó là tổ chức phi lợi nhuận mà Elon Musk hình dung sẽ trở thành đối trọng với Google trong lĩnh vực AI.

Cụ thể hơn, Sam Altman, Greg Brockman, Ilya Sutskever cùng Elon Musk thành lập OpenAI vào năm 2015, tập trung vào sự phát triển an toàn và minh bạch của AI.

Elon Musk rời hội đồng quản trị OpenAI vào năm 2018 với lý do xung đột lợi ích để tập trung vào Tesla. Sau đó, Elon Musk nói rằng không thoải mái với định hướng chạy theo lợi nhuận mà OpenAI thực hiện dưới sự quản lý của Sam Altman.

Elon Musk từng hứa sẽ cung cấp 1 tỉ USD cho OpenAI nhưng đã ngừng thanh toán sau khi ông rời đi vào tháng 2.2018, khiến tổ chức phải vật lộn để huy động tiền mặt. OpenAI sau đó nhận được khoản đầu tư 1 tỉ USD từ Microsoft và chuyển sang mô hình kết hợp “lợi nhuận giới hạn” vào năm 2019.

Hồi tháng 2.2023, tỷ phú công nghệ đã chỉ trích sự thay đổi này trong OpenAI: “OpenAI được tạo ra như một nguồn mở (đó là lý do tại sao tôi đặt tên cho nó là OpenAI), công ty phi lợi nhuận để làm đối trọng với Google, nhưng giờ đây nó đã trở thành một công ty nguồn đóng, lợi nhuận tối đa được kiểm soát hiệu quả bởi Microsoft”.

Elon Musk thành lập công ty khởi nghiệp xAI hồi tháng 7.2023 và tung ra chatbot AI Grok vào tháng 11.2023 để cạnh tranh với ChatGPT.

Nhớ lại về Ilya Sutskever, Elon Musk cho biết: “Đó là một trong những cuộc chiến tuyển dụng khó khăn nhất mà tôi từng trải qua, nhưng thực sự là mấu chốt giúp OpenAI thành công". Ông nói thêm rằng Ilya Sutskever, ngoài việc thông minh thì còn là một “người tốt với ý tưởng tốt và trái tim tử tế".

Tại OpenAI, Ilya Sutskever đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn, bao gồm GPT-2, GPT-3 và mô hình chuyển văn bản thành hình ảnh DALL-E, sau đó là ChatGPT.

Ngoài ra, Ilya Sutskever tập trung vào những mối nguy hiểm tiềm tàng của AI, đặc biệt là khi siêu AI vượt xa con người có thể xuất hiện, điều mà ông tin rằng có thể xảy ra trong vòng 10 năm tới. Ông phân biệt giữa siêu trí tuệ nhân tạo (superintelligence AI) với trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI), thứ có thể ngang với con người.

Ilya Sutskever không đồng ý với Sam Altman về tốc độ thương mại hóa các sản phẩm AI và các bước cần thiết để giảm tác hại tiềm ẩn cho công chúng. Ông nói: “Rõ ràng việc để bất kỳ siêu trí tuệ nào được bất cứ ai xây dựng nên đều không bị lợi dụng là rất quan trọng".

Với ý nghĩ đó, Ilya Sutskever muốn tập trung vào các phương pháp liên kết để điều khiển hệ thống AI theo các mục tiêu đã định sẵn hoặc các nguyên tắc đạo đức của con người, thay vì theo đuổi các mục tiêu ngoài ý muốn và có thể áp dụng cho cả siêu AI.

Hồi tháng 7.2023, Ilya Sutskever và đồng nghiệp Jan Leike đã viết một thông báo trên OpenAI về dự án liên kết siêu trí tuệ. Họ cảnh báo rằng dù siêu trí tuệ có thể giúp “giải quyết nhiều vấn đề quan trọng nhất của thế giới”, nhưng cũng có thể trở nên “rất nguy hiểm và dẫn đến sự mất quyền lực của loài người”.

Ilya Sutskever từng có cuộc phỏng vấn dài với trang MIT Technology Review, chia sẻ về trọng tâm mới của ông là làm thế nào để ngăn chặn siêu AI (thứ có thể vượt trội hơn con người nhưng vẫn chưa tồn tại) trở nên có hại.

Elon Musk từng mời chào Ilya Sutskever đầu quân cho xAI hoặc Tesla

Hồi tháng 12.2023, trên mạng xã hội X, Elon Musk tán thành khi một người dùng gợi ý Ilya Sutskever nên gia nhập Tesla. Không chỉ vậy, tỷ phú này khẳng định xAI cũng sẵn sàng đón nhận nhà đồng sáng lập OpenAI.

Trước đó, Elon Musk nhiều lần bênh vực Ilya Sutskever khi nhà khoa học này trở thành tâm điểm gây tranh cãi trong vụ Sam Altman bị phế truất. Theo tỷ phú người Mỹ 52 tuổi, Ilya Sutskever phải ra quyết định đột ngột do ông nhận thấy OpenAI đang phát triển sản phẩm gây hại.

"Ilya là người có đạo đức và không ham muốn quyền lực. Ông ấy sẽ không hành động quyết liệt như vậy trừ khi thật cần thiết. Thế giới cần biết nếu OpenAI sở hữu thứ gì đó nguy hiểm cho nhân loại", ông viết trên X vào tháng 11.2023.

Sơn Vân