Từ 2025, áp dụng giá điện 2 thành phần tới mọi khách hàng

‘Giá điện 2 thành phần sẽ làm giảm tình trạng bù chéo’.

Bộ Công Thương yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) xây dựng cơ chế giá điện hai thành phần, gồm giá công suất và điện năng. Cùng đó, tập đoàn này cũng được giao đề xuất lộ trình, những khách hàng áp dụng cơ chế bán điện này.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) báo cáo Bộ Công Thương để có thể sớm thí điểm năm nay, trước khi triển khai rộng từ 2025.

Thí điểm giá điện hai thành phần từ năm nay?

Tại tọa đàm Tọa đàm trực tuyến “Chia sẻ trách nhiệm cung ứng điện cao điểm mùa khô 2024”, ông Võ Quang Lâm, Phó tổng giám đốc EVN cho biết tập đoàn này đang báo cáo Bộ Công Thương để sớm thí điểm các cơ chế giá điện hai thành phần trong năm nay, trước khi triển khai diện rộng từ 2025.

“Đây là cách chúng ta tạo sân chơi minh bạch, công bằng và hiệu quả hơn cho tất cả các bên, kể cả nhà máy điện, nguồn điện, doanh nghiệp và người dân. Việc này cũng giúp giá điện có thể tiến tới thị trường điện cạnh tranh trong thời gian tới”, ông Lâm nói.

Về giá điện hai thành phần, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam, cho biết rằng nhiều nước trên thế giới đã áp dụng, chủ yếu cho khách hàng sản xuất kinh doanh, có nơi áp dụng cho điện sinh hoạt. Giá điện 2 thành phần bao gồm giá điện theo công suất và điện năng.

Trong khi đó, Việt Nam đang áp dụng biểu giá điện một thành phần, tức biểu giá điện tính theo điện năng. Biểu giá điện một thành phần theo điện năng chủ yếu bù đắp chi phí biến đổi về nguyên vật liệu, còn giá điện hai thành phần còn bao gồm chi phí cố định như chi phí khấu hao tài sản, chi phí sửa chữa, chi phí tiền lương...

Phân tích kỹ hơn, ông chỉ ra 3 tác dụng của biểu giá điện 2 thành phần. Thứ nhất, giá điện 2 thành phần sẽ phát ra những tín hiệu cho nhà sản xuất đảm bảo bù đắp chi phí vật tư và chi phí vận hành. Người dùng thì biết được chi phí sử dụng điện của mình để điều chỉnh hành vi sử dụng điện sao cho hiệu quả, tiết kiệm nhất.

Thứ hai, góp phần khuyến khích khách hàng sử dụng điện thực hiện có hiệu quả, từ đó nâng cao hiệu số phụ tải, tiết kiệm lượng điện tiêu thụ.

Thứ ba, như biểu giá điện một thành phần hiện nay, công suất đăng ký cao nhưng sử dụng thấp thì cũng không ổn. Biểu giá điện 2 thành phần giúp cân bằng phụ tải cho hệ thống. Cơ chế này giúp các hộ sử dụng điện sử dụng ổn định hơn, các phụ tải cũng ổn định hơn mọi thời điểm.

Từ đó, ông cho rằng cần thiết có sự thí điểm để đánh giá tác động của biểu giá điện 2 thành phần, chứng minh sự khác nhau giữa hai phương án. Sau khi có thời gian để đánh giá, cơ quan quản lý có thể tổng kết và nhân rộng đại trà nếu thực sự hiệu quả.

Giá điện 2 thành phần cách tính như giá cước điện thoại cố định

Ông Nguyễn Minh Đức, Ban pháp chế - Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chia sẻ giá điện 2 thành phần nôm na giống với giá cước điện thoại cố định, tức là một số tiền cố định gọi là tiền thuê bao hàng tháng, dù không nghe gọi gì, gọi là giá công suất. Phần thứ hai là tính trên lượng điện năng tiêu thụ, gọi là giá điện năng.

Theo ông Đức, cơ chế biểu giá điện 2 thành phần phản ánh chính xác chi phí phải bỏ ra để phục vụ mỗi khách hàng, là chi phí đường dây, trạm biến áp và chi phí điện năng.

Ông lấy ví dụ hai khách hàng sử dụng điện là một nhà hàng và một nhà máy. Nhà máy hoạt động đều đều 24/24, điện năng tiêu thụ ổn định. Nhà hàng thì chỉ sử dụng điện mạnh vào bữa trưa và bữa tối. Nếu sản lượng điện hai bên dùng như nhau thì công suất cực đại của nhà hàng lớn hơn, như vậy đường dây, trạm biến áp phải chuẩn bị công suất lớn hơn, chi phí lớn hơn.

Như vậy, tác động của giá điện 2 thành phần sẽ làm giảm việc bù chéo giữa các khách hàng. Thứ hai là tránh các khách hàng cứ đăng ký công suất lớn rồi không dùng.

Ví dụ có nhà máy đăng ký công suất lớn, yêu cầu điện lực chuẩn bị đường dây, trạm biến áp nhưng dự án chậm tiến độ, nhiều năm trời không tiêu thụ điện. Chi phí đường dây, trạm biến áp trong những năm này bị lãng phí. Chi phí này lại đổ lên đầu các khách hàng khác.

Kỳ Thư