TT Obama: Quan hệ Mỹ - Trung định hình thế kỷ 21

Mở màn các cuộc thảo luận sâu kéo dài hai ngày tại Washington, Tổng thống Obama kêu gọi Bắc Kinh và Washington hợp tác sâu rộng về các vấn đề từ khôi phục kinh tế toàn cầu tới cuộc chiến chống thay đổi khí hậu. “Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ định hình thế kỷ 21. Đó là mối quan hệ quan trọng như bất kỳ mối quan hệ song phương nào trên thế giới. Thực tế đó sẽ phải củng cố mối quan hệ đối tác của chúng ta. Đó là trách nhiệm mà chúng ta phải gánh vác”, người đứng đầu nước Mỹ tuyên bố. Trong khẩu hiệu mới dường như đã được nhất trí, cả Tổng thống Obama và người đồng nhiệm Hồ Cẩm Đào – người đã gửi thông điệp tới hội nghị - tuyên bố, cả Bắc Kinh và Washington đều muốn tìm kiếm “mối quan hệ tích cực, xây dựng và toàn diện”. “Cả hai nước đều nỗ lực mở rộng những nền tảng chung, hạn chế những bất đồng và thúc đẩy hợp tác, tin tưởng lẫn nhau”, Chủ tịch Hồ nói. Tổng thống Obama – người được mong đợi sẽ công du Trung Quốc vào cuối năm nay – đã nỗ lực tìm kiếm mở rộng quan hệ với Trung Quốc – quốc gia hiện là chủ nợ lớn nhất của Mỹ. Diễn đàn đối thoại song phương lần này được cho là bước tiếp của các cuộc đối thoại dưới thời cựu Tổng thống Bush năm 2006, vốn chỉ tập trung các vấn đề kinh tế. Tuy nhiên, phái đoàn Trung Quốc – do ủy viên hội đồng nhà nước Đới Bỉnh Quốc và phó Thủ tướng Vương Kỳ Sơn dẫn đầu – tuyên bố, Bắc Kinh sẽ đề cập với Washington về những quan ngại xung quanh sự an toàn của hơn 750 tỉ đô la Mỹ mà Bắc Kinh đã đầu tư vào trái phiếu ngân khố Mỹ. Về phía Washington, dẫn đầu đoàn đại biểu Mỹ là Ngoại trưởng Mỹ Clinton và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner, khẳng định, ngày đầu tiên của các cuộc hội đàm đã diễn ra “rất hợp tác, và thẳng thắn”. “Chúng tôi dự định sẽ giành nhiều thời gian để trao đổi, tìm hiểu lẫn nhau”, ông David Sheer, giám đốc đặc trách các vấn đề Trung Quốc tại Bộ Ngoại giao Mỹ trả lời phỏng vấn phóng viên qua điện thoại. Vị quan chức trên nhấn mạnh, hai bên sẽ xác định “lợi ích chung” để theo đuổi trong các phiên họp tiếp theo. Các nhà lãnh đạo Mỹ đã kiềm chế mô tả quan hệ với Trung Quốc là mối quan hệ “quan trọng nhất” trên thế giới. Ngoại trưởng Mỹ Clinton từng sử dụng những từ ngữ này trong cuộc vận động tranh cử tổng thổng thất bại của mình hồi năm ngoái. Người đứng đầu cơ quan ngoại giao Mỹ đã bác bỏ những dự đoán về “một thế giới đa cực” – những từ ngữ thường được người Trung Quốc, người Nga và nhiều nhà hoạch định chính sách khác sử dụng như một tín hiệu kết thúc kỷ nguyên thống trị của Mỹ. “Mặc dù mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong quá khứ đã bị ảnh hưởng bởi ý tưởng cân bằng quyền lực giữa các cường quốc, thì suy nghĩ mới mẻ của thế kỷ 21 đưa chúng ta từ một thế giới đa cực tới một thế giới đa đối tác”, bà Clinton nhấn mạnh. Tuy nhiên, cả Ngoại trưởng Mỹ Clinton lẫn Tổng thống Obama, trong khi vẫn tuyên bố không xem Trung Quốc là địch thủ, vẫn thừa nhận những bất đồng đang gia tăng tại cường quốc châu Á này – đặc biệt là vấn đề nhân quyền. Ông chủ Nhà Trắng khẳng định, Mỹ tôn trọng “văn hóa cổ đại” của Trung Quốc, tuy nhiên ông nhấn mạnh: “Chúng tôi mạnh mẽ tin tưởng rằng, tôn giáo và văn hóa giữa tất cả các dân tộc phải được tôn trọng và bảo vệ, và rằng tất cả các dân tộc nên được tự do bày tỏ suy nghĩ của mình”. Các cuộc đối thoại Mỹ - Trung diễn ra chỉ một thời gian ngắn sau vụ bạo động sắc tộc tại khu tự trị Tân Cương, Trung Quốc khiến gần 200 người thiệt mạng. Hiện, Tổng thống Obama đang tìm kiếm sự trợ giúp của Trung Quốc trong nỗ lực kết thúc chương trình hạt nhân của Iran và Triều Tiên. Vị Tổng thống bày tỏ lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân tại Đông Á. Bất chấp sự phản đối của cộng đồng quốc tế, Bình Nhưỡng – vốn xem Bắc Kinh là liên minh lớn – đã tiến hành một vụ thử bom hạt nhân hôm 25/5 và liên tiếp sau đó là hàng loạt các cuộc thử tên lửa tầm ngắn, đồng thời tuyên bố vĩnh viễn tẩy chay các cuộc hội đàm 6 bên về phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên.