Trung Quốc trở thành nhà xuất khẩu ô-tô lớn nhất thế giới

Công nhân lắp ráp xe năng lượng mới NEV tại một nhà máy ở thành phố Vận Thành, tỉnh Sơn Tây, miền Bắc Trung Quốc. Ảnh: VCG

Điểm sáng kinh tế

Hiệp hội Xe Du lịch Trung Quốc (CPCA), ngày 13-8, cho biết xuất khẩu ô-tô của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã duy trì được đà tăng trưởng mạnh mẽ, bất chấp kim ngạch xuất khẩu của cả nước đi xuống. Trong tháng này, Trung Quốc đã xuất khẩu 310.000 xe ô-tô ra các thị trường quốc tế, tăng 63% so với cùng kỳ năm ngoái. Một điểm đáng lưu ý là số xe mang thương hiệu Trung Quốc đang ngày càng tăng, đạt 248.000 chiếc, cao hơn 56% so với cùng kỳ năm 2022. Về tổng thể, trong bảy tháng đầu năm nay, xuất khẩu xe ô-tô của Trung Quốc đã tăng 81% so với cùng kỳ năm 2022, đạt 1,99 triệu chiếc.

Trong khi đó, theo số liệu do Hiệp hội Các nhà sản xuất ô-tô Nhật Bản công bố, số xe ô-tô xuất khẩu của nước này trong cùng thời kỳ là 2,02 triệu chiếc, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2022. Đây là lần đầu tiên số xe ô-tô xuất khẩu 6 tháng đầu năm của Trung Quốc vượt qua Nhật Bản, đứng đầu thế giới. Trước đó, trong quý I/2023, Trung Quốc cũng đã lần đầu tiên vượt qua Nhật Bản về xuất khẩu ô-tô theo quý, trở thành nhà xuất khẩu ô-tô lớn nhất toàn cầu.

Chỉ mới vài năm trước, nỗ lực mở rộng ra thị trường nước ngoài của Trung Quốc vẫn còn khiêm tốn. Năm 2015, Trung Quốc xuất khẩu dưới 375.000 ô-tô mỗi năm, ít hơn Ấn Độ và bằng lượng xuất khẩu của Đức và Nhật Bản trong một tháng. Nhưng vào khoảng năm 2020, tình hình đã thay đổi. Năm 2021, Trung Quốc xuất khẩu gần 1,6 triệu ô-tô. Đến năm 2022, họ bán ra nước ngoài 2,7 triệu xe. Doanh số quốc tế dự kiến sẽ tăng hơn nữa vào năm nay. Dữ liệu hải quan cho biết nước này bán hơn 10.000 chiếc mỗi ngày xe nước ngoài trong nửa đầu 2023.

Sự phát triển của sản xuất và xuất khẩu ô-tô Trung Quốc nói chung, cũng như ô-tô nội địa nước này nói riêng, là điểm sáng trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang chững lại.

Cách của Trung Quốc

Dữ liệu cũng cho thấy, có hai nguyên nhân chính khiến xuất khẩu ô-tô của Trung Quốc tăng mạnh trong năm nay, đó là doanh số bán xe chạy bằng nhiên liệu truyền thống tăng đáng kể tại thị trường Nga. Bên cạnh đó, xe năng lượng mới xuất khẩu ngày càng nhiều sang thị trường châu Âu và Đông Nam Á.

Kể từ sau khi xảy ra xung đột giữa Nga và Ukraine, nhiều hãng xe có vốn đầu tư nước ngoài đã tuyên bố rút khỏi thị trường Nga. Các hãng xe đa quốc gia đình đám như Honda, Volkswagen, BMW, Mercedes-Benz, Ford, General Motors đã tuyên bố tạm dừng xuất khẩu ô-tô sang Nga. Renault thậm chí còn bán toàn bộ tài sản của mình tại Nga. Các công ty ô-tô Trung Quốc đã ngay lập tức lấp vào khoảng trống này trên thị trường ô-tô Nga. Ông Thôi Đông Thụ, Tổng Thư ký Hiệp hội xe chở khách Trung Quốc cho biết, trong nửa đầu năm nay, xuất khẩu ô-tô của nước này sang Nga đã vượt 370.000 chiếc, tăng 622%. Nga đã trở thành quốc gia nhập khẩu ô-tô lớn nhất của Trung Quốc.

Năm 2009, Trung Quốc vượt qua Mỹ trở thành thị trường lớn nhất thế giới về doanh số ô-tô mới. Kết quả này có được nhờ sự hỗ trợ của Chính phủ Trung Quốc khi việc thúc đẩy ngành công nghiệp xe điện trong nước nhiều ưu đãi về thuế cũng như đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng sạc điện để đưa xe điện vào sử dụng đại trà. Sự dịch chuyển sang lĩnh vực xe điện đã giúp Trung Quốc nổi lên như một cường quốc về xuất khẩu ô-tô. Trong quý đầu năm nay, xuất khẩu dòng xe sử dụng năng lượng mới của nước này, bao gồm xe điện, đã tăng 93% so với cùng kỳ năm trước lên 380.000 chiếc. Ô-tô sử dụng năng lượng mới chiếm gần 40% tổng lượng xuất khẩu ô-tô của Trung Quốc. Thị trường xuất khẩu chính của xe năng lượng mới Trung Quốc là Tây Âu và Đông Nam Á. Hai năm trở lại đây, các quốc gia ở Tây và Nam Âu như Bỉ, Tây Ban Nha, Slovenia và Anh đã trở thành điểm sáng xuất khẩu xe năng lượng của nước này. Trong khi đó, năm nay, lượng xe xuất khẩu sang các nước Đông Nam Á như Thái Lan cũng tăng mạnh.

Đầu tư của chính phủ vào công nghệ xe điện, ước tính trị giá 676 tỷ nhân dân tệ (100 tỷ USD) từ năm 2009 đến 2019, đã đưa nước này lên vị trí dẫn đầu. Ngày nay, xe chạy bằng pin chiếm 1/5 doanh số bán ô-tô ở Trung Quốc và 1/3 xuất khẩu. Tại Nhật Bản và Đức, lần lượt chỉ có 4% và 20% sản lượng xuất khẩu là xe điện.

Còn nhiều thách thức

Vẫn có nhiều thách thức cho ô-tô Trung Quốc. Các nhà sản xuất ô-tô điện nước này có thể đạt được doanh thu lớn, nhưng rất ít có lời. Ngành công nghiệp này đang được duy trì bằng các khoản trợ cấp từ nhà nước. Gần đây, sau khi tăng trưởng doanh số bán hàng chậm lại, gói trợ cấp đã tiếp tục được gia hạn. Tuy nhiên, trợ cấp có thể không tồn tại mãi mãi.

Đó là chưa kể một số rào cản pháp lý. Chính phủ Pháp vào tháng 5 đã công bố kế hoạch trợ cấp cho người mua xe điện mới được sản xuất tại châu Âu, một động thái mà các nhà phân tích cho rằng nhằm giúp ngành công nghiệp ô-tô của khu vực chống lại mối đe dọa từ việc nhập khẩu xe điện rẻ hơn của Trung Quốc. Một thách thức lớn khác là từ Mỹ, nơi chính quyền Tổng thống Joe Biden vào tháng 8-2022 đã ký thành luật. Đạo luật giảm lạm phát bao gồm một điều khoản cho phép người mua được ưu đãi thuế lên tới 7.500 USD với xe điện được lắp ráp ở Bắc Mỹ.

AN BÌNH