Trồng lúa giảm phát thải giúp tăng thu nhập cho nông dân

Đáp ứng yêu cầu từ thị trường xuất khẩu

Theo Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), Việt Nam là một trong những quốc gia được đánh giá là bị ảnh hưởng nhiều nhất do biến đổi khí hậu. Năm 2020, tổng lượng phát thải khí nhà kính (CO2) do sản xuất nông nghiệp là 90 triệu tấn, trong đó từ canh tác lúa nước chiếm 39,1%; từ chăn nuôi chiếm 24,8%; từ canh tác nông nghiệp ngoài lúa chiếm 33,6%; từ đốt phụ phẩm chiếm 2,5%.

Hiện trung bình mỗi năm, Việt Nam sản xuất khoảng 43 triệu tấn lúa, cùng với đó là lượng rơm rạ sinh ra khoảng 47 triệu tấn, trong đó chỉ khoảng 30% được thu gom và sử dụng với mục đích trồng nấm rơm, thức ăn chăn nuôi, đệm lót vận chuyển trái cây, phần còn lại chủ yếu đốt trên đồng hoặc vùi, chôn lấp trên đồng ruộng. Đốt rơm không chỉ gây lãng phí tài nguyên, dinh dưỡng mà còn gây ô nhiễm môi trường, giảm đa dạng sinh học, biến đổi thành phần của đất. Vùi, chôn rơm rạ vào ruộng ngập nước làm tăng phát thải khí nhà kính, gây ngộ độc hữu cơ cho lúa vụ sau.

Nông dân huyện Châu Phú, tỉnh An Giang thu hoạch lúa.

Tiến sĩ Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn-IPSARD (Bộ NN-PTNT) chia sẻ: Thế giới ngày càng có những đòi hỏi, yêu cầu cao hơn về việc bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Đây cũng là lý do Bộ NN-PTNT phối hợp với các bộ, ngành Trung ương, địa phương xây dựng dự thảo Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đề án được xây dựng nhằm hiện thực hóa nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Chính phủ về phát triển ngành nông nghiệp, trong đó có vùng ĐBSCL theo hướng bền vững, thuận thiên, nâng cao thu nhập cho người trồng lúa, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, thúc đẩy xuất khẩu. Mục tiêu của đề án nhằm xây dựng 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao gắn với giảm phát thải khí nhà kính, góp phần bảo vệ môi trường. Đây là đề án mang tính chất đột phá trong tổ chức lại sản xuất ngành hàng lúa gạo, nâng cao giá trị gia tăng trong toàn chuỗi, bảo đảm phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng có diễn biến tiêu cực, khó lường.

Giảm chi phí, tăng thu nhập cho người nông dân

Mục tiêu của đề án là đến năm 2025 có 180.000ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Canh tác lúa giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống 80-100kg/ha, giảm 20% lượng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học, giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống. Về bảo vệ môi trường và tăng trưởng xanh: Tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 10%; 70% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng và được chế biến tái sử dụng; giảm hơn 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống...

Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, hiện nay, tiêu dùng xanh đang là một xu thế trên toàn cầu. Vì thế đòi hỏi ngành nông nghiệp, nông dân trồng lúa phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thị trường, chuyển từ tư duy sản xuất tập trung sản lượng sang phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng xanh, tuần hoàn, phát triển bền vững. Đề án này nếu được thực hiện tốt sẽ mang lại đa giá trị cho lúa gạo: Kinh tế, môi trường, xã hội, sức khỏe, văn hóa... Thực hiện trồng lúa theo đề án này, người dân sẽ có thời gian rảnh rỗi, nông nhàn, có thể nghỉ ngơi tăng sức khỏe hoặc làm nghề phụ để tăng thêm thu nhập.

Theo ông Bùi Bá Bổng, Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, cộng đồng quốc tế rất ủng hộ việc Việt Nam phát động trồng 1 triệu héc-ta lúa giảm phát thải khí nhà kính. Trước đây, sản xuất lúa gạo vẫn phải chịu hai “lời nguyền” là trồng lúa cho thu nhập thấp và gây ảnh hưởng tới môi trường khi tạo ra khí nhà kính. Với việc trồng lúa giảm phát thải khí nhà kính sẽ góp phần giải hai "lời nguyền" này. Ông Bùi Bá Bổng phân tích rằng, việc thực hiện đề án trồng lúa giảm phát thải ở Việt Nam có thuận lợi là bộ giống lúa của Việt Nam rất tốt, cùng với đó, hạ tầng thủy lợi của nước ta cũng khá tốt.

Trò chuyện với chúng tôi về đề án này, ông Nguyễn Duy Thuận, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Lộc Trời chia sẻ, đây là một đề án có tính đồng bộ, đáp ứng mong mỏi của bà con nông dân vùng ĐBSCL và doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Những mục tiêu mà đề án đặt ra hoàn toàn trùng khớp với mục tiêu của Tập đoàn Lộc Trời về trồng lúa lâu nay. "Việc thực hiện tốt đề án sẽ góp phần xây dựng không chỉ chất lượng lúa gạo mà còn là uy tín, thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế, góp phần giúp nông dân tăng thu nhập từ việc giảm giống, giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm thất thoát sau khi thu hoạch, giảm nước tưới, giúp bảo vệ môi trường tốt hơn", ông Nguyễn Duy Thuận chia sẻ.

Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Kinh tế xem các tin, bài liên quan.