Trên nhà giàn nuôi cá tầm xứ tuyết

ĐẶC SẢN CÁ TẦM TRÊN SÔNG NHÁNH KRÔNG NÔ

Cách thành phố Buôn Ma Thuột một trăm cây số về phía nam, gần quốc lộ 27 có mặt hồ xanh biếc. Hồ thủy điện buôn Tuôr Srah, hình thành từ con đập chặn dòng sông nhánh Krông Nô. Nơi đây đang có giàn bè 50 lồng cá tầm của Tập đoàn Cá Tầm Việt Nam được chăm sóc bảo vệ ngày đêm.

Vượt qua chuỗi cầu phao bập bềnh, chúng tôi chứng kiến cảnh công nhân vợt cá từng lồng lên cân để kiểm tra sức khỏe cá theo định kỳ. Mỗi lồng nuôi hơn 300 con cá cùng lứa, từ đôi ba cân đến hàng chục cân mỗi con. Ông Nguyễn Văn Dương Trưởng trại cá tầm Tuôr Srah cho biết: 16.000 con cá tuổi từ năm tháng đến ba năm đưa từ Đà Lạt về đây nuôi, chuyên gia siêu âm từng con để biết đực, cái, xong rồi phân loại dành cung cấp cho nhà hàng, siêu thị hoặc quay lại Đà Lạt để ươm trứng, thụ tinh và nhân giống.

Người lao động trên giàn bè phần lớn là người Êđê, M’Nông, Thái đến từ các buôn làng tái định cư đã nhường nương rẫy cho dự án thủy điện. Với mức lương ba đến năm triệu đồng mỗi tháng, nhiều ca trực trong ngày được phân lịch cụ thể để cho cá ăn, theo dõi chất lượng nước, lặn kiểm tra lồng, vệ sinh thay lưới.

Từng gắn bó với 120 lồng cá tầm của Tập đoàn ở Vĩnh Sơn, Bình Định trước khi lên đây, kỹ sư Thìn tốt nghiệp đại học Thủy sản Nha Trang thổ lộ: Vào nghề, vui buồn của cánh trai trẻ gắn liền với... cá nhiều hơn với người yêu. Hồ thủy điện nằm ở nơi hẻo lánh, xa khu dân cư, cũng nhờ thế nguồn nước mới trong sạch, thích hợp với loài cá tầm vốn rất nhạy cảm với môi trường sống. Thời ở Vĩnh Sơn, có lần chỉ vì sơ ý khi hướng dẫn công nhân làm vệ sinh thay lưới giàn, để lưới thủng trôi tuột mấy chục con cá ra sông mà Thìn bị phạt mất mấy tháng tiền lương. Từ kinh nghiệm nhớ đời, Thìn luôn nhắc anh em công nhân ở đây không phút giây nào lơ là với công việc.

SỰ KỲ CÔNG

Nhiều chuyên gia thủy sản có cơ sở nghiên cứu tại Đà Lạt từ đầu những năm 2000 đã chú ý tìm hiểu về con cá tầm, loài cá quý hiếm giá trị cao có nguồn gốc Bắc Âu có tên trong danh sách cảnh báo có nguy cơ tuyệt chủng. Sau nhiều năm làm việc tại Nga, Tiến sĩ khoa học Hà Văn Hải trở về Việt Nam, đẩy nhanh tiến trình bằng cách thuê chuyên gia nước ngoài khảo sát, nuôi thử nghiệm cá tầm ở Đà Lạt. Nhiệt huyết của ông đã lôi cuốn nhiều nhà đầu tư góp sức tạo nên thành công của đề án “Bảo tồn và nuôi loài cá tầm tại Việt Nam” vào năm 2007. Từ đó, Công ty TNHH Cá Tầm Việt Nam ở Đà Lạt có điều kiện thành lập cơ sở ươm giống cá tầm, rồi lập Công ty cổ phần Tầm Long Đami tại Bình Thuận với mục đích thực thi mô hình nuôi cá tầm theo phương thức công nghiệp. Sau khi thu hoạch được lứa trứng cá đen đầu tiên, Công ty CP Cá Tầm Việt Nam lớn mạnh dần theo mô hình tập đoàn.

Trứng cá đen thương hiệu “Caviar de Đuc” lần đầu tiên được giới thiệu tại nhà hàng Parkview, khách sạn 5 sao New World Sài Gòn vào năm 2010. Sau sự kiện ấp nở trứng cá tầm thành công tại hồ Tuyền Lâm ở Đà Lạt, mạng lưới chi nhánh công ty tiếp tục phát triển ra Bình Định, Bắc Giang. Tháng 11-2011, trại nuôi cá tầm có quy mô dự kiến lớn nhất khu vực Đông - Nam Á được triển khai trên mặt hồ thủy điện buôn Tuôr Srah thuộc địa bàn huyện Krông Nô tỉnh Đác Lắc.

Cho đến nay, Tổng công ty CP Cá Tầm Việt Nam đã có sáu công ty thành viên chuyên nuôi cá tầm trên các mặt hồ thủy điện. Tổng Giám đốc Lê Anh Đức cho rằng, các hồ thủy điện với diện tích khổng lồ, dòng chảy lưu lượng hàng trăm m3/s cùng nhiệt độ nước mát mẻ trên các vùng cao nguyên Việt Nam là môi trường tuyệt diệu cho hàng triệu con cá tầm đến từ miền băng tuyết thỏa sức sinh trưởng. Trên thị trường thế giới hiện nay, giá bán buôn cá tầm từ 8.000-12.000 USD/tấn. Trứng cá tầm tùy loại, dao động từ 1.000- 10.000 USD/ kg mà cung vẫn không đáp ứng đủ cầu. Đó chính là cơ hội để nghề nuôi cá tầm Việt Nam phát triển, đem về nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước.

TƯƠNG LAI RỘNG MỞ

Nữ chuyên gia cá tầm người Nga Petrushina Tatiana khẳng định: Việt Nam có điều kiện tuyệt hảo để đầu tư mạnh mẽ cho nghề nuôi cá tầm. Mùi vị cá tầm Việt Nam thơm ngon không kém cá tầm Nga. Cùng kỹ thuật nuôi, mà tốc độ tăng trưởng của cá tầm ở VN lại nhanh gấp ba lần, còn thời gian nuôi cá cho trứng thương phẩm lại chỉ ngắn bằng một nửa so với ở Nga nên sản phẩm cá tầm Việt Nam chắc chắn giảm giá thành, lợi nhuận lớn.

Thời gian đầu, công ty phải nhập trứng cá tầm sẵn phôi từ Nga, Đức về Việt Nam với giá 10.000 - 12.000 USD/kg để ấp cho nở tại cơ sở ươm giống ở Đà Lạt. Sau khi nghiên cứu thành công những công đoạn khó nhất về kỹ thuật thụ tinh cho cá, hầu như mọi bí quyết tinh vi của nghề nuôi cá tầm đã được tập đoàn nắm chắc. Cá tầm có nhiều loài khác nhau sống trong các dòng sông mỗi năm có vài tháng mùa đông đóng băng từ châu Âu, châu Á đến Bắc Mỹ. Trong đó, có những loài cá tầm thuộc họ cá voi khổng lồ dài tới năm, sáu mét, nặng vài ba tấn. Loài cá tầm chọn nuôi thương phẩm tại nước ta ngày nay có kích thước nhỏ, chất lượng ngon từ bốn- năm kg trở lên tới cỡ non một tạ, cũng được tạo điều kiện “ngủ đông” tương đương điều kiện tự nhiên ở xứ tuyết để cá cái ươm trứng. Trứng cá khi đã ngậm phôi, vào lồng ấp 48 tiếng sẽ nở ra cá con. Mỗi cá mẹ nặng từ 10-12 kg có thể đẻ được khối trứng bằng một phần mười trọng lượng cơ thể, ấp nở ra khoảng 35.000 con cá bột, gần hai phần ba lượng cá trong số đó có thể sống tốt.

Tuy nhiên, hiện nay trên thị trường xuất hiện cá tầm nhập lậu từ cửa khẩu biên giới phía bắc không qua kiểm dịch với số lượng ngày càng lớn, đáng bị tẩy chay bởi nguy cơ lây lan dịch bệnh thủy sản và nguy hại đến sức khỏe người tiêu dùng. Đánh vào tâm lý chuộng rẻ, cá tầm nhập lậu nhỏ cỡ 1,5-2 kg/ con, tới tay người tiêu dùng chỉ trên dưới 160.000đ/ký, thịt bở, nhão, nhiều mỡ. Trong khi cá tầm Việt chắc thịt thơm ngon chỉ xuất bán khi đã hơn 3kg/con với giá đắt gấp rưỡi.

Ông Nguyễn Đình Hiển, Giám đốc Công ty Cá Tầm Việt Nam - Đác Lắc cho biết: Công ty đang tiến tới việc đầu tư xây dựng nhà máy chế biến cá tầm xuất khẩu gần hồ thủy điện buôn Tuôr Sah, bảo đảm thực hiện đúng các giải pháp bảo vệ môi trường. Cá tầm nuôi trên vùng cao phía bắc lại có những thuận lợi khác nhờ khí hậu chia rõ bốn mùa, vì vậy Tập đoàn cũng đang triển khai đầu tư nuôi cá tầm trên công trình thủy điện Sơn La, nơi có mặt hồ nhân tạo lớn nhất trên cả nước.

Gió xuân ào ạt trên những mặt hồ thủy điện bềnh bồng các giàn lồng bè nuôi cá tầm xứ tuyết. Giữa bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế toàn cầu, nghề nuôi cá tầm đang tạo nên một điểm nhấn lạc quan quý giá cho ngành thủy sản Việt Nam.