Toyota và Tesla trong cuộc đua thành hãng xe ô tô bán chạy nhất thế giới

Cách đây một năm, những cuộc tranh luận giữa xe điện (EV) và xe hybrid dường như đã đi đến hồi kết. Tuy nhiên, tầm nhìn về tương lai xe điện của Elon Musk đang gặp thách thức mới từ phía Toyota và kế hoạch nâng cấp của họ với dòng xe hybrid (xe lai).

CUỘC CHIẾN MỚI

Musk, Giám đốc điều hành của Tesla, muốn biến thế giới thành một nơi sử dụng xe điện, với mục tiêu vượt qua Toyota để trở thành nhà sản xuất ô tô bán chạy nhất thế giới trước năm 2030. Mặc dù mục tiêu này còn xa, nhưng ông đã đạt được một số thành công nhất định ở Mỹ. Bằng chứng là dòng sản phẩm xe cỡ nhỏ của Tesla đã vượt qua một số mẫu bán chạy của Toyota.

Tuy nhiên, tăng trưởng doanh số bán xe điện giảm ở Mỹ đang cản bước tham vọng của Musk. Đồng thời, doanh số bán của xe hybrid đã tăng cao trong năm nay, phần nào là nhờ vào sự thành công của các mẫu xe mới của Toyota và thương hiệu sang trọng của họ là Lexus.

"Cuộc cách mạng về việc sử dụng điện trong ngành công nghiệp đã làm cho xe hybrid trở nên phổ biến hơn", David Christ, giám đốc thương hiệu Toyota ở Bắc Mỹ nói trong một cuộc phỏng vấn mới đây với WSJ. "Điều này thực sự làm cho người ta tỉnh ngộ".

Toyota đã giúp phổ biến hóa công nghệ hybrid.

Lý do mà khách hàng chọn mua xe hybrid khá đơn giản: Những chiếc xe này thường rẻ hơn so với đối thủ hoàn toàn điện và mang lại một số lợi ích của việc sử dụng điện với hiệu suất năng lượng cao so với ô tô truyền thống mà không gặp những phiền toái của việc phải sạc như xe điện.

Toyota – hãng xe đầu tiên ra mắt dòng sedan Prius hơn 20 năm trước, đã giúp phổ biến hóa công nghệ hybrid, kết hợp pin với động cơ chạy bằng xăng để cải thiện hiệu suất nhiên liệu.

Điều đáng nói là, mới năm ngoái, đây vẫn còn là một công nghệ dường như bị lãng quên khi doanh số bán xe hybrid giảm sút trong khi doanh số bán xe điện tăng 65%. "Đã đến lúc rời bỏ xe hybrid", Musk tweet năm ngoái. "Dòng xe này chỉ tồn tại trong một giai đoạn".

Trong sự phấn khích về xe điện, một số nhà đầu tư đồng tình. Ít người nhìn nhận xe hybrid như một đối thủ đúng đắn của Tesla. Một số nhà đầu tư cố gắng nhưng không thành công vào đầu năm nay để phế truất Chủ tịch Toyota Akio Toyoda vì chiến lược đa dạng đầu tư của công ty trên các dòng xe hybrid, xe điện và các công nghệ khác. Ông đã mạnh mẽ cảnh báo rằng phương pháp tiếp cận toàn diện với xe điện - được nhiều đối thủ ưa chuộng để đua kịp với Tesla - không phải là điều mà nhiều khách hàng muốn hoặc đã sẵn lòng chấp nhận.

Hiện tại, dường như Toyoda đã đúng và đã có một số dấu hiệu cho thấy một kỷ nguyên mới đang bắt đầu.

Một vài tháng sau đó, các công ty như Ford và General Motors giảm kế hoạch sản xuất xe điện của họ, Toyoda có vẻ tự hào. "Cuối cùng, mọi người đã nhìn thấy thực tế", ông nói vào tháng trước.

Dễ hiểu vì sao ông Toyoda cảm thấy như vậy. Giữa các thương hiệu Toyota và Lexus, chi nhánh Toyota tại Mỹ bán 26 tùy chọn xe sử dụng năng lượng điện - bao gồm xe hybrid, xe điện và các công nghệ khác - và đã thấy doanh số giao hàng của những dòng xe này tăng 20% trong năm nay qua ba quý đầu tiên, lên tổng cộng khoảng 455.000 chiếc.

Tesla, không công bố cụ thể số lượng xe giao tại mỹ, thì cho biết họ bán khoảng 493.500 xe điện trong khoảng thời gian đó, tăng 26%, theo ước tính của công ty dữ liệu Motor Intelligence.

Trong môi trường bán hàng khó khăn hơn đối với thị trường ô tô Mỹ, Musk đã cam kết kích thích tăng trưởng doanh số bán trong năm nay. Ông chấp nhận giảm giá, mất lợi nhuận và điều đó làm mất lòng một số nhà đầu tư. Lợi nhuận của Tesla giảm 44% trong quý 3.

Theo Strategic Vision, một tổ chức khảo sát người mua mới, nhóm người mua lớn nhất của Tesla đến từ những khách hàng từng là của Toyota. Trên toàn quốc, 8% người mua Tesla đến từ nhóm người trước đó dùng Toyota.

"Tesla đang cướp doanh số bán của Toyota theo đúng nghĩa đen - nhưng họ phải giảm giá mạnh để duy trì điều này", Alexander Edwards, Chủ tịch Strategic Vision nói. "Ngược lại, Toyota đã giữ nguyên giá và thậm chí cho phép đại lý tăng giá sản phẩm của họ”.

Cuộc chiến này diễn ra chủ yếu tại California, nơi chiến lược giảm giá của Tesla đã làm cho chi phí của một chiếc sedan Model 3, bao gồm các ưu đãi thuế liên bang và tiểu bang, rẻ hơn so với giá khởi điểm đề xuất của một chiếc Camry. Tesla đang tiến sát Toyota trong cuộc đua thị phần cổ phần tại tiểu bang này.

Trên toàn quốc, doanh số bán của mẫu crossover Model Y của Tesla đã vượt qua Camry tính tới tháng 9 và ít hơn 7.000 chiếc so với mẫu xe bán chạy nhất của Toyota tại Mỹ là chiếc crossover RAV4, theo ước tính của Motor Intelligence.

Musk rõ ràng đã nhận thức được giữa Toyota và Tesla đang thu hẹp khoảng cách. Tháng 10, ông nói với các nhà phân tích: "Thành thật mà nói, nếu chiếc ô tô của chúng tôi có giá như một chiếc RAV4, không ai sẽ mua một chiếc RAV4 cả, hoặc ít nhất là rất không có khả năng".

Ông luôn coi thường xe hybrid - mặc dù Toyota đã giúp đỡ Tesla từ sớm thông qua một khoản đầu tư và một thỏa thuận đặc biệt cho nhà máy lắp ráp đầu tiên của họ. "Bạn muốn chuyển sang điện hoàn toàn vì đó là con đường thực sự bền vững", ông nói với The Wall Street Journal nhiều năm trước. "Nếu theo kiểu nửa vời, bạn có một chiếc xe đang cố gắng trở thành một chiếc ô tô xăng tốt và một chiếc ô tô điện tốt, bạn cuối cùng sẽ không hấp dẫn như là một chiếc ô tô xăng hoặc điện toàn bộ".

Về phần mình, Toyota đang tập trung tăng cường chiến lược về xe hybrid. Trong tháng này tại một sự kiện tại Malibu, California, Toyota thông báo rằng lần đầu tiên Camry, chiếc sedan bán chạy nhất tại Mỹ, sẽ chỉ được cung cấp dưới dạng hybrid khi thế hệ xe mới ra mắt tại các showroom tại quốc gia này vào mùa xuân.

Một phần của sự phấn khích mới về xe hybrid đến từ những gì Toyota đã làm được về chi phí và hiệu suất.

Khi Toyota bắt đầu phổ cập công nghệ hybrid của mình vào các loại xe khác ngoài Prius, giá trị của chúng tăng đáng kể. Ví dụ, vào năm 2005, chiếc Highlander hybrid của Toyota có giá gần 10.000 USD - cao hơn phiên bản cơ bản của chiếc xe thể thao đa dụng và được thiết kế để tối đa hóa hiệu suất. Nói cách khác, khách hàng phải trả nhiều tiền hơn cho một số tính năng đáng chú ý.

Ngày nay, điều đó đã thay đổi. Toyota chưa công bố giá của mẫu Camry mới, nhưng phiên bản hybrid hiện tại có giá khởi đầu từ chừng dưới 2.500 USD so với phiên bản cơ bản của chiếc sedan. Và Toyota đang quảng cáo rằng mẫu hybrid mới sẽ có công suất lớn hơn so với phiên bản cơ bản hiện tại.

HYBRID LÀ CHÂN ÁI

Tờ WSJ cho rằng hiện nhiều khách hàng Mỹ đang khá phân vân về việc mua xe điện do giá vẫn còn cao, không thuận tiện bằng xe xăng cả về cảm giác lãi lẫn phạm vi hoạt động cũng như cơ sở hạ tầng hỗ trợ.

“Tôi chưa sẵn sàng mua xe điện bởi phạm vi hoạt động của nó bị giới hạn quá nhiều cũng như phụ thuộc vào số trạm sạc”, anh Robert Duwors trả lời WSJ khi cho biết mình đã mua một chiếc ô tô Hybrid thay thế với phạm vi hoạt động rộng hơn và thuận tiện hơn.

Số liệu của J.D.Power cho thấy thị phần bán lẻ xe điện đã tăng lên mức 9% trong vài tháng trở lại đây nhưng các chuyên gia vẫn tranh cãi liệu xu thế này có thể bùng nổ tiếp hay lại đi ngang về dài hạn.

Báo cáo của Cox Automotive cho thấy mức giá xe điện bình quân hiện nay vào khoảng 50.683 USD/chiếc, thấp hơn so với 65.000 USD/chiếc cùng kỳ năm ngoái.

Thế nhưng con số này với những khách hàng tầm trung vẫn là quá cao so với ô tô xăng, nếu tính đến hiệu năng vận hành và sự tiện lợi.

Đặc biệt do lãi suất bị duy trì ở mức cao nên việc trả góp khi mua xe điện trở nên kém hấp dẫn hơn nhiều.

Các nhà môi giới và cửa hàng bán xe cho biết giá cả sẽ phải đi xuống nhiều hơn nữa thì mới có thể thu hút thêm nhiều khách hàng, nhất là những người tiêu dùng tầm trung chỉ chấp nhận trả chưa đến 40.000 USD cho một chiếc ô tô mới.

Hiện nhiều khách hàng Mỹ đang khá phân vân về việc mua xe điện do giá vẫn còn cao.

“Có một sự nhầm lẫn rằng thị trường sẽ hấp thụ xe điện tương tự như những gì đã diễn ra ở thời điểm bùng nổ ban đầu. Thế nhưng hiện khách hàng không còn hứng thú, chấp nhận bỏ nhiều tiền ra để mua xe điện như trước nữa”, chủ tịch Beau Boeckman của Galpin Motors nhận định.

Tính đến tháng 9/2023, lượng hàng tồn kho xe điện Mustang Mach E của Ford đã lên đến 3 tháng rưỡi, cao gấp đôi so với mức bình quân toàn ngành.

Hàng loạt tên tuổi như Huyndai, KIA, Volkswagen cũng chứng kiến lượng hàng tồn kho xe điện tăng cao.

Trong khi các tập đoàn lớn vẫn đủ nguồn lực để duy trì thì các startup nhỏ lại lâm vào cảnh khó khăn.

Những thương hiệu như Rivian hay Lucid đang chứng kiến lượng hàng tồn kho xe điện chưa bán được tăng ngày một cao dù đã hạ sản lượng xuống mức thấp.

Trái với xe điện, dòng Hybrid lại có kết quả kinh doanh lạc quan. Số liệu của Motor Intelligence cho thấy doanh số xe Hybrid đã tăng 48% trong quý I/2023 so với cùng kỳ năm trước.

Đây là cú lội ngược dòng ngoạn mục khi doanh số dòng xe này từng giảm 6% quý I/2022 so với cùng kỳ năm 2021.

“Xe Hybrid là một thị trường cực kỳ nóng bỏng”, giám đốc David Christ của Toyota chi nhánh Bắc Mỹ hồ hởi.

Thương hiệu xe hơi Nhật Bản này dù chậm chân hơn đối thủ ở mảng xe điện nhưng lại tích cực đầu tư cho xe Hybrid với tiên đoán nhiều thị trường vẫn chưa thể thích ứng được với công nghệ ô tô điện.

Hiện các nhà máy của Toyota đang tích cực sản xuất xe Hybrid do cung không đủ cầu và lượng khách hàng chờ trong danh sách ngày một dài.

“Chúng tôi đang cố gắng sản xuất nhiều xe Hybrid nhất có thể”, giám đốc Christ nói.

Trong khi đó, lượng tồn kho xe điện bZ4X của Toyota đã lên mức 2 tháng rưỡi, cho thấy sự giảm hứng thú của người tiêu dùng với công nghệ mới này.

Bảo Linh