Thương nhớ vỉa hè

Phố Phan Đình Phùng nổi tiếng với vỉa hè rộng rãi, hai hàng cây xanh rợp bóng. Ảnh: Goody.

Thương nhớ gì lại đi thương nhớ vỉa hè, có mà dở hơi. Nhưng mà thương nhớ thật, nhiều khi tay chống cằm nhìn qua cửa sổ thấy vỉa hè nhốn nháo ngày nay bỗng nhớ thương da diết vỉa hè xưa.

Nhớ thương vỉa hè là nhớ thương của những kẻ chân quê. Xứ mình là xứ nhà quê, nơi đô hội cũng chỉ rặt dân quê cả mà thôi, dù có hóa trang đến giời thì cái chất quê kiểng không sao bỏ đi được.

Hà Nội có cây xanh, có ao hồ, có vỉa hè, thiếu ba thứ đó không ra Hà Nội. Cái chất quê nghìn năm xứ Việt tụ cả lại nơi đây, tạo nên vẻ đẹp thuần Việt mê hồn.

[…]

Trước đây, mình ở Lò Sũ, tít trong ngõ sâu, nhà chật người đông, thiếu sáng thiếu khí, thành thử hai phần đời tha thẩn với vỉa hè. Vốn dân quê quen sống thông thoáng rồi, ngồi ở đâu mà thấy gò bó khó chịu lắm.

Vào nhà hàng sang thấy mình bân bẩn, tồ tồ thế nào a. Lại thêm nhạc nhẽo, người nói tắt nhạc đi, người nói vặn to lên, người nói cho nghe bài này, người ê ê đổi bài kia… Ôi thôi mệt người. Nhào vào các quán bia hơi chật ních người, vừa nói vừa hét, chẳng ai nghe ai, đinh tai nhức óc.

Hồi trẻ mình cũng thích nhào vô mấy chỗ đông đúc ồn ào, giờ già rồi không thích nữa. Giờ nhậu đâu quan tâm đến cái view hơn là đắt rẻ ngon dở, quan tâm đến chuyện trò hơn là cái để ăn uống. Vỉa hè tĩnh mà không vắng, thoáng mà không thưa, ngồi quán cóc vỉa hè thấy mình đúng là anh nhà quê đang ngồi ở sân nhà mình, tự nhiên thấy yên tâm thoải mái hẳn.

Tập tản văn Nhớ mùa sim chín của Nguyễn Quang Lập. Ảnh: NXB Kim Đồng.

Vỉa hè đêm thường dành cho đám cần lao. Hàng Cót chân gà, Quán Thánh bò nướng, Cát Linh chim quay. Phố Đinh Tiên Hoàng có quán chân gà nướng rượu Vân, trải chiếu cả dọc dài, ngồi xếp bằng nhau chân gà rau ráu. Có đêm mình với Bùi Thanh, Lê Đức Dục ngồi nhậu ở đấy đến ba, bốn giờ sáng mới chịu về.

Xưa hai vỉa hè phố Lò Sũ, bốn gốc vỉa hè ngã tư Nguyễn Hữu Huân-Lý Thái Tổ cũng là phố ăn đêm, vui lắm. Khách chủ yếu là đám dân quê tứ phương về Hà Nội kiếm sống, kẻ xích lô người xe ôm, kẻ thợ mộc người phụ nề, kẻ tẩm quất người ăn xin… chừng nửa đêm tụ về trải chiếu kê gạch lót báo, tụm năm tụm ba ăn uống vui lắm.

Lam lũ suốt ngày, giờ là lúc thảnh thơi nói chuyện trên trời dưới biển, toàn chuyện trên trời, tuyệt không ôn nghèo kể khổ, than vắn kể dài.

[…]

Sáng vỉa hè hứng hết dân phố, đâu đâu cũng có quà sáng, quán nước chè. Pha chè uống ở nhà dù ngon mấy cũng không thể bằng ngồi quán cóc. Hớp chén nước chè nóng, ăn cái bánh rán cái kẹo lạc, hút điếu thuốc lào, vếch mày ra phố nhả khỏi… sao mà thấy đời thật thong dong.

Dọc phố Bà Triệu các cụ đồ Nho ngồi bán chữ. Thỉnh thoảng mình vẫn lang thang tán chuyện với các cụ cho vui. Cụ nói, mười người đến xin chữ thì có đến tám người xin chữ nhẫn, chẳng hiểu sao. Cụ nói, sao nữa xin phúc lộc thọ làm gì, mấy thứ đó trời phân phát hết rồi còn đâu nữa mà xin.

[…]

Dọc đường Hùng Vương, Lý Thái Tổ, Phan Đình Phùng… ôi, nhiều đường lắm, cứ vài trăm mét lại gặp mấy ông hưu trí ngồi đánh cờ, lúc lúc lại thấy một ông hưu trí bày cờ thế ngồi chồm hỗm thách khách bộ hành.

Ở góc phố nào cũng có tụi con nít chạy loăng quăng đá bóng. Mấy thiếu phụ vắng chồng, dắt con nhỏ tha thẩn hết góc này sang góc nọ, gió thổi tóc bay váy lộng, vào mùa lá rụng cảnh đấy đẹp lịm người.

Bây giờ không còn nữa, một khi hàng hóa túa ra thì vỉa hè teo lại nhường chỗ cho mưu sinh. Ôtô chiếm hết lòng đường thì xe đạp, xe máy phải nhảy lên hết vỉa hè, mỗi đường phố chỉ còn vài khúc thảnh thơi, còn thì mất sạch. Mai mốt có lẽ không còn cái vỉa hè nào cho đúng nghĩa vỉa hè.

Không còn vỉa hè cũng tắt luôn tiếng rao đêm. Tiếng quất ơ ông già mù tẩm quất, tiếng lộn ơ chị Mến phố Hàng Than, tiếng bánh bao nóng hổi đê, bánh mỳ nóng gòn nào vẫn rỉ rả vang lên đêm tĩnh mịch… Khắp chốn kinh kỳ ở đâu thị trường mở cửa bao vây ở đó văn hóa Việt chỉ còn ngắc ngoải sống, khong phải chết tức tưởi là may, văn hóa vỉa hè cũng thế.

[…]

Nguyễn Quang Lập/ NXB Kim Đồng