Thuế chứng khoán phái sinh: Chưa thể miễn

Nhiều bất cập

Trước thời điểm thị trường chứng khoán phái sinh đi vào hoạt động ngày 10/8, giải đáp một câu hỏi mà nhiều nhà đầu tư quan tâm là cơ chế thuế đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán phái sinh có gì khác so với mức thuế suất và cách đánh thuế như đang áp dụng đối với hoạt động chuyển nhượng cổ phiếu hiện tại, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) cho biết, không có sự khác biệt.

Nghĩa là, khi chuyển nhượng chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư vẫn bị khấu trừ thuế khi thực hiện chuyển nhượng, với mức thuế suất 0,1%/giá trị từng lần chuyển nhượng.

Tuy nhiên, việc đánh thuế đối với giao dịch chứng khoán phái sinh qua thực tiễn vận hành đang bộc lộ bất ổn, do sản phẩm phái sinh khác cổ phiếu trên thị trường cơ sở.

“Sản phẩm trên thị trường chứng khoán phái sinh là các trạng thái đóng hay mở hợp đồng. Khi nhà đầu tư giao dịch mở hợp đồng, thì có khi đó cũng là trạng thái đóng và ngược lại, khi họ đóng hợp đồng thì cũng có thể là mở hợp đồng.

Do đó, việc xác định đâu là giao dịch bán để đánh thuế là khó khả thi. Điều này rất khác với thị trường cơ sở khi giao dịch bán cổ phiếu với giá trị cụ thể được dễ dàng ghi nhận, nên việc khấu trừ với thuế suất 0,1% trên giá trị bán chứng khoán từng lần là dễ thực hiện…”, lãnh đạo một công ty chứng khoán cho hay.

Sự bất ổn của cơ chế thuế đánh vào chứng khoán cơ sở đem áp dụng với chứng khoán phái sinh, theo ghi nhận của các công ty chứng khoán, còn bộc lộ ở chỗ mức thuế 0,1% trên giá trị giao dịch là cao. Lý do là bởi, trên thị trường chứng khoán cơ sở, nhà đầu tư mua cổ phiếu xong có khi cả tháng, cả năm, thậm chí vài năm mới bán, nên khi đó mới phải chịu thuế.

Trong khi đó, trên thị trường chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư giao dịch hàng ngày, nên áp dụng mức thuế suất 0,1% là cao, nhất là trong giai đoạn thị trường phát triển ban đầu, nên sẽ không khuyến khích nhà đầu tư tham gia.

“Với cách đánh thuế hiện hành, một bất cập nữa là đầu tư thua lỗ, nhà đầu tư vẫn phải đánh thuế. Trong khi đó, trên thị trường chứng khoán phái sinh, với tần suất giao dịch dày đặc hơn nhiều so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở, nên nhà đầu tư có nguy cơ ‘lỗ chồng lỗ’ do phải đóng thuế cao…”, lãnh đạo một công ty chứng khoán quan ngại.

Chia đôi thuế suất 0,1%/giá trị giao dịch

Để khắc phục những bất cập trên, các công ty chứng khoán cho rằng, Bộ Tài chính, UBCK cần xem xét kiến nghị cấp có thẩm quyền miễn thuế đối với giao dịch chứng khoán phái sinh. Giải pháp này, theo lãnh đạo một công ty chứng khoán, sẽ mang lại lợi ích kép.

Đó là vừa tạo ra hiệu ứng kích thích nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia mảng thị trường mới này, vừa hỗ trợ tích cực cho thị trường cơ sở hoạt động ổn định, lành mạnh, từ đó thu hút nhà đầu tư giao dịch nhiều hơn trên thị trường cơ sở, nhờ đó sẽ thu được nhiều thuế hơn.

Thực ra, trước thời điểm thị trường chứng khoán phái sinh đi vào hoạt động, UBCK từng đề xuất lập đề án để trình Bộ Tài chính đề xuất Chính phủ, Quốc hội miễn giảm thuế đối với chuyển nhượng chứng khoán phái sinh trong giai đoạn ban đầu thị trường hoạt động như thông lệ quốc tế, nhưng chưa được chấp thuận do chưa đánh giá mức độ tác động của việc miễn giảm này đến thu ngân sách nhà nước.

Bởi vậy, Bộ Tài chính chỉ đạo sau một thời gian thị trường chứng khoán phái sinh đi vào hoạt động sẽ tổng kết, đánh giá, trên cơ sở đó có căn cứ thực tiễn để thuyết phục Chính phủ, Quốc hội ủng hộ cơ chế miễn giảm thuế đối với giao dịch chứng khoán phái sinh nhằm hỗ trợ mảng thị trường mới này phát triển.

Trong trường hợp chưa thể miễn thuế, các công ty chứng khoán đề xuất Bộ Tài chính, UBCK cần tìm giải pháp vận dụng các quy định hiện hành để giảm mức thuế đánh vào giao dịch chứng khoán phái sinh thấp hơn mức đang áp dụng là 0,1%, để phù hợp với đặc thù giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh.

Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, bà Tạ Thanh Bình cho biết, trước mắt chưa thể giảm mức thuế này, mà trong phương án UBCK đề xuất Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế thuế đối với giao dịch chứng khoán phái sinh, nhằm giải quyết việc khó xác định đâu là giao dịch đóng hay mở vị thế, kỹ thuật đánh thuế sẽ chia đôi mức thuế 0,1% trên giá trị giao dịch. Cụ thể, với mỗi giao dịch đóng hay mở vị thế thì đều bị đánh thuế 0,05% trên giá trị giao dịch.

Nguyễn Hữu