Thí điểm cấp phiếu lý lịch tư pháp tại cấp huyện: Giảm tải, tạo thuận lợi cho người dân

3 địa phương thực hiện thí điểm

Bộ Tư pháp mới đây đã công bố hồ sơ thẩm định đề nghị xây dựng nghị quyết của Quốc hội về thí điểm phân cấp việc cấp phiếu lý lịch tư pháp cho Phòng Tư pháp thuộc UBND cấp huyện.

Theo Bộ Tư pháp, sau hơn 13 năm thi hành, Luật Lý lịch tư pháp đã thực sự đi vào cuộc sống, cơ bản đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và nhu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp ngày càng tăng của công dân, bảo đảm phù hợp với tiến trình cải cách tư pháp, xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác lý lịch tư pháp cũng đã bộc lộ một số khó khăn, hạn chế nhất định, đặc biệt là trong hoạt động cấp phiếu lý lịch tư pháp.

Người dân chờ cấp phiếu lý lịch tư pháp. (Ảnh: Mai Liễu)

Ghi nhận của phóng viên Báo Công Thương, đã có thời điểm trong năm 2023, lượng người tới Sở Tư pháp Hà Nội xác minh lý lịch tư pháp tăng đột biến, gây quá tải trong khâu xử lý. Không ít người phải đi từ 4-5h sáng đến Sở Tư pháp lấy số thứ tự, nhiều người tới 4 lần mới đến lượt làm hồ sơ,...

Theo thống kê của Bộ Tư pháp, Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An là 3 địa phương có số lượng yêu cầu cấp phiếu ý lịch tư pháp lớn nhất cả nước. Từ năm 2021 - 2023, trung bình mỗi năm Hà Nội cấp 51.211 phiếu lý lịch tư pháp, TP. Hồ Chí Minh cấp 95.979 phiếu, tỉnh Nghệ An cấp 56.900 phiếu.

Trước nhu cầu ngày càng tăng của người dân, công tác cấp phiếu lý lịch tư pháp đã được các địa phương triển khai nhiều giải pháp nhằm đáp ứng nhu cầu, song trung bình hàng năm, toàn quốc vẫn có khoảng 2% trường hợp bị trễ hạn.

Cùng đó, việc cấp phiếu lý lịch tư pháp qua hình thức trực tuyến chưa được thực hiện hiệu quả, đa số trường hợp người dân vẫn phải đến trực tiếp hoặc thực hiện qua bưu chính…

Để khắc phục tình trạng chậm thời hạn cấp phiếu lý lịch tư pháp trong thời gian qua, đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau như tăng cường phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền, ứng dụng công nghệ số,... trong đó việc phân cấp thẩm quyền cấp Phiếu lý lịch tư pháp cho Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện là một giải pháp cần thiết.

Theo đó, Bộ Tư pháp đề xuất thực hiện thí điểm phân cấp việc cấp phiếu lý lịch tư pháp cho một số Phòng Tư pháp thuộc UBND cấp huyện tại TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An.

Công dân Việt Nam, cơ quan, tổ chức có yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp sẽ nộp hồ sơ và nhận kết quả tại Phòng Tư pháp, nơi cá nhân đăng ký hộ khẩu thường trú hoặc nơi đăng ký tạm trú (nếu không có nơi thường trú) trên địa bàn Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh hoặc tỉnh Nghệ An.

Tăng tính chủ động của chính quyền địa phương

Hiện nay, Hà Nội đang có 30 đơn vị hành chính cấp huyện; TP. Hồ Chí Minh đang có 22 đơn vị hành chính cấp huyện; tỉnh Nghệ An có 21 đơn vị hành chính cấp huyện.

Theo Bộ Tư pháp, việc thí điểm phân cấp cho đơn vị hành chính cấp huyện tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An thực hiện việc cấp phiếu lý lịch tư pháp hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay, góp phần giảm áp lực trực tiếp cho Sở Tư pháp trong giải quyết thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp; cũng như tạo thuận lợi hơn cho người dân khi có thể đến Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp, tăng tính chủ động của đơn vị hành chính cấp huyện trong giải quyết thủ tục hành chính.

Bộ Tư pháp đề xuất việc thí điểm thực hiện từ ngày 1/1/2025, thời gian thực hiện thí điểm đối với chính sách này là 2 năm.

Theo Bộ Tư pháp, đây là khoảng thời gian đủ để các địa phương chuẩn bị các nguồn lực tổ chức triển khai thực hiện, đồng thời cũng đủ để có lượng thời gian cho công tác sơ kết, tổng kết trước khi đề xuất sửa đổi quy định của Luật để áp dụng trên phạm vi cả nước.

Đối với dự kiến nhân lực thực hiện, theo Bộ Tư pháp đề xuất sẽ sử dụng nguồn nhân lực sẵn có của phòng tư pháp thuộc UBND cấp huyện trên địa bàn Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Nghệ An. Chỉ bổ sung khi thật sự cần thiết và phù hợp với tình hình thực tế.

Bộ Tư pháp cũng đề nghị Chính phủ trình Quốc hội bổ sung dự thảo Nghị quyết này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, cho ý kiến và xem xét, thông qua theo quy trình 1 kỳ họp tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV.

Phiếu lý lịch tư pháp là giấy tờ chứng minh cá nhân có hay không có án tích. Người dân có thể đến Sở Tư pháp đề nghị cấp giấy xác nhận hoặc thực hiện trực tuyến. Tuy nhiên, sau khi đăng ký trên Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc của địa phương, người dân vẫn phải gửi hồ sơ giấy qua bưu điện hoặc trực tiếp đến cơ quan có thẩm quyền nộp.

Nhiều doanh nghiệp, tổ chức thời gian qua lạm dụng yêu cầu lý lịch tư pháp khi tuyển dụng, quản lý, sử dụng lao động. Một số tỉnh, thành chưa giải quyết kịp thời nhu cầu cấp xác nhận khiến người dân bức xúc.

Chí Tâm