Tạo xung lực mới cho Hà Nội phát triển

Những hạn chế, tồn tại đã được chỉ rõ cùng việc nhìn nhận nguyên nhân và đề xuất giải pháp hoàn thành các mục tiêu của chiến lược trong thời gian tới, cũng như hoàn thiện các đồ án quy hoạch mà thành phố đang lập.

Thành phố Hà Nội đang tích cực hoàn thành nhiều chỉ tiêu lớn cho phát triển kinh tế - xã hội. Ảnh: Quang Thái

Kết quả chưa như kỳ vọng

Ngày 22-2-2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 222/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Nhìn lại hơn 10 năm thực hiện, Tiến sĩ Nguyễn Thị Diễm Hằng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội khái quát, tốc độ tăng trưởng GRDP hằng năm của Hà Nội trong cả thời kỳ 2011-2020 cao gấp 1,12 lần so với bình quân cả nước, tương đương so với thành phố Hồ Chí Minh, nhưng thấp so với mặt bằng chung của vùng Đồng bằng sông Hồng. Đồng thời, kết quả này còn khiêm tốn so với mục tiêu đặt ra là tăng trưởng 12-13%/năm.

Hà Nội luôn là thành phố đứng thứ 2/63 tỉnh, thành phố xét về quy mô kinh tế, chiếm khoảng 12,5-12,6% tổng GDP cả nước. Nhưng xét trong vùng Đồng bằng sông Hồng, quy mô GRDP của Hà Nội đã giảm từ 48% năm 2010, xuống 46,9% năm 2015 và 43,1% năm 2020, do sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều địa phương khác.

Bên cạnh đó, nhiều tồn tại, hạn chế cũng được chỉ ra, như tăng trưởng kinh tế còn chậm; GRDP/người không đạt chỉ tiêu đề ra. Chuyển dịch kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa còn chậm. Phát triển công nghiệp chưa tập trung, chưa tạo đột phá. Tương tự, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chưa như kỳ vọng. Môi trường đầu tư của thành phố chưa tạo ra những điểm vượt trội.

Về phát triển văn hóa, Hà Nội đã đầu tư tôn tạo di tích, tổ chức các lễ hội, xây dựng thiết chế văn hóa, phát động phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở các khu dân cư. Thành phố là trung tâm giáo dục và đào tạo nhân lực lớn của cả nước và vùng Đồng bằng sông Hồng. Hà Nội cũng là trung tâm y tế lớn của cả nước, tập trung các cơ sở y tế đa khoa và chuyên khoa chất lượng hàng đầu Việt Nam. Hệ thống an sinh xã hội ngày càng đồng bộ, hoàn thiện, đối tượng thuộc diện thụ hưởng chính sách mở rộng…

Song cũng như kinh tế, trong phát triển văn hóa, thành phố chưa xây dựng được văn hóa sống, làm việc tương xứng với Thủ đô văn hiến - văn minh. Việc phát huy, bảo tồn, tôn tạo di tích văn hóa - lịch sử chưa hiệu quả. Các nguồn lực tài chính, đất đai, con người… cho phát triển văn hóa chưa đáp ứng được nhu cầu và nhiệm vụ đặt ra. Đặc biệt, các mảng văn hóa hiện đại, như: Công nghiệp điện ảnh, âm nhạc, giải trí... chưa tương xứng với tầm vóc của Thủ đô.

Về phát triển đô thị, kết cấu hạ tầng và môi trường, quy hoạch, quản lý quy hoạch và phát triển đô thị chưa hiệu quả. Tốc độ đô thị hóa nhanh, nhưng tập trung khu vực nội đô, chất lượng đô thị hóa chưa cao. Hệ thống hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu, đặc biệt khu vực nội đô. Hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, vẫn còn tình trạng ùn tắc giao thông. Ô nhiễm môi trường, đặc biệt không khí và các dòng sông nội đô chưa được khắc phục.

Lắp ráp sản phẩm tại Công ty cổ phần Khóa Việt - Tiệp. Ảnh: Đỗ Tâm

Tích cực hoàn thành nhiều chỉ tiêu lớn

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, tốc độ tăng trưởng của Hà Nội chưa tương xứng với nguồn lực, năng lực và tiềm năng của Thủ đô, là do Hà Nội thiếu động lực tăng trưởng mới, thiếu các điều kiện trở thành nơi hội tụ quốc gia, là trung tâm hội nhập quốc tế. Ngoài ra, hai yếu tố phát huy lợi thế của Hà Nội đều vắng bóng trong giai đoạn vừa qua là tư duy phát triển và các điều kiện, công cụ phát huy nguồn lực.

Cùng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế trung ương cho rằng, 10 năm qua, tỷ trọng vốn đầu tư ở Hà Nội so với cả nước không tăng mà có xu hướng giảm. Ngoài cạnh tranh với quốc tế, Hà Nội đang chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ ngay từ chính các tỉnh xung quanh với sự phát triển năng động. Trong phát triển văn hóa, Hà Nội đang thiếu các thể chế để có thể phát triển công nghiệp văn hóa, lĩnh vực được kỳ vọng tạo nguồn lực mới cho phát triển thành phố.

Với cách nhìn bao quát liên quan đến bối cảnh ban hành Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, theo Tiến sĩ, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, việc đánh giá kết quả thực hiện chiến lược cần "khách quan, bình tâm và thực tiễn". Theo ông Đào Ngọc Nghiêm, Hà Nội đã có tốc độ phát triển đặc thù, năng động và “đa sắc”, tuy nhiên thành phố chưa phát huy được vai trò, vị thế của Thủ đô, đặc biệt trong mối quan hệ với vùng.

Với vai trò đồng chủ trì hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Tất Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) khái quát, sau nửa chặng đường thực hiện chiến lược cho thấy nhiều nội dung được nêu tại Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 22-2-2012 của Thủ tướng Chính phủ vẫn còn nguyên giá trị, thể hiện tư tưởng chỉ đạo của trung ương, Chính phủ với Hà Nội. Trong đó, đáng lưu ý, còn nhiều mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng đang tiếp tục đặt ra trong chặng đường còn lại, đòi hỏi thành phố phải tích cực, nhanh chóng và gấp gáp hơn để hoàn thành, đặc biệt là phát huy tính chủ động, lan tỏa vai trò dẫn dắt, đi đầu của Thủ đô trong cả nước.