Tăng huyết áp - Kẻ giết người thầm lặng

Nguyên nhân hàng đầu gây tử vong

Ước tính mỗi năm toàn cầu có khoảng 17 triệu ca tử vong do các bệnh tim mạch, trong đó 9,4 triệu ca là do biến chứng của tăng huyết áp. Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận.... và những bệnh tim mạch này đang là nguyên nhân tử vong hàng đầu trên thế giới.

Ở nước ta, điều tra của Bộ Y tế cho thấy, có khoảng 12 triệu người bị tăng huyết áp, tức là cứ trong năm người trưởng thành thì có một người mắc. Biến chứng của tăng huyết áp làm cho hàng trăm ngàn người bị liệt, tàn phế hoặc mất sức lao động mỗi năm. Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, các bệnh tim mạch liên quan đến huyết áp đang là nguyên nhân tử vong số một tại Việt Nam, chiếm tới 33% tổng số ca tử vong toàn quốc.

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh: Rất nhiều người trong chúng ta đều đã ít nhất một lần chứng kiến trường hợp một người đang bình thường nhưng chỉ sau một cơn tăng huyết áp dẫn đến tai biến mạch máu não và hậu quả là bị tử vong hoặc nếu qua khỏi thì bị tàn phế, nằm liệt giường, thậm chí phải chăm sóc suốt cuộc đời. Nguyên nhân của hầu hết những trường hợp này là do khi mắc bệnh không được phát hiện sớm, hoặc người bệnh vẫn hút thuốc, lạm dụng rượu bia, ăn mặn.... và không tuân thủ việc dùng thuốc cũng như các lời khuyên của thầy thuốc. Không có biểu hiện triệu chứng mắc bệnh, không biết mình mắc bệnh là lý do tại sao người ta gọi tăng huyết áp là kẻ giết người thầm lặng.

Kết quả điều tra cho thấy, bệnh tăng huyết áp đang gia tăng trong cộng đồng có nguyên nhân quan trọng là do các hành vi nguy cơ như hút thuốc, uống rượu bia, dinh dưỡng không hợp lý và thiếu vận động thể lực. Điều tra của Bộ Y tế năm 2015 cho thấy hiện có 45% nam giới hút thuốc; 77% nam giới uống rượu bia trong đó gần một nửa uống ở mức nguy hại. Ngoài ra thói quen ăn muối nhiều gấp hai lần so với khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới của người dân và có khoảng 1/3 dân số thiếu hoạt động thể lực được chứng minh liên quan mật thiết đến bệnh huyết áp.

Phát hiện sớm, điều trị kịp thời

Số người mắc huyết áp tăng là điều đáng buồn nhưng lo ngại hơn cả là trong 12 triệu người mắc tăng huyết áp ở cộng đồng hiện nay có tới gần 60% chưa được phát hiện và trên 80% chưa được điều trị. Vì vậy, phòng chống các yếu tố nguy cơ cùng với dự phòng, phát hiện sớm và kiểm soát tăng huyết áp là một chương trình y tế ưu tiên để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và tử vong do căn bệnh này.

Bằng chứng khoa học cho thấy nếu loại trừ được các hành vi nguy cơ sẽ giúp phòng tránh được ít nhất 80% các bệnh tim mạch, đái tháo đường tuýp II và trên 40% các bệnh ung thư. Tăng huyết áp là bệnh mạn tính và tiến triển một cách âm thầm, nếu không được phát hiện sớm để điều trị kịp thời bệnh sẽ tiến triển nặng, gây biến chứng tim mạch trầm trọng và điều trị sẽ rất tốn kém, trong khi việc phát hiện sớm bằng đo huyết áp rất đơn giản, ít tốn kém. Do vậy, công tác dự phòng rất quan trọng đặc biệt là phòng chống các yếu tố nguy cơ và phát hiện bệnh sớm.

Những năm qua, dự án phòng chống tăng huyết áp được đưa vào Chương trình Mục tiêu về y tế với nhiều giải pháp cụ để kiểm soát tăng huyết áp và bệnh tim mạch. Tuy nhiên, do bệnh liên quan nhiều đến yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường và thói quen của người dân nên đòi hỏi vai trò và trách nhiệm của các ngành, lĩnh vực và của toàn xã hội, trong đó truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng có vai trò thiết yếu. Bên cạnh chính sách kiểm soát bệnh của ngành y, người dân cần quan tâm đến sức khỏe của mình. Đơn giản nhất là việc đo huyết áp thường xuyên để phát hiện bệnh sớm. Khi có bệnh phải tuân thủ việc dùng thuốc và thực hiện đầy đủ chế độ dinh dưỡng, vận động theo lời khuyên của bác sỹ.

- Mỗi người dân cần có chế độ dinh dưỡng lành mạnh, kiểm soát cân nặng, tăng cường ăn rau và trái cây, giảm ăn muối xuống dưới 5 gam/ngày, tích cực vận động; Không hút thuốc và hạn chế rượu bia.

- Đo huyết áp thường xuyên là biện pháp đơn giản nhất và quan trọng nhất để phát hiện sớm tăng huyết áp, đặc biệt người trên 40 tuổi. Mỗi người hãy nhớ số đo huyết áp của mình như nhớ số tuổi.