Tác giả âm nhạc vở chèo 'Súy Vân' qua đời

NGND Hoàng Kiều

Nhạc sĩ, nhà nghiên cứu, NGND Hoàng Kiều tên thật Tạ Khắc Kế, sinh ngày 12-4-1925, quê ở Dốc Lã, xã Bảo Khê, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên. Ông tu nghiệp âm nhạc tại Vũ Hán (Trung Quốc) từ năm 1950- 1953, sau đó về công tác tại Đoàn Văn công Nhân dân Trung ương. Năm 1956, ông phụ trách Ban Nghiên cứu Nhạc múa (Bộ Văn hóa, nay là Bộ VH-TT&DL), rồi làm Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Nghệ thuật Sân khấu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh kiêm Chủ nhiệm Khoa Kịch hát dân tộc cho đến khi nghỉ hưu (1989).

NGND Hoàng Kiều là nhà nghiên cứu nghệ thuật chèo và âm nhạc cổ truyền Việt Nam, có nhiều đóng góp cho nền âm nhạc truyền thống. Trong gia tài tác phẩm của mình, ông sáng tác nhạc cho hơn 20 vở chèo, trong đó có nhiều vở đạt đến trình độ mẫu mực của nghệ thuật chèo như: “Súy Vân”, “Từ Thức gặp tiên”, “Phan trần”... Trong cuộc đời sáng tạo nghệ thuật của mình, NGND Hoàng Kiều cũng rất quan tâm đến đề tài cải cách. Một số tác phẩm sân khấu kịch hát truyền thống về đề tài cách mạng có sự sáng tạo của ông như: “Máu chúng ta đã chảy” (1963), “Bố con người gác đèn” (1969), “Những cô gái mặt đường” (1969), “Cô hàng rau” (1980)... NGND Hoàng Kiều cũng là một trong những tác giả tiên phong trong việc thể nghiệm sáng tác, cải biên, viết nhiều bè cho hát chèo. Tên tuổi của ông còn được biết đến qua tác phẩm khí nhạc như “Dòng sông hồng” (1963) và một số tác phẩm nhạc múa như: “Vui sản xuất” (1954), “Trống ngũ lôi” (1950). Ngoài âm nhạc, ông còn là tác giả kịch bản của nhiều vở chèo và cải lương là “Thiên kim tình hận”, “Nữ tú tài”, “Khát vọng ngông cuồng”.

NGND Hoàng Kiều còn được biết đến với tư cách là một tên tuổi hàng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu, lý luận và phê bình sân khấu. Các công trình nghiên cứu của ông đã để lại dấu ấn lớn trong sự phát triển của nghệ thuật chèo cũng như nghệ thuật sân khấu và âm nhạc truyền thống như: “Sử dụng làn điệu chèo” (1974), “Thanh điệu tiếng Việt và âm nhạc cổ truyền” (2001), “Tìm hiểu các làn điệu chèo cổ” (2001), “Tìm hiểu sân khấu chèo” (Hoàng Kiều - Trần Việt Ngữ), “Lịch sử sân khấu chèo và phát triển” (2009), “Các làn điệu chèo có âm nhạc” (Hoàng Kiều và Hoàng Hoa), “Điệu thức 5 âm và tính năng các cây đàn”...

NGND Hoàng Kiều kết hôn với nghệ sĩ chèo Bích Ngọc (Trần Thị Ngọc) vào năm 1966. Ông bà có 4 người con, trong đó nhạc sĩ Giáng Son là con gái út. Ông có nhiều ảnh hưởng tới phong cách âm nhạc của nhạc sĩ Giáng Son, giúp chị trở thành nữ nhạc sĩ đương đại có nhiều sáng tác mới nhưng vẫn mang hơi thở âm nhạc truyền thống.

Ngay sau khi biết tin NGND Hoàng Kiều qua đời, rất nhiều nghệ sĩ của dòng nhạc truyền thống, dân tộc đã bày tỏ sự thương tiếc, đau buồn.

Hoàng Lân