Sức sống mới trong đồng bào Chơro ở Xuân Thiện

Ông Trần Văn Lý, người có uy tín trong đồng bào dân tộc Chơro tại ấp Tín Nghĩa (xã Xuân Thiện, H.Thống Nhất) động viên con em học tập. Ảnh: S.Thao

Hiện xã Xuân Thiện có gần 500 gia đình DTTS, trong số này có gần 400 hộ dân tộc Chơro.

* Đời sống dân cư ổn định

Ông Trần Văn Lý, người có uy tín trong đồng bào dân tộc Chơro tại ấp Tín Nghĩa, xã Xuân Thiện cho hay: “Cách đây 10 năm, số gia đình dân tộc Chơro là hộ nghèo lên đến 120 hộ, chiếm quá nửa số gia đình Chơro lúc đó. Hiện nay chỉ còn 10 trường hợp là hộ nghèo. Nhưng hộ nghèo giờ đây cũng có nhà kiên cố được Nhà nước hỗ trợ xây dựng, có xe máy làm phương tiện di chuyển, điện thoại để liên lạc, tivi để nghe nhìn”.

Theo ông Lý, có được thay đổi lớn này trước hết là mong muốn của đồng bào Chơro về mức sống bằng với những DTTS khác. Nhưng quan trọng và đóng vai trò quyết định là nhờ những chính sách đối với đồng bào các DTTS được Nhà nước áp dụng trong thời gian qua.

Cụ thể, thông qua thụ hưởng các chính sách dân tộc của trung ương và tỉnh dành cho đồng bào DTTS như: cho vay vốn chính sách, tặng bò giống cùng những vật nuôi khác, ưu tiên tuyển lao động DTTS vào làm việc tại các khu công nghiệp, hỗ trợ xây dựng nhà ở, trẻ đi học được Nhà nước hỗ trợ, được cấp thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ tiền Tết…, người dân đã có nhiều cơ hội thay đổi cuộc sống.

Ông Thổ Bộ, người dân tộc Chơro ở ấp Tín Nghĩa cho biết, thông qua vay vốn chính sách, gia đình ông được vay hơn 40 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội huyện. Số vốn được ông sử dụng để cải tạo vườn cây ăn trái, nuôi bò. Đến nay, ông Thổ Bộ có gần 10 con bò và vườn cây ăn trái đang cho thu nhập.

Ông Phạm Văn Khánh, Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn tại các tổ 6, 7, 8 của ấp Tín Nghĩa cho hay, ông phụ trách quản lý 56 tổ viên vay vốn. Trong số này, có 14 hộ vay là đồng bào DTTS. Bà con vay vốn về làm ăn có hiệu quả, mọi người đều có ý thức hoàn trả vốn vay, đóng lãi đúng thời gian nên tổ không xảy ra tình trạng quá hạn hay nợ xấu trong những năm qua.

Cùng với vay vốn tự tạo việc làm thì việc ngày càng có nhiều nhà máy, khu công nghiệp, cụm công nghiệp hoạt động gần khu dân cư DTTS đã góp phần giải quyết việc làm cho bà con.

Bà Thổ Thị Xuân (ngụ ấp Xuân Thiện) nói: “Trước kia, mọi người chỉ biết chăn nuôi bò dê, làm rẫy, lột mít thuê hay làm cho nông trường cao su. Ai muốn tìm việc khác tại các nhà máy thì phải đến H.Trảng Bom, TP.Biên Hòa. Nay thì khu công nghiệp, cụm công nghiệp bao quanh xã: Bình Lộc (TP.Long Khánh), Phú Cường (H.Định Quán), TT.Dầu Giây (H.Thống Nhất) nên tôi không phải xa nhà cả tháng mới về thăm con như trước kia mà có thời gian hàng ngày lo cho 3 con nhỏ. Thu nhập cũng ổn định, nếu biết thu vén cuộc sống sẽ ổn định”.

Theo ông Thổ Nơi, người có uy tín trong đồng bào dân tộc Chơro tại ấp Xuân Thiện, một điểm đáng mơ ước khác của đồng bào Chơro mà nay đã thành hiện thực đó là con em trong cộng đồng đi học nhiều. Mới đây, tại lễ tuyên dương khen thưởng học sinh, sinh viên là người DTTS tỉnh Đồng Nai đạt thành tích cao trong học tập và rèn luyện lần thứ I-2022, em Thổ Thị Tường Vy là một trong 30 trường hợp được UBND tỉnh trao tặng bằng khen vì có thành tích học tập, rèn luyện đạo đức tiêu biểu.

Cũng theo ông Nơi: “Trước đây, trẻ trong cộng đồng sau khi hoàn thành chương trình tiểu học hay THCS sẽ đến học các trường dân tộc nội trú của tỉnh, trường có chế độ dành cho học sinh DTTS học nội trú. Nay thì nhiều gia đình cho con mình những lựa chọn khác trong việc chọn trường, chọn lớp. Điều này có được trước hết là nhờ cuộc sống bà con khá lên nên có thể tự chủ cho con học trường theo nguyện vọng. Thêm vào đó, nhiều gia đình Chơro rất chú trọng cho con học đến nơi đến chốn”.

* Làm đẹp cho quê hương

Xuân Thiện là một trong 14 xã có nhà văn hóa DTTS của tỉnh. Theo Trưởng ban Dân tộc tỉnh Nguyễn Văn Khang, điều này góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của cộng đồng. Đồng thời, đây cũng là động lực để đồng bào chủ động giữ gìn văn hóa truyền thống của chính mình.

Theo ông Thổ Nơi, năm 2010, Nhà văn hóa dân tộc Chơro hoàn thành và được Nhà nước đưa vào sử dụng. Ban điều hành nhà văn hóa là những người uy tín, già làng trong cộng đồng. Mọi người đều ý thức được việc Nhà nước đã tạo dựng không gian văn hóa cho đồng bào còn làm sao để giữ và truyền tải được văn hóa truyền thống thì chính là việc của mỗi người trong cộng đồng.

Vậy nên, đồng bào Chơro ở 2 ấp của xã đều duy trì đội cồng chiêng với 10 thành viên/đội, tập luyện cùng nhau và phân chia biểu diễn ở từng lễ cúng thần rừng, thần lúa của đồng bào.

Nhiều năm qua, ông Điểu Toa (ngụ ấp Xuân Thiện) đã duy trì lớp tập cồng chiêng cho thanh thiếu nhi trong cộng đồng với mong muốn con cháu mình về sau biết đánh cồng, chiêng. Ngoài ra, dân tộc Chơro không có chữ viết riêng nên mọi thông tin đều truyền miệng. Để con cháu trong cộng đồng phát âm đúng tiếng nói của cộng đồng, ông mày mò phiên âm tiếng nói của dân tộc ra chữ quốc ngữ để chỉ dẫn cho trẻ em.

Rồi lớp dạy múa Chơro cũng được hình thành với nòng cốt là những cá nhân từng được theo học tại Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai. Trong số này, 3 chị em Điểu Kim Bảo Trân, Điểu Kim Bảo Châu, Điểu Bảo Thuận đều là thành viên của đội múa.

Bảo Trân cho hay: “3 chị em đều đang học THCS. Khi được mời tham gia đội múa, em cùng em trai và chị gái luyện tập và diễn ở các lễ hội, dịp lễ. 3 chị em rất vui vì được đem niềm vui đến với mọi người”.

Còn ông Trần Văn Lý cho biết: “Mỗi khi trong cộng đồng có người không may qua đời, người uy tín cùng với Ban điều hành ấp, chi bộ vận động hàng xóm tùy vào khả năng ủng hộ để lo đám tang cho gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Điều này được bà con Chơro nói riêng, người dân các dân tộc khác tham gia tích cực”.

Đặc biệt, khi địa phương triển khai các dự án xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, đồng bào Chơro tại đây cũng tích cực tham gia. Cụ thể, khi tuyến đường bê tông vào khu dân cư đông đồng bào Chơro sinh sống tại ấp Tín Nghĩa được thực hiện, người dân sống 2 bên con đường hiến đất mỗi bên lùi vào 1m và đóng góp số tiền gần 80 triệu đồng (80% số tiền làm đường còn lại do Nhà nước hỗ trợ). Đồng bào cũng hiến 5 sào đất để làm đường ra cánh đồng đập 2 giúp việc đi lại, vận chuyển nông sản từ cánh đồng về nhà được dễ dàng.

Xã Xuân Thiện hiện là một trong 24 xã của tỉnh Đồng Nai thuộc khu vực vùng I theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định 861/QĐ-TTg phê duyệt danh sách các xã khu vực III, II, I thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025).

Sông Thao