Sức sống bản Mường

Văn hóa thấm sâu vào con người Mường Vang nhẹ nhàng mà lắng đọng. Tiềng cồng, tiếng chiêng lúc bay bổng mơ màng, lúc thiết tha để rồi khơi gợi một cách nhuần nhị những rung động tinh tế nhất ở sâu thẳm tâm hồn.

Đặc sắc mô hình tự quản

Dòng họ Quan Be thuộc xã Chí Đạo, huyện Lạc Sơn là dòng họ lớn được phân bố sinh sống chủ yếu ở 2 xóm lớn là Be Trên và Be Dưới, chiếm gần 40% dân số toàn xã. Là địa phương có trên 90% dân tộc Mường, cộng đồng người Mường có mối quan hệ thân tộc, gắn kết dòng tộc. Năm 2000, những người có hiểu biết, nhiều kinh nghiệm trong dòng họ đã thành lập “Dòng họ Quan Be tự quản” để cùng hỗ trợ, giúp đỡ phát triển kinh tế, giáo dục, quản lý con cháu trong dòng họ.

Ông Bùi Văn Cước - trưởng dòng họ Quan Be cho biết, vào ngày 22 hằng tháng, dòng họ Quan Be tổ chức họp để triển khai các công việc trong họ. Tại cuộc họp này, ngoài việc quán triệt những nhiệm vụ hệ trọng của dòng tộc, trưởng họ sẽ lồng ghép tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, phê bình, nhắc nhở các cá nhân vi phạm hương ước, quy ước của dòng họ, đồng thời, giao các gia đình quản lý, giáo dục không để tái phạm. Vì vậy, nhiều hủ tục lạc hậu như: việc cưới, việc tang hay mời thầy mo, thầy cúng trị bệnh, tục thách cưới, tảo hôn... dần được loại bỏ trong sinh hoạt cộng đồng của người Mường.

Công an xã Ngọc Sơn, huyện Lạc Sơn nắm tình hình dư luận.

Trong những năm qua, mô hình “Dòng họ Quan Be tự quản” đã tổ chức 56 buổi tuyên truyền tới 1.232 lượt người dân về chủ trương, chính sách, pháp luật, tác hại, cách phòng tránh thói hư tật xấu, các tệ nạn xã hội; vận động, thu hồi 45 vũ khí tự chế các loại, cảm hóa giáo dục người lầm lỗi tái hòa nhập cộng đồng, tiếp nhận hơn 230 tin có giá trị về an ninh, trật tự. Bên cạnh đó, dòng họ Quan Be còn chú trọng công tác khuyến học, khuyến tài, động viên con cháu tích cực học tập, phấn đấu, tu dưỡng trở thành công dân có ích cho xã hội. Mô hình “Dòng họ Quan Be tự quản” là cách làm sáng tạo của xã Chí Đạo nói riêng và huyện Lạc Sơn nói chung trong việc tổ chức phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Là huyện có trên 90% đồng bào dân tộc Mường sinh sống, Lạc Sơn chú trọng các hình thức sinh hoạt cộng đồng để gắn kết đồng bào dân tộc. Tính đến nay, toàn huyện đã nhân rộng được 258 mô hình ổ nhà, dòng họ ở hầu khắp các xóm, bản trong huyện. Ngoài nhân rộng các mô hình trên, Lạc Sơn còn kết hợp với việc nhân rộng các mô hình quần chúng tự quản về an ninh, trật tự khác như mô hình “Khu dân cư an toàn về an ninh, trật tự”, “Tuổi trẻ huyện Lạc Sơn xung kích trong việc chấp hành các quy định về giao thông đường bộ”, “Hội viên phụ nữ giáo dục con em không vi phạm pháp luật”, “câu lạc bộ phòng, chống tệ nạn ma túy”, mô hình “Cựu chiến binh giúp nhau phát triển kinh tế, tích cực tham gia phòng, chống tội phạm”... để giáo dục con em, người thân trong dòng họ, gia đình, làng xóm mình bằng những hương ước, quy ước.

Huyện Lạc Sơn duy trì nhiều hình thức tự quản về an ninh, trật tự, như mô hình “Tiếng kẻng bình yên” ở Vũ Bình, “dòng họ tự quản” ở Tân Mỹ, “bó đuốc, cây gậy vây bắt kẻ gian” ở Xuất Hóa... Thông qua hòm thư tố giác tội phạm được đặt ở tất cả các xóm trong huyện, người dân đã cung cấp hàng ngàn tin báo, tố giác tội phạm, phục vụ hiệu quả công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm của cơ quan chức năng.

Công an xã Mỹ Thành, huyện Lạc Sơn tuyên truyền, vận động các chức sắc tôn giáo tham gia đảm bảo an ninh, trật tự.

Lan tỏa hoạt động thiện nguyện

Những ngày cuối năm, những cơn mưa phùn, gió bấc càng làm cho mảnh đất Mường giá lạnh hơn. Theo chân Trưởng Công an huyện Lạc Sơn Bùi Văn Hà, chúng tôi men theo con đường nhỏ lầy lội, trơn trượt đến Chí Đạo, một xã đặc biệt khó khăn của huyện. Hay tin có cán bộ trên huyện xuống công tác, từ sáng sớm, hàng trăm người dân Chí Đạo và các xã lân cận đứng chờ trong mưa. Vừa xuống xe, Thượng tá Bùi Văn Hà nhanh chân di chuyển vào hội trường, hội ý nhanh với lãnh đạo xã để buổi lễ diễn ra trang trọng. Thay mặt Công an huyện Lạc Sơn, anh bày tỏ mong muốn chung tay vì cuộc sống cộng đồng, chia sẻ khó khăn với bà con nhân dân.

“Đây là những phần quà nhỏ thể hiện tấm lòng của cán bộ, chiến sĩ Công an huyện Lạc Sơn. Chúng tôi mong các hộ gia đình được tặng bò sẽ chăm sóc, nuôi dưỡng thật tốt, thật khỏe để bò sinh sản, nhân ra nhiều con bò hơn nữa, phục vụ tốt hơn cuộc sống của bà con”, Thượng tá Bùi Văn Hà cho biết.

Với tinh thần tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách, Công an huyện Lạc Sơn đã phát động phong trào “Chung tay vì cuộc sống cộng đồng”, kêu gọi cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị quyên góp, ủng hộ các hộ nghèo trên địa bàn với hình thức “Tiết kiệm ăn sáng để mua bò giống”. Chủ trương của lãnh đạo đơn vị nhận được sự đồng thuận của cán bộ, chiến sĩ. Bởi, hầu hết cán bộ, chiến sĩ là người dân tộc, được bà con che chở, đùm bọc, nuôi dưỡng để trưởng thành nên đó còn là trách nhiệm với người dân. Thế rồi, phong trào lan nhanh từ các đội nghiệp vụ đến toàn đơn vị. Hơn 5 năm qua, cán bộ, chiến sĩ Công an huyện Lạc Sơn đã tiết kiệm ăn sáng, mua được 16 con bò giống trị giá trên 240 triệu đồng tặng cho các hộ nghèo. Việc làm đậm tính nhân văn đã tạo hiệu ứng mạnh mẽ, lan tỏa ra toàn cộng đồng, nhận được sự ủng hộ của đông đảo các tầng lớp nhân dân.

Theo Thiếu tá Nguyễn Thị Phượng - Phó trưởng Phòng Tham mưu Công an tỉnh Hòa Bình, mô hình “Chung tay vì cuộc sống cộng đồng” của Công an huyện Lạc Sơn được lựa chọn đăng ký mô hình “Dân vận khéo” cấp tỉnh. Điều đáng quý hơn, mỗi cán bộ Công an huyện Lạc Sơn đã biết dành dụm số tiền ít ỏi từ những bữa ăn sáng để góp tiền mua bò giống, hỗ trợ nông dân nghèo phát triển sản xuất. Từ mô hình đã lan tỏa mạnh mẽ tới khắp các đơn vị công an trong tỉnh với hàng trăm việc làm tốt, việc tử tế trong cộng đồng. Chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu cho Đảng ủy, lãnh đạo Công an tỉnh Hòa Bình nhân rộng mô hình của Công an huyện Lạc Sơn để có thêm nhiều việc làm ý nghĩa góp phần chia sẻ khó khăn với người nghèo trong tỉnh.

Tiếp nhận súng tự chế do người dân giao nộp.

Những tấm gương dũng cảm

Theo Trưởng Công an huyện Lạc Sơn Bùi Văn Hà, đấu tranh với tội phạm tại huyện miền núi Lạc Sơn có đặc thù riêng, không lẫn với các địa phương khác. Phần đông bà con dân tộc ở vùng sâu, vùng xa sống nhờ ruộng nương, đời sống gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhiều hủ tục lạc hậu, nhận thức về pháp luật hạn chế; thanh, thiếu niên thiếu việc làm “nhàn cư vi bất thiện” gây ra những phức tạp về an ninh, trật tự. Để phòng ngừa tội phạm từ sớm, từ xa, Công an huyện Lạc Sơn đã tập trung nhiều giải pháp quyết liệt, đẩy mạnh các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm với mục tiêu làm giảm tội phạm hình sự và vi phạm pháp luật.

“Giảm một vụ việc hình sự sẽ giảm người tù tội, làm vơi đi nỗi đau, mất mát trong mỗi gia đình, giảm gánh nặng ngân sách, góp phần xây dựng xã hội văn minh, an toàn hơn” - Thượng tá Bùi Văn Hà đánh giá. Với sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, tội phạm hình sự trên địa bàn huyện Lạc Sơn giảm sâu so với năm 2022, tỷ lệ điều tra, khám phá các vụ trọng án đạt 100%, không để xảy ra các vụ việc phức tạp, gây bức xúc dư luận. Xuất hiện nhiều tấm gương tiêu biểu, người tốt, việc tốt được cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân ghi nhận.

Đó là gương công an viên Bùi Văn Thành bất chấp nguy hiểm, mặc dù bị thương vẫn dũng cảm khống chế tội phạm, được người dân khen ngợi. Vụ việc xảy ra vào khoảng 18h ngày 24/12/2023 tại khu vực thị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn. Anh Bùi Văn Thành được phân công tham gia tổ tuần tra, kiểm soát khu vực thị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn. Khi đến địa bàn Phố Nghĩa Dân, thị trấn Vụ Bản, tổ công tác phát hiện hai đối tượng Bùi Văn Dự (sinh năm 2003) và Bùi Văn Chiến (sinh năm 2002) cùng trú tại xóm Bai Chim, xã Định Cư, huyện Lạc Sơn có biểu hiện nghi vấn tàng trữ trái phép chất ma túy. Lúc này trời chập tối, đối tượng lợi dụng để tháo chạy. Ngay lập tức, anh Bùi Văn Thành dừng xe lao vào áp sát đối tượng.

Biết không thể trốn chạy, đối tượng đã chống trả rất quyết liệt, tấn công anh Bùi Văn Thành và đồng đội. Quá trình vật lộn với đối tượng, cả anh và đối tượng rơi xuống mương nước gần đó. Chỉ đến lúc này, đối tượng mới chịu khuất phục trước ý chí và nghị lực của anh. Ngay sau đó, các đồng đội đã hỗ trợ bắt giữ hai đối tượng, thu giữ một gói ma túy. Quá trình bắt giữ, anh bị thương, được đồng đội đưa đi cấp cứu tại Trung tâm Y tế huyện Lạc Sơn. Hành động dũng cảm truy bắt tội phạm của anh Thành đã được cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương cảm phục.

Công an huyện Lạc Sơn thăm hỏi Công an viên Bùi Văn Thành bị thương trong lúc truy bắt tội phạm.

Một tấm gương dũng cảm truy bắt tội phạm khác là Thượng úy Quách Xuân Trường - Phó trưởng Công an xã Xuất Hóa, huyện Lạc Sơn. Sự việc xảy ra hồi tháng 4/2023, Công an xã Xuất Hóa nhận được thông tin của người dân về việc đối tượng Bùi Văn Vựn (sinh năm 1977, trú tại xóm Ngải, xã Xuất Hóa) có hành vi dùng nỏ đe dọa và bắn vào người dân trong xóm, gây thương tích. Ngay sau khi nhận tin báo, tổ công tác do đồng chí Quách Xuân Trường làm tổ trưởng lập tức xuống địa bàn giải quyết. Khi tổ công tác đến hiện trường, phát hiện tên Vựn có biểu hiện manh động, liên tục đe dọa tổ công tác và người dân liền tiến hành vận động, thuyết phục đối tượng hạ vũ khí. Tuy nhiên, đối tượng không chấp hành mà liên tục dùng nỏ bắn về phía tổ công tác và người dân, dùng dao đuổi chém và ném đá về phía lực lượng Công an.

Thượng úy Quách Xuân Trường đã sử dụng súng bắn đạn cao su bắn chỉ thiên nhưng đối tượng không dừng lại, tiếp tục đuổi chém. Trước tình thế nguy cấp có thể ảnh hưởng đến tính mạng người dân, Thượng úy Quách Xuân Trường đã bắn đạn cao su trúng tay đối tượng, đồng thời tiếp cận, quật ngã, tước dao của đối tượng. Sau đó, tổ công tác đã áp giải đối tượng về trụ sở Công an xã Xuất Hóa để giải quyết.

Những tấm gương dũng cảm, truy bắt tội phạm của Công an huyện Lạc Sơn sẽ còn dài mãi. Nhịp sống bình yên ở mảnh đất Mường Vang đã làm cho tiếng cồng, tiếng chiêng cất lên giai điệu da diết, trầm hùng như tan vào sương, hòa cùng gió nhẹ lướt trên những cánh đào bung nở trong nắng sớm. Các chàng trai, cô gái Mường trong những bộ đồ truyền thống, lúng liếng hoa văn, thổ cẩm rộn ràng xuống phố.

Như Hùng