Sự nguy hiểm của viêm màng não do não mô cầu nhóm B

Nốt phát ban khi mắc viêm màng não do não mô cầu.

Vừa qua, bé gái 5 tuổi ở Tây Ninh vừa được xác định sốc nhiễm trùng, nhiễm khuẩn huyết do nhóm huyết thanh não mô cầu B. Đây là nhóm não mô cầu nguy hiểm và phổ biến hàng đầu tại Việt Nam, hiện đã có vaccine phòng sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi.

Ngày 9/4, thông tin từ Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết bé gái đã qua nguy kịch, cai được máy thở sau gần 2 tuần điều trị tích cực tình trạng nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn não mô cầu.

Trước đó, bé gái nhập viện sau 2 ngày sốt cao, than đau nhức khắp người, đau bụng, nổi ban rải rác toàn thân. Bác sĩ xác định bé bị sốc nhiễm trùng, nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu, cách ly điều trị tích cực bằng thở máy, chống sốc, phối hợp nhiều kháng sinh…

Kết quả xét nghiệm PCR mới đây cho thấy, bệnh nhi dương tính với vi khuẩn não mô cầu nhóm B, bé chưa từng tiêm vaccine.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm Thành phố Hồ Chí Minh cho biết vi khuẩn não mô cầu nhóm B là tác nhân gây bệnh phổ biến nhất tại Việt Nam trong vòng 15 năm qua, gây ra các bệnh cảnh như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi và để lại nhiều di chứng nặng nề như liệt, điếc, cắt cụt chi, thiểu năng trí tuệ…

Hệ thống giám sát trọng điểm viêm màng não do Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương điều hành thu thập dữ liệu từ Bệnh viện Nhi đồng 1 và 2 (Thành phố Hồ Chí Minh) và Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) từ năm 2012 cho thấy, hầu hết các trường hợp viêm màng não mô cầu xâm lấn đều do não mô cầu nhóm B gây ra. Báo cáo 15 trường hợp có biến chứng nặng tại Bệnh viện Nhi Trung ương từ 2016-2020 đều do nhóm huyết thanh B. Đặc biệt đáng chú ý, tỷ lệ người lành mang vi khuẩn não mô cầu nhóm B, nhất là nhóm thanh, thiếu niên chiếm đa số.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết dữ liệu báo cáo về số ca não mô cầu ở Việt Nam có thể thấp hơn thực tế do tình trạng lạm dụng kháng sinh gây ảnh hưởng kết quả xét nghiệm; thiếu kinh nghiệm trong chẩn đoán não mô cầu và thiếu hệ thống giám sát dẫn đến bỏ sót ca bệnh. Vi khuẩn não mô cầu có 13 nhóm huyết thanh gây bệnh, trong đó 5 nhóm thường gặp ở Việt Nam là A, B, C, Y, W-135.

Theo bác sĩ Chính, trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 5 tháng tuổi có nguy cơ mắc não mô cầu nhóm B cao nhất.

Tại Việt Nam, vào năm 2016 và 2022, Bệnh viện Nhi đồng 1 và Bệnh nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh từng ghi nhận 2 ca mắc não mô cầu B ở bé trai 4,5 tháng tuổi (Tiền Giang) và bé gái 5 tháng tuổi (quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh). Cả hai bệnh nhi đều nhập viện trong tình trạng nguy kịch, ban lan rộng trên da và sốc nhiễm khuẩn huyết. Sau đó, bé trai được cứu sống nhưng phải chịu di chứng cắt cụt chi còn bé gái đã tử vong chỉ sau hơn 8 giờ nhập viện.

Do đó, việc phòng bệnh viêm màng não mô cầu nhóm B cho trẻ từ sớm là rất quan trọng. Hiện Việt Nam đã có đầy đủ cả 3 loại vaccine phòng tất cả các nhóm huyết thanh não mô cầu nguy hiểm, kịp thời đáp ứng nhu cầu tiêm vaccine phòng bệnh cho trẻ em và người lớn từ 2 tháng đến 55 tuổi gồm: vaccine phòng não mô cầu nhóm B thế hệ mới (Bexsero - Ý); vaccine phòng ngừa não mô cầu nhóm BC (Mengoc BC - Cuba) và ACYW-135 (Menactra - Mỹ).

Các vaccine não mô cầu không có miễn dịch phòng ngừa chéo nên trẻ em và người lớn cần tiêm sớm và đầy đủ các vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh gây bệnh kể trên mà không nên trì hoãn hoặc chỉ tiêm 1 loại này mà bỏ qua 1 loại khác.

Ngoài vaccine ngừa viêm màng não do não mô cầu, bác sĩ Chính khuyến cáo người dân cần tiêm đầy đủ, đúng lịch các loại vaccine phòng bệnh về não khác như vaccine phế cầu, vaccine sởi, thủy đậu, viêm não Nhật Bản… tránh nguy cơ bệnh chồng bệnh hoặc sức khỏe suy yếu, dễ bị vi khuẩn não mô cầu tấn công trong bối cảnh thời tiết phức tạp và nhiều bệnh dịch có nguy cơ bùng phát như hiện nay.