Sốt xuất huyết xuất hiện sớm: Hệ thống y tế đối phó thế nào?
Dịch sốt xuất huyết thường xảy ra vào tháng 8, 9, 10. Đỉnh điểm của dịch bệnh này có thể xảy ra vào tháng 10, 11.
Chăm sóc bệnh nhân mắc sốt xuất huyết tại Trung tâm Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai.
Dịch sốt xuất huyết thường xảy ra vào tháng 8, 9, 10. Đỉnh điểm của dịch bệnh này có thể xảy ra vào tháng 10, 11. Tuy nhiên, những năm gần đây, bệnh xuất hiện rất sớm. Từ đầu năm tới nay, Hà Nội đã ghi nhận 513 ca bệnh.
Tăng 3 lần so với cùng kỳ
Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội, từ đầu năm tới nay, thành phố ghi nhận 513 trường hợp mắc sốt xuất huyết, tăng 3 lần so với cùng kỳ năm 2023. Hà Nội cũng ghi nhận 5 ổ dịch sốt xuất huyết. Hiện tất cả các ổ dịch đã kết thúc.
Trong số các quận, huyện có nhiều bệnh nhân mắc sốt xuất huyết, quận Đống Đa với 81 ca, Hà Đông 58 ca, Hoàng Mai có 43 ca, Hai Bà Trưng có 32 ca, Bắc Từ Liêm và huyện Chương Mỹ mỗi nơi có 29 ca, quận Thanh Xuân có 25 ca…
Đây được coi là điểm bất thường. Bởi, bệnh sốt xuất huyết thường xảy ra từ tháng 8 đến tháng 10 hằng năm. Đỉnh điểm của dịch này có thể xảy ra vào tháng 10 và 11.
PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, điều này không bất thường bởi số mắc tuyệt đối không cao, số ca không lớn mà nằm rải rác, không có các ổ dịch lớn, tập trung.
“Điều này đều nằm trong dự báo trước và theo mô hình dịch tễ sốt xuất huyết có quanh năm. Vào mùa Xuân vẫn có ngày nhiệt độ cao, lúc nóng lúc lạnh, muỗi sốt xuất huyết phát triển ở nhiệt độ 25 độ C trở lên.
Đặc biệt trong nhà đóng kín cửa làm cho nhiệt độ cao, muỗi sinh sôi phát triển trong nhà, đẻ trứng vào các bình chứa nước thành bọ gậy sinh sôi phát triển. Bên cạnh đó, người dân gia tăng giao lưu đi lại giữa miền Bắc và miền Nam cũng mang theo nguồn bệnh di chuyển, làm gia tăng ca mắc”, ông Phu lý giải.
Theo chuyên gia này, mặc dù số ca sốt xuất huyết thống kê ở Hà Nội tăng 3 lần so với cùng kỳ năm 2023 nhưng không đáng lo ngại. Bởi, số mắc sốt xuất huyết không bùng dịch lớn.
Lý do là vì khí hậu, thời tiết mùa Xuân nồm ẩm nên muỗi không phát triển mạnh được. Tuy nhiên, người dân cũng không được chủ quan, phải giữ gìn vệ sinh nơi ở và khu vực xung quanh như diệt bọ gậy, loăng quăng bằng cách thay nước thường xuyên ở lọ họ, bình trồng cây thủy sinh, lật úp các dụng cụ chứa nước…
Số mắc chiếm tỷ lệ cao
Năm 2023, Hà Nội ghi nhận 37.441 trường hợp mắc sốt xuất huyết, tăng gấp 2,4 lần so với 2022, trong đó có 4 ca tử vong. Kết quả điều tra sự phân bố của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết cho thấy muỗi truyền bệnh tại Hà Nội bao gồm 2 loài là Ae. aegypti và Ae. albopictus.
Trong đó, véc tơ chính truyền bệnh là muỗi Ae. Aegypti trước đây phân bố chủ yếu tại các quận nội thành và một số huyện ven nội, còn tại các huyện sự phân bố không đều và rải rác.
Tuy nhiên sự lan rộng của véc tơ chính là muỗi Ae. aegypti trong giai đoạn những năm gần đây rất nhanh chóng: Năm 2015 chỉ có 15/30 quận/huyện/thị xã có sự lưu hành của muỗi Ae. Aegypti, đến năm 2023 kết quả giám sát cho thấy 29/30 quận/huyện/thị xã đã phát hiện được muỗi Ae. Aegypti (trừ Sóc Sơn).
PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương nhận định: “Từ năm 2018 - 2022, số ca mắc sốt xuất huyết chiếm tỷ lệ cao nhất trong các bệnh truyền nhiễm tạo nên gánh nặng y tế công cộng. Trước đây, dịch thường tập trung vào khoảng thời gian mùa Thu tại khu vực phía Bắc, đặc biệt là khoảng thời gian gần với thời điểm tựu trường tháng 9. Trong mùa Đông, có những thời điểm không có ca bệnh”.
Tuy nhiên, theo chuyên gia này, trong những năm gần đây, bệnh xuất hiện quanh năm, không có tuần nào mà không ghi nhận trường hợp bệnh. Trong đó, trọng điểm tập trung vào hai thành phố lớn là TPHCM và Hà Nội.
Nguyên nhân của thực trạng này có thể liên quan đến vấn đề biến đổi khí hậu, đô thị hóa nhanh của các địa phương, tập quán trữ nước trong các lu, khạp của người dân, cùng với việc loại bỏ vật dụng chứa nước phế thải chưa được thực hiện triệt để.
Bên cạnh đó, nhiều công trình xây dựng dở dang nước đọng đã tạo điều kiện cho muỗi phát triển và truyền bệnh. Việc có được điều kiện nhiệt độ trong nhà ấm cũng giúp loài muỗi gây bệnh luôn tồn tại. TS Thái cho biết, theo xu hướng của số liệu những năm gần đây, dịch sẽ còn tiếp tục diễn biến phức tạp với số lượng người bệnh ở mức cao. Đồng thời, có thể gây quá tải hệ thống y tế vào những tháng đỉnh dịch.
Trên toàn cầu, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê tỷ lệ mắc mới sốt xuất huyết tăng trên 30 lần trong 50 năm qua. Ước tính khoảng 50 - 100 triệu trường hợp hàng năm ở trên 100 nước có bệnh dịch lưu hành, gây nguy cơ cho gần một nửa dân số thế giới.
WHO xếp gánh nặng bệnh tật của sốt xuất huyết tương đương với bệnh viêm não Nhật Bản. Bởi, bệnh có thể gây nên những hậu quả sức khỏe nghiêm trọng và số lượng người mắc rất lớn. Bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nặng, diễn tiến rất nhanh và nguy cơ gây tử vong nếu không được chẩn đoán kịp thời và điều trị tích cực.
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra. Nguyên nhân lây lan bệnh là do muỗi vằn truyền virus Dengue từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Bệnh sốt xuất huyết đôi khi có thể gây đau nhức rất trầm trọng ở cơ và khớp.
Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn. Bệnh sốt xuất huyết dạng nhẹ sẽ gây sốt cao, phát ban, đau cơ và khớp, rối loạn đông máu, suy đa tạng. Nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời dễ dẫn đến sốt xuất huyết dạng nặng, có thể gây chảy máu nặng, giảm huyết áp đột ngột (sốc) và tử vong.
Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là trị triệu chứng và theo dõi dấu hiệu cảnh báo. Bệnh nhân cần nhập viện khi có một trong số các dấu hiệu như xuất huyết niêm mạc, ví dụ răng, mũi, tiêu hóa, đau bụng vùng gan, nôn nhiều.
