Sổ tay: Hiệp định NAFTA: 'Bình cũ rượu mới'?

Các cuộc đàm phán là để cập nhật Hiệp định ba bên đã ký năm 1994 vốn ngày càng trở nên căng thẳng khi các nhóm doanh nghiệp Hoa Kỳ và Mexico nói rằng những đề xuất của Hoa Kỳ sẽ làm ảnh hưởng tiêu cực tới mậu dịch.

Tuần này, Tổng thống Donald Trump đã tái khẳng định lời đe dọa: Thâm hụt thương mại với Mexico là không công bằng đối với Hoa Kỳ. Ông mô tả NAFTA là “thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất trong lịch sử, nó không công bằng và làm tăng mức thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Mexico”. Chính quyền của ông nói rằng họ đang tìm cách giảm bớt thâm hụt mậu dịch và kêu gọi “đại tu” NAFTA.

Lãnh đạo Phòng Thương mại Hoa Kỳ Thomas Donahue cảnh báo rằng việc hủy bỏ Hiệp định sẽ làm ảnh hưởng tới 1 ngàn tỷ USD thương mại hàng năm. Ông Videgaray cho biết Mexico đang chuẩn bị cho “các kịch bản khác nhau” để đàm phán và sẽ không tham gia hiệp định nếu đất nước của ông không có lợi. Ông cảnh báo rằng việc chấm dứt hiệp định mậu dịch khu vực sẽ làm tổn thương mối quan hệ giữa Hoa Kỳ - Mexico và gây thiệt hại cho sự hợp tác của họ trong các vấn đề khác như đấu tranh chống buôn bán ma túy và ngăn chặn di dân lậu qua biên giới phía nam Hoa Kỳ.

Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland (trái) gặp Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo Villarreal tại Washington ngày 15/8/2017 để bàn về NAFTA mới (Ảnh: Getty)

Thủ tướng Canada Justin Trudeau gặp ông Trump hôm 12/10 và các cuộc thảo luận của họ tập trung vào Hiệp định NAFTA. Gần đây, Mỹ đã áp thuế các hãng Bombardier và xuất khẩu gỗ của Canada. Ông Trudeau sau đó đáp máy bay đến Mexico để thảo luận với Tổng thống Enrique Pena Nieto.

Hoa Kỳ muốn rời NAFTA, nhưng oái oăm thay, Thủ tướng Theresa May của Vương quốc Anh lại muốn xứ sở sương mù gia nhập NAFTA. Vậy liệu ông Trump có thực hiện lời hứa là Hoa Kỳ sẽ rút khỏi NAFTA?

Một cuộc họp rất quan trọng giữa đại diện Hoa Kỳ, Mexico và Canada ngày 16/8 mở ra viễn cảnh cải cách NAFTA. Các nhà đàm phán sẽ gặp nhau nhiều lần để cố gắng đề ra những cải cách và hoàn tất đàm phán trước cuối năm nay. Nếu kéo dài sang năm 2018, có lo ngại là tiến trình thương lượng có thể phức tạp hơn do cuộc bầu cử tổng thống ở Mexico và cuộc bầu cử Quốc hội Hoa Kỳ.

Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland nói trước cuộc hội đàm, bên cạnh Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo Villarreal: “Chúng tôi nóng lòng trông đợi một cuộc thương lượng có tính xây dựng, mang lại kết quả”. Ông Villarreal đáp lại: “Tôi vẫn nói các nhà thương thuyết không thể bi quan, họ phải thực tế và có một lối tiếp cận tích cực”.

Trong các cuộc đàm phán tay ba Mexico-Canada-Mỹ tuần này, giới thạo tin cho biết Hoa Kỳ đang tìm kiếm một “hiệp định thương mại mới cân bằng và đối xứng hơn, có thể hỗ trợ việc làm lương cao cho người Mỹ và phát triển nền kinh tế”. Có thể Hoa Kỳ không rút, nhưng thảo luận để có một NAFTA “Bình cũ rượu mới”, nội dung có lợi cho người Mỹ hơn.

Lê Miên Tường