Siết tách thửa thế nào để tránh 'tác dụng phụ' cho người dân?

Vì chưa có “thuốc đặc trị”, vấn nạn xẻ đồi, hiến đất làm đường để phân lô, bán nền vẫn đang âm ỉ diễn ra, kéo theo nhiều hệ lụy cho thị trường, người dân và nhà đầu tư. Để khắc chế, các địa phương đã đưa ra nhiều giải pháp trong đó có chủ trương siết chặt xét duyệt hồ sơ tách thửa.

“Siết” là giải pháp cần thiết

Mới đây, huyện Cam Lâm (Khánh Hòa) có văn bản hủy hàng loạt quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trên địa bàn vì có liên quan đến việc hiến đất làm đường sai quy định.

Cụ thể, UBND huyện đã ký 4 văn bản về việc hủy quyết định cho phép chuyển đổi từ đất nông nghiệp sang đất ở với tổng diện tích hơn 8.200m2, trong đó có hơn 6.800m2 của 3 cá nhân ở xã Cam Hải Tây, gần 1.300m2 của 2 cá nhân ở thị trấn Cam Đức.

Theo lãnh đạo UBND huyện Cam Lâm, việc hủy 4 quyết định trên căn cứ từ Kết luận 247 ngày 10/6/2022 của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc xác minh, làm rõ tình trạng phân lô, bán nền tại huyện Cam Lâm. Kết quả kiểm tra cho thấy sau khi được chuyển mục đích sử dụng đất, các chủ đất đã tiến hành sang nhượng hàng loạt, thu lợi ích cá nhân.

Ông Ngô Văn Bảo, Chủ tịch UBND huyện Cam Lâm, cho biết trước mắt, khi hủy các quyết định này, chủ các khu đất có quyền lấy lại số tiền mà họ đã nộp vào ngân sách Nhà nước để làm các thủ tục về đất đai. Việc này cũng sẽ được xử lý nghiêm theo từng bước, trong bối cảnh chưa có quy định, chưa có tiền lệ.

Siết chặt quản lý tách thửa là điều cần thiết để ngăn sốt đất, tuy nhiên cần đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân.

Cần nhấn mạnh, hoạt động phân lô, tách thửa để bán nền tràn lan là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sốt đất trong thời gian qua. Vì vậy, việc siết chặt quản lý là điều vô cùng cần thiết. Không chỉ ở Cam Lâm, hầu hết các địa phương trên cả nước đang thực hiện điều này.

Tuy nhiên, đến nay nút thắt quan trọng nhất để xử lý triệt để vấn nạn trên vẫn liên quan đến những vướng mắc trong luật. Ông Lê Đại Thắng, Phó chủ tịch UBND TP.Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), cho hay việc chưa thể ngăn chặn triệt để nạn bạt đồi, xẻ núi, phân lô bán nền trên đất rẫy là do vướng Luật đất đai.

Luật chưa rõ ràng nên nhiều người vẫn “lách” để thực hiện, đồng thời gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc quản lý. Trong trường hợp các vụ việc diễn ra quá “nóng”, các địa phương thường chọn biện pháp tạm dừng, sửa đổi các quyết định theo hướng nâng cao điều kiện trong việc phân lô.

Cách nào giảm “tác dụng phụ”?

Có thể thấy, khi Luật còn chưa thực sự rõ ràng, sự vào cuộc của cơ quan chức năng địa phương là rất cần thiết để ổn định thị trường đất đai, nhưng tại nhiều địa phương, các quy định quá ngặt nghèo lại đang vô tình gây ra các “tác dụng phụ”, ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người dân.

Minh chứng rõ nhất là vào ngày 26/9 vừa qua, UBND TP.Nha Trang ra thông báo đề nghị Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai trên địa bàn cân nhắc việc giải quyết tách thửa đất theo thẩm quyền, đúng quy định pháp luật, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Quyết định này, theo đánh giá của chuyên gia, là hành động kịp thời nhằm “sửa sai” sau văn bản yêu cầu dừng tách thửa đất trên toàn thành phố được ban hành ngày 14/9. Nhiều người dân cho rằng việc dừng tách thửa là trái quy định của luật, gây ảnh hưởng, khó khăn cho những người có đất đủ điều kiện.

Điển hình như các trường hợp có đất được thừa kế, tặng, cho hoặc thậm chí cần bán bớt đất để chữa bệnh, sinh sống, trả nợ vay mượn hay vay ngân hàng hoặc được phân chia đất theo quyết định phân chia tài sản của tòa hay cơ quan có thẩm quyền…

Thực tế cho thấy, Nha Trang không phải là địa phương đầu tiên gặp phải dư luận trái chiều và sự phản ứng gay gắt của người dân khi ban hành các văn bản siết quy định tách thửa.

Mới đây, ngày 28/9, UBND tỉnh Lâm Đồng có văn bản chỉ đạo sở, ngành liên quan và UBND các địa phương tiếp nhận trở lại những hồ sơ tách thửa, nhưng phải đảm bảo quy định của pháp luật. Văn bản mới ban hành nhằm thay thế văn bản tạm dừng việc tiếp nhận, xem xét, giải quyết các thủ tục liên quan đến phân lô, tách thửa, xây dựng nhà ở riêng lẻ tại nông thôn ban hành vào ngày 20/1/2022.

Trước đó, năm 2019, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có quyết định đưa ra điều kiện bắt buộc để được tách thửa (người dân muốn tách thửa đất nông nghiệp phải có bản vẽ, thiết kế, phương án…). Nhưng sau đó, quyết định này bị Bộ Tư pháp "tuýt còi" và buộc phải có quyết định thay thế vào năm 2021, với điều kiện "dễ thở" hơn, vì bị người dân phản đối.

Những diễn biến thực tế cho thấy, việc siết chặt quản lý là cần thiết, tuy nhiên, cần phải nhìn nhận rõ ràng việc tách thửa trong nhiều trường hợp là nhu cầu chính đáng, hợp pháp của người dân. Vì vậy, việc thực thi quản lý của các địa phương cần đảm bảo hợp lý, hợp tình.

Để giải quyết triệt để vấn đề, thời gian tới, các chuyên gia cho rằng, Luật Đất đai (sửa đổi) khi hoàn thành cần có sự phân cấp mạnh hơn cho chính quyền địa phương trong công tác quản lý phân lô, bán nền để hạn chế tối đa những bất cập thời gian qua.

Cùng với đó, Luật cần quy định rõ ràng các giải pháp, quy định về việc đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về đất đai ở các cấp, ngành. Tăng cường vai trò giám sát của cơ quan quản lý chuyên ngành, xử lý nghiêm hành vi vi phạm, xây dựng sai phép, lừa đảo, bán dự án “ma”…

Hiến Nguyễn