Siết chặt kiểm soát an toàn thực phẩm ở Thủ đô

Tháng 6 vừa qua, Đội Quản lý thị trường số 24, Cục Quản lý thị trường TP Hà Nội phối hợp với Đội cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và ma túy - Công an huyện Hoài Đức kiểm tra đột xuất hộ kinh doanh cửa hàng thương mại Phương Trang (số 44, đường La Phù, thôn Chùa Tổng, xã La Phù) thu giữ hơn 2.500 chân, cánh gà nhập lậu.

Thấp thỏm với thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc

Theo đó, tại thời điểm kiểm tra, Đoàn kiểm tra phát hiện hộ kinh doanh này đang kinh doanh thực phẩm là chân, cánh, đùi gà đóng gói sẵn. Hàng hóa gồm: 750 gói cánh gà (25gam/gói); 240 gói đùi gà (35 gam/gói); 2.400 gói chân gà (32gam/gói), tổng trị giá trên 20 triệu đồng.

Đoàn kiểm tra thu giữ hơn 2.500 chân, cánh gà nhập lậu.

Toàn bộ số hàng hóa trên là hàng hóa do nước ngoài sản xuất, trên hàng hóa có nhãn ghi bằng chữ nước ngoài. Ông Đỗ Thiện Phương - chủ hộ kinh doanh không xuất trình được hóa đơn, chứng từ liên quan đến số hàng hóa này.

Làm việc với đoàn kiểm tra liên ngành, ông Phương trình bày, toàn bộ số hàng hóa trên là chân gà, cánh gà, đùi gà đóng gói sẵn do nước ngoài sản xuất. “Tôi vừa mới mua từ một người không rõ địa chỉ, số điện thoại đến cửa hàng của tôi chào hàng nên không có hóa đơn chứng từ gì”, ông Phương khai nhận.

Đoàn kiểm tra tiến hành tạm giữ toàn bộ số hàng hóa là thực phẩm do nước ngoài sản xuất, không có hóa đơn, chứng từ của hộ kinh doanh cửa hàng thương mại Phương Trang để xử lý theo quy định.

Trước đó, Đội Quản lý thị trường số 9 - Cục Quản lý thị trường TP Hà Nội, phối hợp với Đội Cảnh sát kinh tế - Công an quận Tây Hồ kiểm tra cơ sở kinh doanh thực phẩm tại địa chỉ số 4 đường nước Phần Lan, quận Tây Hồ. Tại thời điểm kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện cơ sở đang kinh doanh 975kg cánh gà đông lạnh được đóng trong 65 bao tải dứa, không rõ nguồn gốc, đã biến đổi màu sắc…

Theo báo cáo đánh giá của Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), số lượng thực phẩm bẩn vẫn đang lưu hành khá phổ biến trên thị trường. Các chuyên gia cho rằng, tác hại của thực phẩm kém chất lượng tác động đến xã hội rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Do đó, có thể nâng mức xử lý hình sự đối với hành vi này chứ không dừng ở việc xử phạt hành chính.

Đáng nói, nhiều sản phẩm xuất xứ từ nước ngoài, không có giấy kiểm dịch và không được cấp phép nhập khẩu theo quy định. Tem nhãn trên nhiều lô hàng cho thấy đã hết hạn 1 năm, thậm chí 2 năm. Những sản phẩm này tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, gây tổn thất ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp kinh doanh chân chính.

Thông qua một số vụ việc trên cho thấy, thực phẩm “bẩn”, không đảm bảo an toàn được tuồn vào thị trường qua nhiều phương thức khác nhau và đa dạng chủng loại, chủ yếu là dưới dạng nguyên liệu được các cơ sở đông lạnh, chế biến, sơ chế, đóng gói rồi xâm nhập vào các chợ, điểm bán nhỏ lẻ, các quán ăn. Điểm khá giống nhau là số thực phẩm “bẩn”, không đảm bảo an toàn thực phẩm bị lực lượng chức năng phát hiện và thu giữ đều có số lượng lớn, không có nguồn gốc, xuất xứ, thậm chí còn đang trong quá trình phân hủy…

Tăng hình thức xử phạt

Từ đầu năm đến nay, nhiều vụ kinh doanh thực phẩm "bẩn" đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý. Tuy nhiên, rõ ràng để quản lý tốt hơn vấn đề an toàn thực phẩm, các cơ quan chức năng Hà Nội cần tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi kinh doanh thực phẩm “bẩn”.

Chị Trâm Anh (Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ: “Là bà nội trợ, tôi luôn thấp thỏm trong việc lựa chọn thực phẩm cho cả gia đình. Dù rất cẩn thận nhưng chẳng may mua phải thực phẩm bẩn là khó tránh khỏi. Theo đó, tôi mong muốn cơ quan quản lý cần có giải pháp chặn từ gốc của các vụ vi phạm, không dừng ở phát hiện khi các thực phẩm bẩn đã được tuồn ra thị trường”.

Cần có những giải pháp căn cơ, chặn vi phạm an toàn thực phẩm từ “gốc” (Ảnh minh họa)

Thực tế, gần như hằng năm đều có các vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm với quy mô lớn, tính chất nghiêm trọng bị phát hiện, gây hoang mang dư luận, chưa kể các loại thực phẩm bẩn, kém chất lượng tràn lan trên thị trường mà chưa được kiểm soát hiệu quả.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, việc đưa thực phẩm bẩn ra thị trường để tiêu thụ có nguyên nhân lớn từ những người sản xuất, kinh doanh vì chạy theo lợi nhuận mà bất chấp hậu quả. Do đó, chúng ta cần có chế tài xử phạt một cách nghiêm khắc đối với hành vi này để đủ sức răn đe, không để tái diễn, có thể thu hồi giấy phép, cấm hoạt động vĩnh viễn cơ sở sản xuất, kinh doanh, thậm chí xử lý hình sự với những trường hợp vi phạm nghiêm trọng.

Bên cạnh các chế tài xử phạt, các chuyên gia cho rằng, cần tăng cường công tác thanh, kiểm tra. Theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, nguyên Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội, cần nhìn nhận trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong việc kiểm tra, giám sát nguồn gốc thực phẩm và quy trình sản xuất trước khi đưa sản phẩm ra thị trường để từ đó có giải pháp quản lý chặt chẽ hơn.

Song song đó, các đơn vị cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong việc truy xuất nguồn gốc và các thông tin cơ bản về sản phẩm. Quan trọng nhất là cần đẩy mạnh tuyên truyền về tác hại cũng như cách nhận biết ban đầu về thực phẩm bẩn, từ đó hình thành thói quen mua sắm, tiêu dùng thông minh để thực phẩm bẩn, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng không còn cơ hội tồn tại.

Đề xuất lập Sở An toàn thực phẩm

Trước vấn nạn nhức nhối trên, tại dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đang được Bộ Tư pháp lấy ý kiến nhân dân trước khi trình Chính phủ, theo đó cho phép Hội đồng Nhân dân TP Hà Nội có thể lập Sở An toàn thực phẩm. Bộ Tư pháp lý giải đề xuất thành lập sở chuyên trách an toàn thực phẩm dựa trên yêu cầu thực tiễn.

Luật An toàn thực phẩm 2010 quy định trách nhiệm quản lý an toàn thực phẩm ở trung ương thuộc các Bộ: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương, trong đó Bộ Y tế chủ trì, tham mưu. Tương tự, các địa phương có 3 Sở quản lý lĩnh vực này.

Tuy nhiên, việc 3 ngành cùng quản lý lĩnh vực an toàn thực phẩm dẫn đến chồng chéo trách nhiệm, phối hợp chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp và nhiều kẽ hở. Do vậy, tháng 11/2022, Ban Bí thư yêu cầu sớm thống nhất một đầu mối đảm bảo an toàn thực phẩm từ trung ương tới địa phương.

Như vậy, Hà Nội có thể là địa phương thứ hai lập Sở An toàn thực phẩm sau TP HCM, nếu đề xuất của Bộ Tư pháp được thông qua.

Trước mắt, để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình hành động số 26-CTr/TU thực hiện Chỉ thị số 17-CT/TW ngày 21/10/2022 của Ban Bí thư về "Tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới”.

Theo đó, chương trình nhằm nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; tăng cường nguồn lực, năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước; nâng cao nhận thức, hiểu biết của người sản xuất, kinh doanh, người tiêu dùng và thực hành về an ninh, an toàn thực phẩm. Nâng cao ý thức, trách nhiệm của các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trong việc bảo đảm chất lượng, an ninh, an toàn thực phẩm; phòng, chống có hiệu quả ngộ độc thực phẩm và các bệnh lây truyền qua thực phẩm, chủ động xử lý kịp thời khi có ngộ độc thực phẩm xảy ra trên địa bàn; kiểm soát tốt an ninh, an toàn thực phẩm, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao sức khỏe người dân, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa Thủ đô và đất nước.

Đồng thời, chương trình nhằm đẩy mạnh công tác bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm; duy trì, ổn định chuỗi cung thực phẩm an toàn đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân; nâng cao chất lượng, giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm thực phẩm được sản xuất tại Hà Nội và kiểm soát toàn diện chất lượng, an toàn thực phẩm sản phẩm từ các tỉnh, thành phố trong cả nước và sản phẩm thực phẩm nhập khẩu tiêu thụ tại thị trường Hà Nội.

Đặc biệt, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp chịu trách nhiệm cao nhất về công tác bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trên địa bàn do mình phụ trách; Tăng cường phối hợp liên ngành trong thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chất lượng an toàn thực phẩm đối với từng công đoạn của "Chuỗi cung cấp thực phẩm"; chú trọng các cơ sở cung cấp thực phẩm cho nhiều người, cơ sở kinh doanh dịch vụ giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ… Đẩy mạnh phong trào quần chúng phát hiện, tố giác hành vi vi phạm an ninh, an toàn thực phẩm; tạo dư luận xã hội, người tiêu dùng lên án, tẩy chay các sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm an toàn thực phẩm.

Nguyệt Ánh