Săn lùng bảy thành phố vàng trong huyền thoại

Huyền thoại về bảy thành phố vàng ở châu Mỹ tồn tại trong nhiều thế kỷ. Nguồn: curioushistorian.

Hành trình tìm kiếm kho báu

Xét một cách tổng quát, các hòn đảo bí ẩn như Hy-Breasail kết hợp với nhau tạo ra bằng chứng hùng hồn đại diện cho sự tồn tại trước đây của Atlantis. Tác động của đế chế này đối với ý thức của những người bản xứ châu Mỹ sâu sắc đến nỗi những người Tây Ban Nha xâm lược vào đầu thế kỉ XVI đã hiểu nhầm những mô tả trong truyền thuyết về Ðế chế Atlantis xa hoa đã biến mất từ lâu thành những thành phố bằng vàng. Vì vậy, tham vọng của họ được thúc đẩy bởi viễn cảnh giàu có tột cùng, những kẻ xâm lược bắt đầu đuổi theo lòng tham của chính họ về cơn sốt vàng, mà thực ra chỉ có trong truyền thuyết.

Ðứng đầu trong số những quan niệm sai lầm đôi khi bi thảm này là El Dorado. Như đã trích dẫn trong chương 11, người da đỏ Chibcha ở Colombia đã thực hành nghi lễ Guatavita được gọi là Catena-ma-noa hoặc “Nước của Noa”, một lễ tưởng niệm tâm linh về hòn đảo tổ tiên của họ.

Những kẻ xâm lược từ nước ngoài không nhận ra rằng “Thành phố vàng” đã nằm dưới đáy biển từ 1.700 năm trước, mà lại tin rằng nó vẫn tồn tại ở đâu đó trên đất liền Colombia và đã dành nhiều thế kỉ tiếp theo để tìm kiếm nhưng không thu được kết quả gì. Các nhà thám hiểm tiếp tục săn lùng El Dorado cho đến năm 1850, khi nhà nhân chủng học nổi tiếng người Ðức Alexander von Humboldt chứng minh rằng “Thành phố vàng” không còn tồn tại.

Trong khi những kẻ chinh phục đang tìm kiếm El Dorado trên khắp Colombia, thì những người xâm lược Bắc Mỹ hành quân đi tìm kiếm Bảy Thành phố Vàng. Ðôi khi bảy thành phố này được gọi chung là Quivira hoặc Cíbola mà câu chuyện về chúng có trước Cuộc chinh phục Tây Ban Nha 350 năm. Mọi việc bắt đầu vào năm 1150, khi bảy giám mục và giáo đoàn của họ rời Tây Ban Nha bằng tàu, mang theo một số di tích tôn giáo trước khi người Moor chiếm thành phố Mérida.

Mặc dù người ta không biết thêm thông tin gì về những người tị nạn này, nhưng đã có những lời đồn đoán rằng họ đã vượt Ðại Tây Dương để đổ bộ vào một lục địa khác, ở đó họ xây dựng bảy thành phố, mỗi thành phố cho một giám mục cai quản và chẳng bao lâu sau các thành phố này trở nên giàu có với rất nhiều vàng bạc và đá quý. Huyền thoại này đã tồn tại qua nhiều thế kỉ, nhưng đột ngột bị thổi phồng quá mức bởi Cuộc chinh phục Mexico của người Tây Ban Nha.

Những thành phố vàng và núi bạc

Huyền thoại về bảy thành phố vàng càng trở nên nổi tiếng vào năm 1519, khi Hoàng đế Moctezuma II nói với Hernán Cortés rằng, trước khi họ chiếm đóng Tenochtitlan, người Aztec đã cư trú ở phía bắc kinh đô tại một nơi gọi là Chicomoztoc. Sau khi biết Chocomoztoc có nghĩa là “Nơi có bảy hang động”, những người Tây Ban Nha kết luận rằng nơi ở trước đây của người Aztec không thể là nơi nào khác ngoài Bảy thành phố vàng của Cíbola.

Trên thực tế, Chicomoztoc có thể là Hồ Rock ở Wisconsin xa xôi hoặc là một khu định cư lớn được xây dựng xung quanh một ngọn núi gần thị trấn San Isidro Culhuacan ngày nay, cách Thung lũng Mexico 100 km về phía đông bắc. Trong cả hai trường hợp, không có một mẩu vàng nào được tìm thấy ở Hồ Rock hay San Isidro Culhuacan.

Bị thu hút bởi những đồn thổi về Chicomoztoc cùng những câu chuyện dân gian địa phương khác mô tả các thành phố xa xôi giàu có, Phó vương Antonio de Mendoza đã cử một đoàn thám hiểm do Marcos de Niza, một tu sĩ dòng Francisco, dẫn đầu để tìm kiếm Cíbola và Quivira. Sau mười tháng, Marcos de Niza trở lại và tuyên bố rằng ông đã đến một trung tâm đô thị đông đúc, nơi cư dân dùng những chiếc đĩa ăn bằng vàng và bạc, trang trí nhà cửa bằng ngọc lam và những viên ngọc trai khổng lồ, ngọc lục bảo cùng các loại đá quý tuyệt đẹp khác.

Bị thúc đẩy bởi niềm tin phải chiếm được bảy Thành phố Vàng, Antonio de Mendoza đã ra lệnh cho một đội quân lớn chinh phục Cíbola và Quivira. Cuộc tấn công được Francisco Vásquez de Coronado dẫn đầu, cùng đội quân được trang bị vũ khí, khởi hành từ Culiacán vào ngày 22 tháng 4 năm 1540. Nhưng khi đến sa mạc Arizona, Coronado nhận ra rằng vị tu sĩ dòng Francisco này đã nói dối.

Tại Nam Mỹ, quân xâm lược Tây Ban Nha bị dụ vào nội địa với hy vọng tìm thấy Sierra del Plata, Dãy núi Bạc. Những người sống sót sau một vụ đắm tàu đầu thế kỉ XVI trên bờ biển Argentina đã nhận được món quà bằng bạc từ người bản xứ, và được nghe kể về một số ngọn núi chứa rất nhiều bạc. Ngay sau đó, người Tây Ban Nha khám phá ra cửa sông Uruguay và sông Paraná, họ gọi chúng là Rio de la Plata hay “Dòng Sông Bạc”, vì họ tin rằng chúng dẫn đến Sierra del Plata.

Mặc dù Rio de la Plata đã trở thành một khu vực khai thác mỏ rất phát triển sau này, người ta chưa bao giờ tìm thấy “Dãy núi Bạc”. Tuy nhiên, như một minh chứng cho sức mạnh của huyền thoại, Argentina được đặt tên theo từ tiếng Latinh là argentum, có nghĩa là “bạc”.

Frank Joseph / Tân Việt Books - NXB Dân trí