Sách mô hình - chủ nghĩa tiêu dùng rỗng tuếch

Nhu cầu mua sách giả tăng lên trong những năm gần đây. Ảnh: DecBOOKS.

Sách trang trí đang ngày càng phổ biến, không chỉ ở những không gian như phim trường, không gian cho các dịch vụ thương mại, giờ đây, người ta mua cả sách trang trí để trưng ở nhà.

Theo New York Times, có những người còn "chơi lớn" - phủ kín tường bằng giá sách toàn sách trang trí. Nhưng cũng không ít người thấy ý tưởng mua sách giả về phục vụ cho nhu cầu trang trí thật kỳ quái.

Jeanie Engelbach, một nhà thiết kế nội thất ở New York cho biết: “Tôi sẽ không bao giờ sử dụng sách giả. Trưng sách giả chỉ khiến bạn có vẻ giả tạo, rằng bạn dùng sách trang trí để tạo ra ảo ảnh rằng mình là một người đọc nhiều và thông minh hơn thực tế".

Anna Shiwlall thường xuyên sử dụng sách giả để trang trí. Ảnh: Beth Coller/NYT.

Muôn vàn lý do để tìm đến sách trang trí

Công ty Books by the Foot cung cấp các bộ sách thật để trang trí theo yêu cầu khách hàng. Người mua có thể lựa chọn theo gam màu (kem quyến rũ, vang đỏ cổ điển, 7 sắc cầu vồng...) và hơn thế nữa. Những bộ sách trang trí này đều là những cuốn sách cũ, mà theo Charles Roberts, chủ tịch Wonder Book (công ty mẹ của Books by the Foot) là những cuốn sách được giải cứu, nếu không sẽ bị đem hủy hoặc tái chế thành bột giấy.

Trong giai đoạn giãn cách tại Mỹ vào năm 2020, nhu cầu dành cho dịch vụ của công ty này tăng cao. Ông Roberts chia sẻ: "Mọi người muốn có sách để trưng lên làm nền tại các buổi họp Zoom. Họ muốn văn học cổ điển, sách dạy nấu ăn hay thứ gì đó mà họ thấy phản ánh tính cách và sở thích của họ. Họ muốn tránh bị đem ra làm trò cười vì có một cuốn tiểu thuyết lãng mạn làm nền cho họ".

Mặc dù chủ yếu chuyên bán sách thật, nhưng công ty cũng lấn sân sang thế giới sách giả. Người bán sách đã cắt xén, để lại chỉ còn gáy sách và dán chúng lên kệ. Dịch vụ này thường dành cho tàu du lịch, nơi họ không muốn có nhiều trọng lượng hoặc lo lắng rằng sách sẽ rơi khỏi kệ nếu thời tiết xấu.

Cũng có những cách sử dụng sách giả để trang trí mà đôi khi phản trực giác. Đơn cử, mặc dù có khả năng chứa hơn 1,35 triệu cuốn, nhiều cuốn sách trong Thư viện Tianjin Binhai rộng 360.000 foot vuông của Trung Quốc không phải sách thật. Thay vào đó, người ta tìm thấy các tấm nhôm đục lỗ có hình ảnh bề mặt như những cuốn sách, chủ yếu đặt ở các kệ trên, sát giếng trời.

Trong khi sự hiện diện của những cuốn sách nhân tạo ở một nơi dành cho việc đọc sách đã bị chỉ trích rộng rãi - một bài báo đã giễu nhại rằng chỗ này “hư cấu hơn cả sách” - nó vẫn là một điểm thu hút khách du lịch. Thư viện Tianjin Binhai vẫn là một điểm hút khách du lịch. Xét cho cùng, người ta không cần sách thật để chụp ảnh sống ảo đăng lên mạng xã hội.

Tina Ramchandani, một nhà thiết kế nội thất ở New York, nói rằng công ty của bà đã sử dụng sách giả để trang trí trong cả môi trường thương mại và dân cư.

Làm việc với khách hàng về không gian tại nhà riêng của họ, Tina Ramchandani thường đặt sách trang trí ở ngăn trên cùng của giá sách. Bà nói: “Chúng tôi đã làm vậy với một ngôi nhà ở Hamptons. Sách trang trí thường dành cho những ngôi nhà lớn, nơi người ta sẽ không sử dụng mọi bộ phận của ngôi nhà như ở thành phố”.

Anna Shiwlall, chủ công ty 27 Diamonds Interior Design ở Anaheim, California, cho biết đội ngũ của bà thường xuyên sử dụng sách giả, đặc biệt nếu chúng có kích cỡ hoặc màu sắc phù hợp với căn phòng hoặc đem lại cho khách hàng cảm giác của một cuộc sống nhiều trải nghiệm.

Bà Shiwlall cho rằng ngày nay, không còn nhiều người đọc sách giấy nữa, nhưng ở không gian có sự hiện diện của một cuốn sách, chúng ta vẫn được gợi nhắc về sách.

Justin Felipe, 37 tuổi, một trong những khách hàng của Shiwlall ở Rancho Cucamonga, California, cho biết ông thậm chí không biết có bao nhiêu cuốn sách giả trong nhà mình. Chúng thuyết phục đến mức hầu hết khách đến chơi nhà đều tin rằng chúng là sách thật. Khi được gặng hỏi, ông ước tính khoảng 20-30 cuốn sách giả với mục đích trang trí đang được trưng trong nhà.

Ông Felipe nói: “Đối với tôi, việc chúng giả hay thật không quan trọng. Tôi muốn làm cho căn phòng trông hoàn chỉnh, vì vậy bất cứ thứ gì trông đẹp mắt là tôi hài lòng”.

Jeff Brown, sống ở Brownsville, Oregon, đã bán 1.200 cuốn sách trang trí trên Etsy.

Brown chia sẻ rằng khách hàng thường dùng loại sách giả này với nhiều mục đích khác nhau. Có người dùng để đựng nhẫn đính hôn, có người dùng trồng cây xương rồng, dùng đựng tiền, đựng ảnh...

Jeff Brown tìm sách cũ, khoét rỗng rồi làm thành sách trang trí hoặc một dạng hộp đựng. Ảnh: JB.

Quay lại với vấn đề từ Thời Vàng Son

Bà Arielle Zibrak, giáo sư môn Tiếng Anh tại Đại học Wyoming, đã so sánh lối sử dụng sách giả ngày nay với sự hiện diện của chúng trong các tiểu thuyết Thời Vàng Son của nước Mỹ, trong đó, sách trang trí tượng trưng cho "sự nghèo nàn về tinh thần và trí tuệ, gắn liền với sự dư thừa vật chất chủ nghĩa tiêu dùng rỗng tuếch".

Bà Zibrak nói: “Các tiểu thuyết gia như Edith Wharton miêu tả các gia đình trọc phú của Thời Vàng Son là những người có tài sản đến từ ngành công nghiệp hơn là từ nắm giữ đất đai. Họ bỗng được hưởng một số tài sản tăng vượt bậc, vượt qua khả năng hiểu hoặc tiếp nhận nghệ thuật và văn hóa của họ. Trong những cuốn tiểu thuyết này, việc mua những cuốn sách giả để trang trí thuần túy cho thấy họ chưa có gu về nghệ thuật hoặc bàng quan với các tập tục xã hội".

Một ví dụ khác có thể được tìm thấy trong The Great Gatsby của F. Scott Fitzgerald. Sách đặt bối cảnh thập niên 1920 đầy cuồng nhiệt, thời đại của sự tiêu xài hoang phí. Những cuốn sách trong thư viện của Jay Gasby đều là sách "chưa cắt".

Vị giáo sư giải thích: "Sách ở thời này khi mới mua sẽ là các trang gấp liền nhau, để đọc được, người ta phải rạch tách các trang ra. Ngụ ý của tác giả ở đây là Gatsby là một quý ông giả tạo, người mua thư viện để tỏ ra có văn hóa chứ không thực sự đọc sách".

Minh Hùng