Quan hệ ASEAN - GCC tạo cột mốc mới, xung lực mới

Diễn đàn kinh doanh Việt Nam-Saudi Arabia tổ chức ngày 11/9 tại Nhà làm việc Bộ Ngoại giao, Hà Nội, Việt Nam. Ảnh: Reuters

Nâng tầm quan hệ ASEAN - GCC

GCC là một tổ chức khu vực quan trọng hàng đầu ở Trung Đông, gồm 6 quốc gia vùng Vịnh là: Saudi Arabia, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), Qatar, Kuwait, Bahrain và Oman.

Quan hệ ASEAN - GCC bắt đầu năm 1990 khi Bộ trưởng Ngoại giao Oman, trong vai trò Chủ tịch Hội đồng các Bộ trưởng GCC, bày tỏ GCC mong muốn thiết lập quan hệ chính thức với ASEAN. Cùng năm đó, các Bộ trưởng Ngoại giao của ASEAN và GCC đã gặp lần đầu bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York (Mỹ). Hai Ban Thư ký ASEAN và GCC chính thức thiết lập quan hệ từ năm 2009.

Hai bên duy trì tiếp xúc, gặp gỡ chủ yếu thông qua các cuộc họp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-GCC bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc và các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-GCC chính thức được tổ chức tại một nước thành viên của GCC hoặc ASEAN. Bên cạnh đó, hai bên cũng tổ chức cuộc họp quan chức cấp cao và các cuộc họp tham vấn cấp làm việc về hợp tác giáo dục, an ninh lương thực và đầu tư nông nghiệp, du lịch.

Đến nay, hai bên đã tổ chức được ba Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - GCC chính thức vào các năm 2009, 2010 và 2013. Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - GCC lần thứ nhất đã ra Tuyên bố báo chí chung và thông qua Tầm nhìn chung, đề ra những định hướng phát triển quan hệ ASEAN - GCC, trong đó tập trung nghiên cứu khả năng hình thành khu vực mậu dịch tự do, thúc đẩy hợp tác kinh tế và hợp tác phát triển, tăng cường hợp tác văn hóa, giáo dục, thông tin.

Hội nghị cấp cao ASEAN - GCC lần này diễn ra trong bối cảnh vai trò của ASEAN và GCC ngày càng được khẳng định tại khu vực và trên thế giới. Quan hệ giữa ASEAN và GCC cũng ngày càng được tăng cường, cả 6 thành viên của GCC đều đã ký văn kiện gia nhập Hiệp ước Thân thiện và hợp tác tại Đông Nam Á (TAC). Các nước thành viên GCC quan tâm tăng cường hợp tác với ASEAN, đều đã cử Đại sứ tại ASEAN và tham gia TAC. ASEAN cũng đã thiết lập các Ủy ban ASEAN tại thủ đô của tất cả các nước thành viên GCC. Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 55 tại Campuchia tháng 8/2022, ASEAN đã trao quy chế đối tác đối thoại theo lĩnh vực của ASEAN cho UAE.

Hội nghị lần này cũng là hội nghị cấp cao đầu tiên giữa lãnh đạo cấp cao hai khối và là cột mốc quan trọng trong quan hệ ASEAN - GCC; tạo thêm cơ sở và đà thúc đẩy nâng tầm quan hệ giữa hai khối, đặc biệt là trong các lĩnh vực hợp tác còn nhiều tiềm năng như kinh tế, thương mại, văn hóa và giao lưu nhân dân. Trọng tâm quan trọng tại hội nghị, các nhà lãnh đạo hai bên thảo luận, đánh giá tổng thể hợp tác thời gian qua; đề ra những định hướng quan trọng, tạo thêm động lực mới nhằm phát triển hơn nữa quan hệ ASEAN - GCC thời gian tới, đồng thời trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Nhiều kỳ vọng phát triển

Bình luận về xu hướng gắn kết ngày càng chặt chẽ giữa ASEAN và GCC, theo giới chuyên gia chính trị, ASEAN chủ trương làm sâu sắc thêm quan hệ với các nước lớn, mở rộng quan hệ với các nước, các tổ chức khu vực trên thế giới nhằm tranh thủ nguồn lực xây dựng cộng đồng, thúc đẩy phục hồi, phát triển bền vững, đồng thời mở rộng tầm ảnh hưởng, xây dựng môi trường thuận lợi cho đối thoại và hợp tác. Trong khi đó, GCC chủ trương đối ngoại ôn hòa, đẩy mạnh chính sách hướng Đông và quan tâm hợp tác với khu vực Đông Nam Á.

ASEAN và GCC có nhiều tiềm năng để phát triển quan hệ kinh tế và cả hợp tác lao động trong thời gian tới. Trong ảnh: Cảng Jebel Ali, thành phố Dubai, UAE. Ảnh: Acceso Internacional

Theo Đại sứ Việt Nam tại Saudi Arabia Đặng Xuân Dũng, ASEAN và GCC có quan hệ chính trị, ngoại giao khá thuận lợi giữa hai khối và trên cơ sở quan hệ kinh tế thương mại đầu tư đã có. ASEAN và GCC có nhiều tiềm năng để phát triển quan hệ kinh tế và cả hợp tác lao động trong thời gian tới.

Hợp tác kinh tế giữa GCC với ASEAN những năm gần đây đã phát triển rộng hơn ở nhiều lĩnh vực như đầu tư, kinh doanh thương mại, nhân lực lao động. Các quốc gia ASEAN xuất khẩu sang GCC các sản phẩm nông sản, thực phẩm, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải và phụ tùng, đồng thời nhập khẩu khí hóa lỏng, dầu, nguyên liệu nhựa, hóa chất. Một số quốc gia ASEAN, trong đó có Thái Lan có các dự án đầu tư tại các nước GCC và ngược lại. Hiện nay tại Việt Nam, Saudi Arabia có 7 dự án đầu tư, Kuwait có 2 dự án đầu tư với khoảng hơn 3 tỷ USD. Các nhà đầu tư UAE cũng rất quan tâm đến Việt Nam và hiện có khoảng 3 - 4 dự án với tổng vốn đăng ký khoảng 74 triệu USD.

Có thể nói, Saudi Arabia là đối tác kinh tế hàng đầu của ta tại khu vực Trung Đông. Trong 7 tháng đầu năm 2023, chúng ta xuất khẩu trên 608,2 triệu USD các sản phẩm sang Saudi Arabia, tăng hơn 60% so với cùng kỳ năm 2022 và nhập khẩu trên 956,5 triệu USD, giảm 11,4%. Điều đáng mừng nữa là giá trị nhập siêu hàng hóa đã giảm từ mức hơn 699 triệu USD xuống còn hơn 348 triệu USD, cho thấy các sản phẩm của Việt Nam ngày càng khẳng định được vị thế tại thị trường này.

Hợp tác thương mại giữa hai bên trong thời gian tới được đặt nhiều kỳ vọng, nhất là với các thỏa thuận cụ thể đã và sẽ đạt được giúp tăng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông sản, thủy sản, thực phẩm, hàng may mặc, nội thất, thủ công mỹ nghệ vào thị trường, đặc biệt là các sản phẩm công nghệ có tính ưu việt, đột phá. Hiện nay, đã có những doanh nghiệp Việt Nam trực tiếp sang địa bàn để quảng bá, xúc tiến, trình diễn những sản phẩm công nghệ cao, được thiết kế, chế tạo và sản xuất hoàn toàn bởi kỹ sư, công nghệ của Việt Nam, góp phần tạo những dấu ấn mới về năng lực và tiềm năng của nền kinh tế của Việt Nam trong thời đại công nghệ 4.0.

Thanh Trúc