Ông Donald Trump liệu có phá hỏng 'Trục Châu Á' mà Tổng thống Mỹ Obama đã kiến tạo?

Tờ Le Monde trở lại sự việc hôm 21/ 11 vừa rồi, khi Tổng thống tân cử Donail Trump đã khẳng định sẽ từ bỏ Hiệp định tự do Mậu dịch xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã ký xong giữa Hoa Kỳ và 11 nước khu vực Thái Bình Dương, trong đó không có Trung Quốc.

Xã luận của tờ báo khẳng định, với tuyên bố đó, ông Donald Trump vừa chặn đứng tham vọng về một "Trục Châu Á", chính sách tâm đắc nhất chính quyền Obama.

Theo Le Monde, "đây là một thất bại kép cho tổng thống mãn nhiệm. Nhưng đó cũng là thắng lợi cho những người vẫn cho rằng tự do mậu dịch là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng bất ổn kinh tế xã hội ở nhiều nước trong thời gian qua".

Chính quyền Obama coi TPP là một trong những trụ cột, thâm chí là trụ cột chính, trong chính sách hướng về vùng Thái Bình Dương đầy tiềm năng kinh tế.

Sự lựa chọn này cũng mang tính chiến lược, bởi nó giúp cho Hoa Kỳ thắt chặt quan hệ với các nước ký hiệp định, chứng tỏ Mỹ vẫn là cường quốc Thái Bình Dương có thể ngăn chặn đà bành trướng của Trung Quốc trong vùng.

Nay TPP thất bại, tất nhiên Trung Quốc sẽ hân hoan. Theo Le Monde, "Trung Quốc với sức mạnh thương mại của mình như hiện nay, sẽ áp đặt các chuẩn mực trao đổi thế giới. Đó là những chuẩn mực thấp hơn nhiều so với mong muốn của châu Âu hay Hoa Kỳ".

Xã luận Le Monde khẳng định: "Bỏ rơi TPP và TTIP ( Hiệp định đối tác Thương mại Đầu tư xuyên Đại Tây Dương, ký với các nước Châu Âu), là dấu hiệu báo trước chắc chắn thương mại thế giới, vốn dĩ từ 2 năm qua đang đi xuống, sẽ còn sụt giảm.

Cuộc tranh luận về những mặt lợi và bất lợi của tự do thương mại mới chỉ bắt đầu.

Châu Âu có bị Mỹ bỏ rơi về quân sự?

Không chỉ có tờ Le Monde, nhật báo kinh tế Les Echos cũng rất qua tâm đến chính sánh đối ngoại của Chính quyền Trump liên quan đến các tuyên bố trong chiến dịch tranh cử của nhà tỷ phú Mỹ. Tờ báo có bài phân tích: "Châu Âu và chiếc ô quân sự không thể thiếu của Mỹ".

Ông Donald Trump đã tuyên bố sẽ xem xét lại các cam kết quân sự với các nước thành viên NATO với lý do Hoa Kỳ không muốn tiếp tục gánh vác tài chính cho các nước đồng minh.

Câu hỏi được đặt ra lúc này là liệu tổng thống sắp tới của nước Mỹ có thực hiện lời hứa đó không? Nếu có thì nền quốc phòng của Châu Âu sẽ bị đe dọa nghiêm trọng, theo Les Echos.

Les Echos cho rằng, "quả là rất khó lường trước được chính sách đối ngoại của chính quyền Donald Trump tới đây, nhưng chắc chắn sẽ có những thay đổi trong khái niệm về tình đoàn kết của Mỹ với các đồng minh Châu Âu", đã gắn bó với nhau từ sau Chiến tranh Thế giới thứ 2 đến nay.

Chuyên gia Corentin Heisbourg, phụ trách trung tâm an ninh thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp IFRI, nhận định: "Mục tiêu của nhà tỷ phú Mỹ là đạt được thỏa thuận có lợi nhất với các đồng minh Châu Âu".

Les Echos nhấn mạnh, thực tế, rất ít dân biểu hay thượng nghị sĩ Mỹ ủng hộ làm lại cam kết quân sự. Bởi việc rút lui ra khỏi mặt trận Châu Âu sẽ là một đòn đánh mạnh vào vai trò thủ lĩnh thế giới của Mỹ.

Tờ báo liệt kê các chi phí của Mỹ hiện tại vào Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO): Riêng Mỹ đóng góp 70% chi tiêu quân sự của khối.

Chỉ có 5 thành viên trên 28 nước liên minh gồm Mỹ, Hy Lạp, Ba Lan, Estonia, Anh là có mức chi tiêu quốc phòng từ 2% GDP trở lên (ngưỡng do NATO ấn định).

Các nước lớn như Pháp, Đức đều đang có xu hướng cắt giảm ngân sách quốc phòng. Đặc biệt là Đức, con số này chỉ còn chưa đầy 1,2%.

Tờ Les Echos nhận định: Đúng là bức tường ngăn cách hai khối đối địch ở Châu Âu đã bị phá vỡ, Liên Xô cũng không còn nữa. NATO không chỉ vẫn tồn tại mà còn mở rộng ra nhiều nước trong khu vực Đông Âu thuộc không gian Xô Viết cũ.

Gần đây, trước những động thái hung hăng của nước Nga, NATO cũng không chịu kém cạnh, đã liên tiếp có các hành động mạnh mẽ, như triển khai quân tại các nước vùng Baltic, xây dựng hệ thống lá chắn tên lửa ở Ba Lan, ở Rumani…

Cuộc chạy đua vũ trang nhỏ này đòi hỏi các thành viên NATO phải đầu tư nhiều hơn nữa và đến giờ đa số chi phí của khối liên mình này do Mỹ đảm nhiệm. Bởi thế mà một Châu Âu hùng mạnh về quân sự có khả năng tự lo cho mình chính là điều Trump muốn.

Anh Vũ