Nước Mỹ trước tình bạn mới Duterte - Trung Quốc - Kỳ 1: Mỹ sốc!

Trung Quốc đang trải thảm đỏ mời bạn thân của Mỹ vào nhà. Trong ảnh là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tại Bắc Kinh hôm 20.10.

65 năm cũng chẳng là gì!

Giữa chuyến thăm “hoành tráng” được cả thế giới dồn mắt vào của ông Duterte sang Trung Quốc, ông lại tiếp tục đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ nhất, rằng giờ chia tay với Mỹ đã điểm, rằng sẽ không còn sự can thiệp nào của Mỹ trên đất Philippines, rằng chính sách đối ngoại của ông giờ đây xoay chiều hết sang Trung Quốc, rằng Philippines giờ đây “mong mỏi được là một phần trong kế hoạch toàn châu Á vĩ đại của Trung Quốc”…

Tất cả những từ ngữ mạnh nhất để “ruồng bỏ” đồng minh 65 năm của mình - lắm lúc đi kèm cả những câu chửi thề - ông Duterte đã dùng hết. Đáp lại, Mỹ chưa có lấy một động thái trả đũa nào với Philippines như “ông lớn” này xưa nay vẫn thế, chẳng hạn tuyên bố ngưng những khoản tài trợ bạc tỉ cho quân đội Philippines. Có lắm chỉ là hủy cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama với ông Duterte vì ngay trước giờ gặp, vị tổng thống Philippines gọi nhà lãnh đạo đất nước giàu nhất hành tinh là “đồ khốn”. Mà nhìn lại bối cảnh lúc đó, ông Obama trong thế buộc làm vậy dẫu muốn dẫu không sau khi bị chửi rủa trước mắt công chúng. Ông không còn lựa chọn nào khác.

Lính Mỹ tại Philippines trong một cuộc tập trận chung với quân đội Philippines. Ông Duterte tuyên bố từ nay sẽ không có chuyện tập trận chung nữa.

Cùng lúc, tất cả những từ ngữ mạnh nhất để kết thân với ông bạn mới Trung Quốc - thường kèm theo những lời tán dương tận mây xanh - Tổng thống Duterte cũng đã dùng hết. Đáp lại, ông Duterte đang nhận được những tràng pháo tay vang dội ở Bắc Kinh. Không chỉ là vỗ tay suông. Nhân dân tệ hứa hẹn chảy ồ ạt vào Philippines.

Mỹ sốc!

Quả là một cú sốc rất lớn với Mỹ. Trong suốt 2 nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Obama đã nỗ lực không ngừng để “xoay trục” Mỹ sang châu Á, cố khẳng định tiếng nói, vị thế của mình ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương rộng lớn. Chỉ mới cách đây vài tháng thôi, Philippines vẫn là rường cột quan trọng của Mỹ trong “cú xoay” tưởng đã rất thuận lợi đó.

Mọi chuyện thay đổi từ ngày ông Duterte - một thị trưởng được nhấc bổng lên cái ghế tổng thống quyền lực hồi cuối tháng 6 qua với số phiếu bầu áp đảo.

Hình ảnh này được chụp hồi tháng 4.2016, giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter (trái) và Bộ trưởng Quốc phòng Philippines lúc đó là Voltaire Gazmin

Ông Duterte nhiều lần hăm kiềm hãm các hoạt động của lính Mỹ ở Philippines. Chuyên gia về an ninh khu vực tại tổ chức nghiên cứu chính sách Carnegie Endowment for International Peace (Mỹ), ông Michael Swaine nhận xét nếu Tổng thống Duterte thực sự làm điều đó, rõ ràng Mỹ sẽ gặp rất nhiều khó khăn để duy trì một thế đứng quân sự tại châu Á có thể cân bằng với Trung Quốc.

Nhìn rộng hơn, các nước Đông Nam Á khác cũng có thể nhìn vào hành động của Philippines mà đánh giá rằng ảnh hưởng của Mỹ ở châu Á đang suy giảm, từ đó có thể làm lung lay toàn bộ cốt lõi cú “xoay trục” của Mỹ.

Kỳ tới: Khi Trung Quốc 'chơi đẹp'

Kiều Oanh