Những nghệ nhân lan tỏa văn hóa truyền thống của bản làng
Tại xã Châu Hoàn, huyện Quỳ Châu có 2 người được Chủ tịch nước công nhận Nghệ nhân Ưu tú, trong đó, ông Trương Văn Thông ở bản Ba Cống là người chế tác khèn bè nổi tiếng khắp địa bàn miền núi Nghệ An.
Một điệu Dân ca dân tộc Thái cùng khèn bè của ông Trương Văn Thông. Clip: Đình Tuyên
Căn nhà sàn của gia đình ông Trương Văn Thông ở bản Ba Cống, xã Châu Hoàn, huyện Quỳ Châu trở thành địa điểm sinh hoạt văn hóa của các nghệ nhân trong bản. Ảnh: Đình Tuyên
Trong nhiều năm qua, ông Thông làm khèn bè cung ứng cho người dân và các nghệ nhân ở nhiều nơi. Khèn bè có vai trò quan trọng trong sinh hoạt văn hóa của người Thái. Ảnh: Đình Tuyên
Ông Thông còn dành ra một góc nhỏ ở gian giữa là nơi chế tác khèn bè. Thứ nhạc cụ làm hoàn toàn từ tre, nứa nhưng lại có độ tinh xảo bậc nhất trong các thứ nhạc khí của cộng đồng người Thái. Việc chế tác đòi hỏi sự chính xác cao. Tuy nhiên, dụng cụ làm khèn bè của ông chỉ đơn giản với đe, búa (rèn lưỡi gà) cho các ống khèn và dao nhọn cùng vài thứ công cụ đặc hữu khác. Ảnh: Đình Tuyên
Chiếc khèn bè gồm 14 ống nứa ghép lại, trong đó, 13 ống có gắn lưỡi gà. Việc tạo lưỡi gà rất quan trọng, độ trầm bổng, vang ngân của tiếng khèn phụ thuộc vào việc chỉnh các lưỡi đồng, mỏng, dày, to, nhỏ phù hợp. Ảnh: Đình Tuyên
Ông Trương Văn Thông cho hay, bản thân biết đến nghề chế tác khèn bè từ người cha. Nhưng ông cụ đã mất cách đây hơn 40 năm. Từ năm 1999, ông bắt đầu việc khôi phục lại việc chế tác khèn bè. Sau hàng chục lần thất bại, ông mới có được cây khèn đầu tiên có thể sử dụng được. Hiện nay, ông đã trở thành người chế tác khèn bè hàng đầu ở Nghệ An. Ảnh: Đình Tuyên
Nhờ những nỗ lực trong việc chế tác nhạc cụ, năm 2019, ông Thông được Nhà nước phong tặng Nghệ nhân Ưu tú. Trong khoảng năm 2012 đến nay ông đã tham gia truyền dạy phương pháp sử dụng khèn bè cho nhiều lớp học. Hiện tại, ông Trương Văn Thông là Chủ nhiệm CLB Văn hóa Thái của xã Châu Hoàn. Ảnh: Đình Tuyên
Trong khi đó, cũng tại bản Ba Cống, ông Vi Văn Mai là một nghệ nhân chế tác và trình diễn các loại sáo của người Thái rất có tiếng ở huyện Quỳ Châu. Ông có khả năng chế tác và chơi hầu hết các loại sáo của người Thái cũng như sáo trúc của người Kinh. Ông Mai được Nhà nước phong tặng Nghệ nhân Ưu tú vào năm 2022. Ảnh: Đình Tuyên
Ở xã Châu Hoàn có 1 CLB văn hóa Thái với 12 thành viên. Ngoài các nghệ nhân về nhạc cụ còn có những người cao tuổi hát dân ca, thể hiện được những làn điệu cổ. Điều này giúp cho việc lưu giữ và phát triển văn hóa, văn nghệ, nghệ thuật quần chúng đặc sắc của địa phương. Ảnh: Đình Tuyên
