Những 'chiến sĩ 0 đồng'

Với trăn trở trên, nhiều năm qua, ông Luật ngày ngày ghi lại các ký ức từng trận chiến mà ông đã tham gia, hoặc nghiên cứu, tìm kiếm thông tin trong nhân dân, và phối hợp hàng trăm chuyến đi tìm kiếm, quy tập cất bốc hài cốt liệt sĩ. Việc làm của ông đã lan tỏa, thu hút 30 thành viên tham gia, họ là những cựu chiến binh năm xưa, thân nhân liệt sĩ hay chỉ là những dân thường muốn góp sức vào công cuộc tìm kiếm, cất bốc hài cốt, mộ liệt sĩ, đưa liệt sĩ về quê hương...

Người dân gọi nhóm cựu chiến binh của ông Luật với cái tên thân thương, những “chiến sĩ 0 đồng”. Tức là "không có phụ cấp, trợ cấp, lương hưu", nhưng các ông vẫn miệt mài với trận chiến giữa thời bình qua hoạt động nghĩa tình tri ân liệt sĩ.

Ông Vũ Đình Luật (người chỉ tay vào tấm sơ đồ) trong chuyến kiếm tìm liệt sĩ ở xã Tân Tiến, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước.

Nói về quá trình tìm liệt sĩ của mình, ông Luật hồ hởi khoe: Năm 2013 nhận được tin báo của người dân xã Bình Nghi, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định, nghi ngờ có mộ liệt sĩ tập thể nằm trong một nghĩa địa được gọi là “Nghĩa địa cộng đồng địch quân”, tổ tình nguyện do ông Luật làm trưởng đoàn đã lên đường. Tổ đã phối hợp với chính quyền địa phương khai quật, quy tập 74 liệt sĩ của lực lượng vũ trang Quân khu 5. Cũng thời gian đó, tiếp tục thu thập thông tin, mở rộng tìm kiếm, đoàn khai quật thêm 5 bộ hài cốt liệt sĩ của Sư đoàn 968, hy sinh ở xã Tây Giang, cùng huyện Tây Sơn.

Sau lần ấy, khí thế của tổ được đẩy lên cao, họ trở lại Bình Phước phối hợp với cơ quan chức năng tiếp tục cuộc hành trình đặc biệt này. Đến năm 2014, tổ cùng Đội K72, Phòng chính trị (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bình Phước) đã tìm được 22 hài cốt liệt sĩ tại ấp Cần Lê, thuộc xã Lộc Thịnh, huyện Lộc Ninh.

Đến ngày 31-12-2015, Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ (HTGĐLS) tỉnh Bình Phước được thành lập, tổ tình nguyện tìm kiếm hài cốt, mộ liệt sĩ huyện Bù Đăng được xem là “xương sống” của Hội. Sau hai năm hoạt động, Chi hội HTGĐLS huyện Bù Đăng được thành lập, ông Vũ Đình Luật được tập thể bầu làm Chi hội trưởng.

Tôi đã gặp ông nhiều lần theo sát Đội K72 khi khai quật tìm kiếm liệt sĩ ở khu vực Sân bay quân sự Phước Bình (nay là trung tâm hành chính thị xã Phước Long), khu vực Sân bay Lộc Ninh và nhiều điểm địch chôn lấp bộ đội hy trong kháng chiến chống Mỹ. Tôi cũng đã theo ông ra xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị để cùng với Phòng Kỹ thuật, Bộ Quốc phòng, Hội HTGĐLS Việt Nam xác định danh tính cho 105 hài cốt liệt sĩ chưa có tên tại nghĩa trang liệt sĩ xã Triệu Đông.

Trong thời tiết gió Lào, nắng nóng ở Quảng Trị, tôi chạnh lòng nhìn ông với dáng người gầy, bước đi khó nhọc và cảm phục việc làm của ông. Ông Luật vừa thương binh 4/4 vừa bị thương gãy cổ chân trái do tai nạn giao thông.

Ông Lê Thanh Hùng, Chi hội phó Chi hội HTGĐLS huyện Bù Đăng nhớ lại hôm cùng ông Luật cất bốc hài cốt liệt sĩ Lê Văn Nhung, quê tỉnh Ninh Bình gần cầu Cần Lê, huyện Lộc Ninh.

“Hôm đó trời đổ mưa lớn, chúng tôi và các chiến sĩ Đội K72 dầm mình trong mưa cất bốc hài cốt của liệt sĩ Nhung. Sau buổi đó, ông Luật lên cơn sốt cùng với vết thương cũ do ảnh hưởng của công việc làm ông đau nhói. Rồi chuyến đi đến xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp tìm kiếm hài cốt liệt sĩ của Trung đoàn 165, Sư đoàn 7. Đặc biệt là lần phối hợp cùng Đội K72 tìm kiếm, khai quật khu mộ liệt sĩ của Trung đoàn 88, Sư đoàn 5 tại vùng phụ cận sân bay Phước Bình, liên tục trong thời gian dài, đã tìm được 11 hài cốt liệt sĩ. Chuyến đi nào đều có ông Luật tham gia…”.

Những “Chiến sĩ 0 đồng” giúp thân nhân đưa hài cốt liệt sĩ về quê hương.

“Lần cất bốc liệt sĩ mới đây có trường hợp là 3 liệt sĩ quê tỉnh Hòa Bình an táng tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Hớn Quản và cả 3 liệt sĩ đều ở xã Yên Nghiệp, huyện Lạc Sơn, 3 đồng chí đi bộ đội cùng ngày, vào chung một đơn vị là Đại đội 21, Trung đoàn 141, Sư đoàn 7 rồi cùng hy sinh một ngày. Điều trùng lặp của 3 liệt sĩ này làm những người có mặt hôm đó không cầm được nước mắt. Người nhà ôm các anh trong vuông vải đỏ “Xuân này bố về ăn tết cùng với các con…”. Những giọt nước mắt đoàn viên gia đình với người đã khuất như tan chảy trong lòng mỗi cựu chiến binh chúng tôi trưa đó”, ông Luật xúc động nói.

Ông Đỗ Văn Các, Chủ tịch Hội HTGĐLS tỉnh Bình Phước cho biết: “Trong nhiều năm qua, Hội phối hợp với các cơ quan chức năng tham gia khảo sát và khai quật 238 điểm, góp phần tìm kiếm được 116 hài cốt liệt sĩ, các phần mộ đều có xương cốt, dị vật đầy đủ. Mặc dù hội không có kinh phí hoạt động và văn phòng hội vẫn đang đặt tại nhà của tôi, nhưng không vì lý do đó mà chúng tôi chùn bước trong hoạt động tri ân liệt sĩ.

Với 164 thành viên tham gia, chỉ riêng năm 2023, Hội HTGĐLS tỉnh Bình Phước đã tiếp nhận 172 thông tin, trong đó đã xử lý được 60 thông tin về liệt sĩ. Tư vấn trực tiếp 145 lượt, thông qua điện thoại 155 lượt, thông báo danh sách liệt sĩ về các tỉnh 70 liệt sĩ, quản lý hồ sơ nhờ tìm kiếm 12 liệt sĩ. Phối hợp với Hội cựu chiến binh thị xã Bình Long tìm kiếm được 25 hài cốt liệt sĩ bên ngoài nghĩa trang để Đội quy tập K72 cất bốc đưa về nghĩa trang liệt sĩ tỉnh. Đồng thời tìm kiếm được 13 liệt sĩ ở nghĩa trang để báo cho các gia đình liệt sĩ biết. Với tình cảm và trách nhiệm, Hội đã hỗ trợ 14 gia đình nơi ăn ở, đi lại để làm các thủ tục hồ sơ cất bốc, di chuyển hài cốt liệt sĩ về quê hương. Vận động, đóng góp gần 320 triệu đồng xây tặng nhà tình nghĩa, tặng quà các gia đình liệt sĩ có hoàn cảnh khó khăn”.

Những năm trở lại đây, công việc tìm kiếm quy tập liệt sĩ hoàn toàn ở Đội K72 đảm nhận. Tuy nhiên những "chiến sĩ 0 đồng” như ông Luật, ông Hùng… vẫn tích cực tìm kiếm thông tin hài cốt, mộ liệt sĩ. Ghi nhận những công lao đóng góp trong quá trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, hằng năm, họ đã được Hội HTGĐLS Việt Nam, UBND tỉnh Bình Phước, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Bình Phước, Hội cựu chiến binh tỉnh Bình Phước tặng bằng khen. Riêng ông Vũ Đình Luật năm 2017, được Bộ tư lệnh Quân khu 7 tặng bằng khen vì đã có những thành tích xứng đáng trong hành trình tìm kiếm liệt sĩ.

Bài, ảnh: DUY HIẾN

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Xã hội xem các tin, bài liên quan.