Nhức nhối tội phạm trong thanh thiếu niên, người dưới 18 tuổi

Mặc dù đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phòng ngừa nghiệp vụ kết hợp với phòng ngừa xã hội, tuy nhiên, tình hình tội phạm thanh thiếu niên (TPTTN), người dưới 18 tuổi vẫn là vấn đề nhức nhối...

Nhóm tội phạm thanh thiếu niên trộm cắp tài sản tại Trường TH&THCS xã Sào Báybị Công an huyện Kim Bôi bắt giữ.

Gây ra nhiều vụ việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng

Theo đánh giá của cơ quan chức năng, tình hình TPTTN, người dưới 18 tuổi trên địa bàn tỉnh thời gian qua tiềm ẩn nhiều nguy cơ và tiếp tục có diễn biến phức tạp. Trong đó, nhiều vụ việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng do thanh thiếu niên (TTN), người dưới 18 tuổi gây ra.

Điển hình như ngày 5/7/2023, tại xóm Hợp Thành, xã Bảo Hiệu (Yên Thủy) xảy ra vụ mâu thuẫn, đánh nhau khiến 1 người bị thương phải đi cấp cứu tại Trung tâm Y tế huyện. Đáng nói, trong vụ việc này 3/4 đối tượng có hành vi cố ý gây thương tích là người chưa đủ 18 tuổi, gồm: Bùi Viết H. (SN 2005), Vũ Minh T. (SN 2005) và Bùi Mạnh H. (SN 2007).

Ngày 31/7/2023, Bùi Hoàng H. (SN 2006), Bùi Văn Việt (SN 2001), cùng trú tại xã Nam Thượng (Kim Bôi); Bùi Văn C. (SN 2006), trú tại xã Ngọc Mỹ (Tân Lạc); Hà Công Luân (SN 2003), xã Kim Lập (Kim Bôi) đến nhà Bùi Văn Hào (SN 2003) ở xã Nam Thượng để dự sinh nhật, ăn cơm, uống rượu. Sau đó, giữa các đối tượng xảy ra mâu thuẫn, dùng dao đánh chém nhau.

Trung tuần tháng 11/2023, Cơ quan CSĐT Công an huyện Lạc Thủy ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để tạm giam đối với các đối tượng: Nguyễn Hữu Th. (SN 2006), trú tại thôn Liên Hồng 2, xã Khoan Dụ; Bàn Văn H. (SN 2006), trú tại bản Huổi Thanh 1, xã Nậm Kè, huyện Mường Nhé (Điện Biên); Nguyễn Đăng D. (SN 2005), trú tại thôn Tân Phú, xã Phú Thành. Quyết định khởi tố bị can, ra lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với: Bùi Văn H. (SN 2007), trú tại thôn Lão Nội, xã Phú Nghĩa; Nguyễn Bình D. (SN 2006), trú tại thôn Lũ, xã Phú Thành; Hà Đức Thắng (SN 1997), trú tại thôn Gốc Xanh, xã Phú Nghĩa; Nguyễn Anh Minh (SN1998), trú tại khu Đồi Hoa, thị trấn Chi Nê để điều tra về hành vi cố ý gây thương tích và gây rối trật tự công cộng. Do trước đó, các đối tượng này có hành vi điều khiển xe máy tốc độ cao, lạng lách, đánh võng, bấm còi trên đường đi qua địa bàn các xã, thị trấn, mang theo hung khí nguy hiểm như dao phóng lợn, đinh ba... nhằm mục đích có mâu thuẫn sẽ sử dụng để đánh nhau.

Gia tăng và nhức nhối

Vấn đề tội phạm và vi phạm pháp luật (VPPL) do TTN, người dưới 18 tuổi gây ra trên địa bàn tỉnh thời gian qua đang là vấn đề nhức nhối. Theo thống kê của lực lượng chức năng, tình hình tội phạm, VPPL liên quan đến người dưới 18 tuổi tiếp tục có diễn biến phức tạp và chiều hướng gia tăng. Năm 2023, toàn tỉnh xảy ra 58 vụ, 144 đối tượng, tăng 15 vụ (58/43 vụ) so với năm 2022. Cơ quan CSĐT các cấp đã ra quyết định khởi tố hình sự 29 vụ, 46 bị can; xử lý hành chính 16 vụ, 34 đối tượng; đang điều tra, xác minh 12 vụ, 64 đối tượng. Theo Đại tá Trần Mạnh Hải, Trưởng phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh: Tình hình TPTTN và người dưới 18 tuổi VPPL có chiều hướng tăng mạnh, tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh.

Nếu trước đây các hành vi vi phạm của nhóm đối tượng TPTTN và người dưới 18 tuổi chủ yếu là cố ý gây thương tích, trộm cắp tài sản, gây rối trật tự công cộng thì hiện nay, hành vi VPPL do nhóm đối tượng này gây ra ngày càng đa dạng, manh động, nguy hiểm, gây hậu quả nghiêm trọng. Cơ quan chức năng đã phải ra các quyết định khởi tố vụ án đối với hành vi VPPL đặc biệt nghiêm trọng của nhiều đối tượng là TTN, người dưới 18 tuổi. Điển hình như vụ Nguyễn Phan T. (SN 2008), học sinh lớp 9, Trường TH&THCS Trường Sơn, xã Cao Sơn (Lương Sơn) bị khởi tố về tội giết người. Đối tượng đã dùng dao mang sẵn theo người chém bạn học cùng lớp là Bùi Mạnh S. (SN 2008) gây thương tích nặng. Hoặc như vụ Nguyễn Thị H.G (SN 2008), trú tại xóm Đại Đồng, xã Ngọc Lương (Yên Thủy) bị khởi tố về tội cố ý gây thương tích, do có hành vi dùng dao gấp (chuẩn bị từ trước) đâm bạn học ở trường khác gây thương tích, tổn hại 37% sức khỏe. Vụ Hà Công T. (SN 2010), học sinh lớp 7C, Trường TH&THCS xã Sào Báy (Kim Bôi) dùng dao nhọn đâm Bùi Trung K. (SN 2009), học sinh lớp 8B ngay tại sân trường.

Ngoài các vụ việc trên, trong năm 2023, lực lượng Công an toàn tỉnh đã điều tra, làm rõ 11 vụ, 31 đối tượng thực hiện hành vi VPPL liên quan đến tội phạm đường phố, gồm 2 vụ cướp tài sản, 4 vụ cướp giật tài sản, 1 vụ tổ chức đua xe trái phép, 4 vụ gây rối trật tự công cộng; kịp thời phát hiện, ngăn chặn 17 vụ TTN tụ tập, chuẩn bị hung khí nguy hiểm để giải quyết mâu thuẫn cá nhân và nhiều vụ việc học sinh chế tạo pháo nổ trái phép. Ngày 20/12/2023, Công an xã Gia Mô (Tân Lạc) đã phát hiện, kịp thời ngăn chặn nhóm 14 TTN tụ tập, mang theo hung khí nguy hiểm chuẩn bị đi đánh nhau; thu giữ của các đối tượng 2 dao phóng lợn, 1 gậy sắt.

Thời gian qua, cơ quan chức năng, các địa phương đã tập trung thực hiện nhiều biện pháp để tuyên truyền, phòng ngừa tội phạm VPPL trong TTN và người dưới 18 tuổi. Tuy nhiên, tình hình tội phạm VPPL trong nhóm đối tượng này vẫn tiềm ẩn nhiều phức tạp và có xu hướng gia tăng mạnh. Như tại huyện Yên Thủy, năm 2023, trên địa bàn huyện xảy ra 10 vụ với 30 đối tượng là người dưới 18 tuổi phạm tội, tăng gấp 6 lần so với năm 2022. Trong đó có vụ việc đối tượng là TTN, người dưới 18 tuổi VPPL với các tội danh đặc biệt nghiêm trọng. Điển hình là trường hợp Nguyễn Bá M. (SN 2006), học sinh lớp 11 tại một trường THPT trên địa bàn phạm tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, bị Công an huyện bắt, khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, chuyển Viện Kiểm sát nhân dân huyện truy tố ở khung hình phạt từ 7 - 15 năm tù.

Thiếu điểm tựa gia đình

Qua nghiên cứu, đánh giá, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng VPPL trong TTN, người dưới 18 tuổi. Như sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường ảnh hưởng trực tiếp đến nhận thức, lối sống của giới trẻ; sự bùng nổ mạng internet dẫn đến sự xâm nhập, phát tán tràn lan văn hóa, lối sống lệch lạc, video, hình ảnh không lành mạnh... Từ thực tế công tác đấu tranh, ngăn chặn, xử lý các vụ việc VPPL liên quan đến TTN, người dưới 18 tuổi trên địa bàn tỉnh, Đại tá Trần Mạnh Hải, Trưởng phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh cho rằng: Nguyên nhân dẫn đến việc TTN, người dưới 18 tuổi VPPL có xu hướng gia tăng hiện nay là do thiếu sót trong quản lý, giáo dục con của một số gia đình. Bởi nếu có môi trường tốt, quản lý, giáo dục con tốt ngay từ gia đình thì ngoài xã hội sẽ không có những đứa trẻ hư hỏng, ham chơi, đua đòi, tụ tập nhau sống buông thả, thích thể hiện bản thân. Đó chính là điểm xuất phát cho các hành vi phạm tội.

Thực trạng nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhất là ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, cả bố và mẹ cùng đi làm ăn xa, con em ở nhà với ông bà, người thân, thiếu sự quan tâm, giáo dục dễ bị dụ dỗ, lôi kéo bỏ học, tụ tập ăn chơi đua đòi, thực hiện hành vi VPPL. Cùng với đó, sự phối hợp quản lý, giáo dục người chưa thành niên giữa gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội còn thiếu chặt chẽ; tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận người chưa thành niên; tác động của tệ nạn xã hội như ma túy, cờ bạc, văn hóa phẩm đồi trụy, sự phát triển của internet, mạng xã hội... là những tác nhân làm cho TPTTN, người dưới 18 tuổi luôn tiềm ẩn nguy cơ gia tăng, diễn biến phức tạp.

Năm 2023, lực lượng Công an tỉnh đã phối hợp các ngành, địa phương tổ chức 269 buổi tuyên truyền, giáo dục, phổ biến quy định pháp luật về phòng ngừa, xử lý TPTTN và người dưới 18 tuổi VPPL cho 54.910 lượt người; phối hợp tổ chức 5 phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật có liên quan đến người dưới 18 tuổi VPPL; phối hợp thực hiện chặt chẽ công tác theo dõi, quản lý, giáo dục học sinh thuộc diện cá biệt, TTN, người dưới 18 tuổi đã bỏ học để răn đe, giáo dục, cảm hóa...

Tuy nhiên, theo Đại tá Trần Mạnh Hải, dù có làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nếu không có sự quản lý, giáo dục từ gia đình, lấy gia đình làm điểm tựa cùng với nhà trường và xã hội để giáo dục con em, TTN, người dưới 18 tuổi thì rất khó để giải quyết, nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa tội phạm, VPPL trong nhóm đối tượng này.

Quản lý, giáo dục, phòng ngừa học sinh vi phạm pháp luật ngay từ nhà trường

Đinh Thế Hệ

Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh

Thời gian gần đây, tình hình vi phạm, tội phạm liên quan đến học sinh trên địa bàn tỉnh có xu hướng gia tăng, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh cao, gây lo lắng và bức xúc trong nhân dân, ảnh hưởng đến môi trường giáo dục.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do sự thiếu quan tâm, buông lỏng quản lý của gia đình; sự phối hợp trong việc quản lý, giáo dục giữa nhà trường và gia đình chưa tốt, chưa thường xuyên, kịp thời. Bên cạnh đó, đạo đức xã hội cũng như môi trường xã hội bị tác động xấu của mặt trái nền kinh tế thị trường, cùng với sự du nhập các loại văn hóa phẩm đồi trụy, phim ảnh bạo lực và tai, tệ nạn xã hội đã ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của học sinh.

Để làm tốt và tăng cường công tác quản lý, giáo dục, phòng ngừa, ngăn chặn đối với tình trạng học sinh thực hiện các hành vi vi phạm, tội phạm thì ngành GD&ĐT tỉnh cần có những biện pháp và chỉ đạo quyết liệt các cơ sở giáo dục nêu cao trách nhiệm, thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả công tác quản lý, giáo dục học sinh. Làm tốt công tác tuyên truyền về tác hại cũng như cách phòng tránh bạo lực học đường đối với giáo viên, học sinh. Đồng thời, có các giải pháp thiết thực, phù hợp nhằm nâng cao sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình và các cơ quan, đoàn thể trong công tác phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng học sinh vi phạm; đảm bảo môi trường giáo dục an toàn, nói không với bạo lực học đường.

Thực hiện nhiều biện pháp ngăn chặn, phòng ngừa vi phạm

Trung tá Bùi Huy Chính

Đội trưởng Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về hình sự, kinh tế, ma túy, Công an huyện Kim Bôi

Các đối tượng thanh thiếu niên, người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật trên địa bàn huyện Kim Bôi hầu hết nằm trong danh sách học sinh cá biệt hoặc đã bỏ học, có suy nghĩ nông cạn, hành vi manh động, thích thể hiện bản thân, thiếu sự quản lý sát sao từ gia đình.

Để hạn chế, giải quyết tình trạng thanh thiếu niên, người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật trong thời gian tới, Công an huyện Kim Bôi đã triển khai nhiều biện pháp phòng ngừa nghiệp vụ kết hợp phòng ngừa xã hội. Trong đó, phối hợp các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, cơ sở giáo dục tổ chức tuyên truyền pháp luật cho hàng nghìn lượt học sinh, thanh thiếu niên về pháp luật hình sự, phòng chống ma túy, an ninh mạng... Phối hợp chặt chẽ với các nhà trường theo dõi, quản lý, giáo dục học sinh thuộc diện cá biệt. Đối với người 18 tuổi đã bỏ học, Công an huyện phối hợp chính quyền địa phương nơi cư trú, lấy gia đình làm yếu tố trung tâm, cốt lõi quản lý, giáo dục, phòng ngừa chung.

Mạnh Hùng