Nhớ Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và “Những việc cần làm ngay”

Ngày 11-5-1990, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh thăm gia đình ông Hà Văn Sang ở Củ Chi (TP Hồ Chí Minh) có ba người con hy sinh trong kháng chiến. Ảnh tư liệu

Từ thực tế muôn vàn khó khăn, không né tránh mâu thuẫn nội tại trong lòng một xã hội mà từ lâu đã mang nặng tính chất quan liêu, bao cấp, trì trệ, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã nhìn thẳng vào sự thật, tìm ra những mấu chốt căn bản để tháo gỡ. Đồng chí nhận thức đúng đắn cả những hiện tượng tiêu cực và cả những hiện tượng đòn bẩy đối với công cuộc đổi mới và sau đó mới tìm cách để giải quyết nhằm thúc đẩy đổi mới đi đến thành công.

Là người coi trọng thực tiễn, với tư duy nhạy bén, năng động, đồng chí nhận thấy nguyên nhân cơ bản cản trở quá trình đổi mới được bắt nguồn từ nhận thức của xã hội giáo điều, xơ cứng, bảo thủ, trì trệ; tệ nạn tham ô, nhũng nhiễu, tiêu cực của một số cán bộ lãnh đạo, một số cơ quan công quyền vẫn tồn tại. Để củng cố, xây dựng niềm tin của nhân dân đối với Đảng, với chế độ, với sự nghiệp đổi mới, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã chỉ ra "Những việc cần làm ngay" nhằm tạo ra những chuyển biến tích cực trong đời sống xã hội. Với sức mạnh của báo chí mà đặc biệt là Báo Nhân Dân - Cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước ta, đồng chí đã công khai trước công luận về "Những việc cần làm ngay" với hàng loạt bài báo từ số đầu tiên 25-5-1987 đến số cuối cùng 29-9-1990. Đồng chí lấy bút danh là N.V.L với ý nghĩa là coi trọng thực tiễn, nói đi đôi với làm, lý luận gắn liền thực tiễn. Trong suốt thời gian ấy, đồng chí viết nhiều bài biểu dương, nêu điển hình những nhân tố mới, có tác dụng tích cực trong công cuộc đổi mới. Mặt khác, đồng chí tập trung vào mặt trận chống tiêu cực, với quan điểm: "Phải quyết liệt chống tiêu cực thì nhân tố mới mới thật sự có chỗ đứng, giống như có nhổ sạch cỏ dại, diệt sâu rầy thì lúa mới mọc lên vậy". Lúc bấy giờ, có thể nói trong nhận thức chung của xã hội vẫn theo hình thức đánh bóng, tô hồng chứ chưa cởi mở góp ý, phê bình nên Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã thẳng thắn chỉ ra rằng: Bên cạnh việc nêu gương điển hình thì cần thẳng thắn đấu tranh phòng, chống các hiện tượng tiêu cực. Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh thường ví von: Muốn lúa tốt, cùng với việc chăm sóc, ta phải tích cực nhổ cỏ, nếu để cỏ dại phát triển, ta sẽ chỉ thu được những hạt lúa lép mà thôi.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh gặp gỡ bà con dân tộc HTX Cò Hài, tỉnh Sơn La năm 1987. Ảnh tư liệu

Sau gần ba năm rưỡi, hàng loạt bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh được đăng trên Báo Nhân Dân đã tạo nên hiệu ứng tích cực trong dư luận xã hội và tinh thần của nhân dân. Các bài viết trong chuyên mục "Những việc cần làm ngay" không chỉ kịp thời nêu lên những nhân tố tích cực, mà quan trọng hơn là khơi mào cho một cuộc đấu tranh chống các hiện tượng tiêu cực xã hội; chuyển nhận thức xã hội từ thói quen đánh bóng, tô hồng, sang chỉ ra sự thật, hạn chế; từ khen một chiều sang vừa biểu dương cái tốt, vừa phê phán kịp thời các biểu hiện tiêu cực, yếu kém để thiết lập một trật tự xã hội công bằng, nghiêm minh, tạo ra động lực phát triển kinh tế. "Những việc cần làm ngay" tạo nên tinh thần phấn khởi, tin tưởng trong nhân dân vào sự nghiệp đổi mới của Đảng, kịp thời động viên nhân dân tích cực góp tiếng nói ủng hộ, phát hiện, yêu cầu làm sáng tỏ, giải quyết triệt để những hiện tượng tiêu cực. Từ đó, hiện tượng vô cảm trước những vụ việc tiêu cực, hay giải quyết nửa vời dần được khắc phục. Mặt trận truyền thông đã phát huy tác dụng, góp phần tích cực, hiệu quả vào việc đấu tranh chống tiêu cực trong đời sống xã hội. Những vấn đề đặt ra trong thực tiễn đã từng bước được giải quyết, làm cho đời sống xã hội ngày càng được cải thiện. Bước đầu công cuộc đổi mới đã đưa đất nước thoát dần khỏi khủng hoảng, tạo đà phát triển và chuẩn bị cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Trong tình hình hiện nay, khi đất nước còn gặp nhiều khó khăn nhất định, những vấn đề cấp bách trong xây dựng Đảng cũng đã được đặt ra thì việc tìm hiểu, nghiên cứu, học tập những bài viết trong chuyên mục "Những việc cần làm ngay" mà Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã thực hiện cách đây hơn 26 năm, giúp chúng ta rút ra được những giá trị và bài học to lớn trong giai đoạn hiện nay.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh tại Đại hội VI của Đảng. Ảnh tư liệu

Thứ nhất, những bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh trong hơn ba năm đã thể hiện thái độ dám nhìn thẳng vào sự thật, không né tránh những hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Trước giai đoạn đổi mới, quan liêu và bao cấp không chỉ tồn tại trong kinh tế-xã hội mà tồn tại cả trong suy nghĩ của con người, tạo ra suy nghĩ giáo điều, bảo thủ và trì trệ. Một bộ phận cán bộ đã sẵn sàng đổi mới về tư duy, về lề lối, tác phong làm việc; nhưng bộ phận khác bị lợi ích chi phối nên bảo thủ vẫn tồn tại. Trong bối cảnh như vậy, nhiều nhà báo, nhà lãnh đạo chưa mạnh dạn nói lên sự thật, họ đang chờ đợi người đốt đuốc soi đường và Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã đáp ứng yêu cầu đó của lịch sử. Những bài báo của Tổng Bí thư được xem như những viên đạn bắn thủng từng phần bức rào cản đó, khơi mào cho dư luận, báo chí vào cuộc để phát hiện và giải quyết những vấn đề còn lại.

Thứ hai, những bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh với bút danh N.V.L có ý nghĩa như tiếng nói chung của dư luận, của nhân dân phản ánh hơi thở của cuộc sống chứ không phải dựa trên tư cách người lãnh đạo cao nhất của Đảng để phán quyết thực tiễn. Khi đọc những bài viết ký tên N.V.L, nhân dân có thể suy đoán tác giả bài viết là của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, nhưng điều quan trọng hơn là trên báo Đảng và các cơ quan báo chí khác có tiếng nói hòa nhịp cùng với nhân dân, với sự nghiệp đổi mới. Chính sự hòa hợp ấy tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn trong xã hội. Những bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh thường ngắn gọn, dễ đọc, dễ nhận biết bản chất của vấn đề nên được đông đảo nhân dân tiếp nhận. Nội dung bài viết phản ánh được tính thời sự, tính cấp thiết của nhu cầu xã hội, phản ánh được nhiều mặt cuộc sống mà nhân dân đang đòi hỏi được giải quyết. Các bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã đi từ hiện thực sinh động của cuộc sống vào diễn đàn tư tưởng, bảo đảm tính đa dạng, phong phú, đa chiều của cuộc sống, làm cơ sở cho Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương hoạch định chính sách giải quyết những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống.

Thứ ba, tính công khai, dân chủ, minh bạch của hàng loạt bài báo trong chuyên mục "Những việc cần làm ngay" đã có tác dụng định hướng quan trọng cho bước đầu đổi mới. Bước đầu sự nghiệp đổi mới, tâm lý của nhân dân vẫn còn mơ hồ về quá trình này, nhất là khi xuất hiện những biến đổi lớn của thế giới, đặc biệt là hệ thống chủ nghĩa xã hội đã đi vào suy thoái. Sự băn khoăn, lo lắng về tiền đồ, vận mệnh quốc gia là nỗi lo chính đáng của nhân dân. Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh là người đã trả lời những băn khoăn, lo lắng đó trong nhân dân với những mức độ khác nhau, bằng việc giải quyết những vấn đề thực tiễn cụ thể và thiết thực. Những vướng mắc, những hiện tượng tiêu cực được nhân dân phát hiện trong xã hội đã được giải quyết rốt ráo, từ đó củng cố niềm tin trong nhân dân về sự nghiệp đổi mới. Đặc biệt, những bài báo ấy đã chứng minh một điều rất quan trọng là Đảng, Nhà nước ta luôn luôn quan tâm đến cuộc sống nhân dân, đặt lợi ích nhân dân, lợi ích dân tộc lên trên hết. Từ đó, những băn khoăn, lo lắng, mơ hồ của nhân dân về hai con đường chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản, đổi mới hay đổi màu đã được định hướng, giải đáp kịp thời. Nhân dân ta kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đổi mới chứ không đổi màu. Mặc dù những hiện tượng tiêu cực chưa giải quyết triệt để nhưng với tinh thần, thái độ, tư tưởng công minh, dân chủ trong đấu tranh chống tiêu cực đã tạo ra niềm tin giữa dân với Đảng, có tính định hướng cao trong quá trình đổi mới.

Hiện nay, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đang tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về xây dựng Đảng, loạt bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh vẫn vẹn nguyên giá trị lý luận, thực tiễn, vẹn nguyên tính thời sự; đặc biệt là những bài học về việc dám nhìn thẳng vào sự thật, công tâm, công khai, dân chủ, đấu tranh vì lợi ích của đất nước, của nhân dân và vì sự tiến bộ của xã hội.