Nhật thực toàn phần dài nhất thế kỷ 21: Lưu ý khi quan sát

Nhật thực toàn phần dài nhất thế kỷ 21: Lưu ý khi quan sát

(ANTĐ) - Vào ngày 22-7 tới, Việt Nam và nhiều nước trên thế giới sẽ được chiêm ngưỡng hiện tượng nhật thực toàn phần kéo dài nhất trong thế kỷ 21. Tại Việt Nam, các tỉnh miền núi phía Bắc sẽ có cơ hội quan sát rõ nhất, càng đi về phía Nam, tỷ lệ quan sát được càng nhỏ dần.

Hiện tượng trăm năm mới có 1 lần

Ông Nguyễn Đức Phường, Hội Thiên văn vũ trụ Việt Nam cho biết, hiện tượng nhật thực xảy ra vào ngày 22-7 tới sẽ là nhật thực toàn phần. Nhật thực toàn phần lần này sẽ được quan sát trong một dải hẹp rộng 258 km và kéo dài gần nửa vòng Trái đất. Nhật thực toàn phần bắt đầu từ Ấn Độ, sau đó đến các nước Nepal, Myanmar và Trung Quốc, rồi tiếp tục vượt ra ngoài Thái Bình Dương.

Theo đó, địa điểm quan sát được nhật thực toàn phần cực đại nằm ở trên Thái Bình Dương với thời gian xảy ra nhật thực toàn phần cực đại kéo dài 6 phút 39 giây vào lúc 9 giờ 35 phút (giờ Hà Nội). “Với thời gian xảy ra cực đại như vậy, đây sẽ là nhật thực toàn phần dài nhất trong thế kỷ 21.

Để có dịp chiêm ngưỡng được kỳ nhật thực toàn phần dài như thế này tiếp theo, chúng ta phải đợi đến năm 2132”, ông Nguyễn Đức Phường nói. Thời gian quan sát được nhật thực một phần bắt đầu từ 6 giờ 58 phút ngày 22-7 và kết thúc lúc 12 giờ 12 phút cùng ngày (giờ Hà Nội).

Tuy nhiên, theo ông Phường, ở Việt Nam chỉ có thể quan sát được nhật thực một phần. Địa điểm quan sát được tỷ lệ Mặt trăng lớn nhất ở nước ta là Hà Giang với tỷ lệ che khuất cực đại là 75,8% vào lúc 8 giờ 11 phút. Càng về phía Nam, tỷ lệ che khuất càng nhỏ. ở Hà Nội, tỷ lệ che khuất cực đại là 67,5% lúc 8 giờ 11 phút. Thời điểm bắt đầu xảy ra nhật thực một phần ở Hà Nội lúc 7 giờ 6 phút và kết thúc lúc 9 giờ 26 phút.

Nhật thực là hiện tượng thiên nhiên bình thường nhưng hiếm gặp

Các nhà thiên văn học tính toán, 1.000 năm mới có hơn 10 lần nhật thực toàn phần kéo dài trên 7 phút. Lần nhật thực gần đây nhất kéo dài 7 phút 3 giây xảy ra vào ngày 30-6-1973. Mặc dù tính trung bình 18 tháng xảy ra nhật thực toàn phần một lần, nhưng nhật thực toàn phần tại một điểm nhất định trên Trái đất cực kỳ hiếm vì dải nhật thực toàn phần rất hẹp, chỉ khoảng hơn 200km và trung bình phải chờ đến 370 năm mới xảy ra một lần tại một địa điểm nhất định.

Đây là hiện tượng hiếm, lại chỉ diễn ra trong khoảng thời gian vài phút. Vì bóng của Mặt trăng lướt trên bề mặt Trái đất với vận tốc trên 1.700km/giờ nên thời gian diễn ra nhật thực toàn phần tại một địa điểm không bao giờ vượt quá 7 phút 31 giây.

Không được quan sát bằng mắt thường

Ông Nguyễn Đức Phường khuyên: “Tuyệt đối không được quan sát trực tiếp nhật thực bằng mắt thường, không được quan sát qua ống nhòm hoặc kính thiên văn khi chưa lắp bộ kính lọc chuyên dụng. Cường độ ánh sáng Mặt trời khá lớn với nhiều bức xạ tử ngoại có hại, nên chỉ cần nhìn thẳng vào Mặt trời bằng mắt thường trong giây lát cũng có thể làm tổn thương đến võng mạc, thậm chí gây mù lòa vĩnh viễn”.

Do vậy, có thể quan sát bằng kính chuyên dụng, hoặc kính hàn. Nếu không, dùng một tấm bìa, khoét một lỗ tròn nhỏ, rồi đặt một tờ giấy trắng phía dưới sao cho hình ảnh Mặt trời hiện thành một khoanh tròn trên tờ giấy. Hay có thể quan sát qua gương bằng cách đặt một chiếc gương dưới chậu nước pha mực.

Cũng theo ông Phường, nhật thực toàn phần không ảnh hưởng đến sức khỏe con người, hay cây trồng và vật nuôi. Bên cạnh đó, ông Phường cho rằng, nhật thực toàn phần không liên quan đến sóng thần, động đất. Bởi, lực triều của Mặt trăng và Mặt trời, dù được cộng hưởng trong những kỳ nhật thực, cũng không đủ mạnh để gây ra sóng thần, lại càng không thể tác động đến cấu trúc địa tầng của Trái đất gây ra động đất. Trong lịch sử, chưa ghi nhận được bất cứ một trận sóng thần hay động đất nào do tác động của nhật thực gây nên.

Ngân Tuyền