Nhật ký Franz Kafka bị bạn thân cắt bỏ

Franz Kafka (bên phải) và Max Brod (bên trái). Ảnh: Michigan Uni.

Sau khi Kafka qua đời vào ngày 3/6/1924, một lá thư đã được tìm thấy ở văn phòng của ông tại Séc. Trên lá thư có đề địa chỉ người nhận là Max Brod.

“Gửi Max, xin anh hãy thực hiện di nguyện này, đốt những bản thảo và nhật ký của tôi đi và đừng đọc nó”.

Tuy nhiên, Brod không hề làm như những gì Kafka mong muốn. Ross Benjamin, người dịch bản mới cuốn Nhật ký của Franz Kafka cho biết: “Chắc hẳn Brod đã có niềm tin vào giá trị to lớn của những trang viết này với nhân loại và anh ấy đã đúng”.

Brod biên soạn và cho ra mắt cuốn nhật ký với phiên bản tiếng Đức. Tuy nhiên, chính ông đã loại bỏ một số đoạn văn Kafka mô tả về vị hôn thê của mình cùng một số lời nói không mấy hay ho về những người xung quanh.

Trái lại, Ross Benjamin cho rằng Brod đã không trung thực trong quá trình biên tập và nên giữ trọn vẹn các ghi chú của Kafka bởi đấy mới chính là con người thật của nhà văn.

Sau đây là một số chi tiết mới được hé lộ từ những đoạn bị cắt trong nhật ký Kafka.

Một ngày nọ, khi đang làm việc ở văn phòng bảo hiểm, Kafka cảm thấy bản thân loay hoay để diễn tả một bản báo cáo quan liêu. “Tôi cảm thấy chỉ còn có từ 'kỳ thị' để mô tả toàn bộ những gì phơi bày trước mắt mình. Dù vậy tôi vẫn cảm thấy ghê tởm như ngậm da của chính mình vậy. Cuối cùng tôi đã có thể nói ra điều này dù bản thân vẫn cảm thấy có một nỗi kinh hoàng tột độ. Tôi có thể nén chúng vào trong những tác phẩm nào đó của mình. Văn học giúp tôi sống lại thay vì phải khốn khổ ở căn phòng này. Tôi phải cướp đi một mảnh thịt đáng ra được sống hạnh phúc trên cơ thể mình giống như cướp đi mảnh thịt trên cơ thể anh ta vậy”.

Không có một lời giải thích cụ thể cho tình huống mà Kafka đang gặp phải nhưng Ross Benjamin tin rằng: “Ông đang cường điệu hóa một cách đầy hài hước sự việc bản thân đối mặt. Điều này góp phần lí giải cho xu hướng xây dựng hình ảnh đậm chất thơ và tập trung vào cơ thể con người (thường bị tra tấn hoặc tàn sát) xuyên suốt các tác phẩm của Kafka”.

Tranh vẽ lấy cảm hứng từ tác phẩm nổi tiếng của Kafka - Hóa thân.

Trong phiên bản mới cuốn nhật ký của Kafka còn có một truyện ngắn mang tên The Judgment (Tạm dịch: Sự phán xét) mà Brod đã cắt đi. Kafka hoàn thành nó trong đúng một ngày 22/9/1912. Câu chuyện kể về người cha già nua tới nỗi không còn răng phải dồn bỏ người con trai của mình tới đường cùng.

Nếu Brod cho rằng nhật ký được sử dụng để chữa bệnh, Benjamin lại tin rằng Kafka dùng cuốn nhật ký cho những viết lách mang tính văn chương. Đây là nơi Kafka mở ra trí tưởng tượng bao la của mình.

Brod từng viết trong phần tái bút cho ấn bản nhật ký trước đó rằng: “Mặc dù tôi đã sử dụng bút chì xanh gạch chân những phần nhạy cảm trong trường hợp lời lẽ của Kafka có thể làm ảnh hưởng tới những người còn sống, nhưng tôi không coi kiểu kiểm duyệt này là cần thiết đối với Kafka”.

Một đoạn văn được Benjamin phục hồi lại tiết lộ điều ngược lại. Kafka lưu ý rằng một nhà phê bình ở Berlin đánh giá tiểu thuyết của Franz Werfel “có ý nghĩa hơn nhiều” so với Brod. Brod “phải gạch bỏ câu này trước khi đưa bài phê bình đến Prager Tagblatt (một tờ nhật báo ở Praha, Séc) để yêu cầu in lại”. Không có dòng nào nói về điều này trong ấn bản Nhật ký của Franz Kafka của Brod.

Khi dịch giả Ross Benjamin được hỏi bản thân sẽ làm gì nếu là Max Brod. Anh ấy nói rằng anh ấy cũng sẽ không đốt bất cứ thứ gì.

“Từ thời điểm họ gặp nhau khi còn là sinh viên đại học, Brod đã nhận ra thiên tài của Kafka, thúc giục anh xuất bản bất chấp sự phản kháng của chính mình, đồng thời Brod đóng vai trò quan trọng trong việc xuất bản và quảng bá tác phẩm của Kafka. Rất có thể, Kafka đã đưa ra yêu cầu của mình dù biết rằng nó sẽ không được thực hiện”, Ross chia sẻ.

Đức Huy