Nhân rộng mô hình 'môi trường không thuốc lá': Bảo vệ sức khỏe, giảm tổn thất và kinh tế

Vào cuộc tích cực, đồng bộ

Là cơ quan chuyên môn về lĩnh vực bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân, Sở Y tế được UBND tỉnh giao làm cơ quan thường trực của BCĐ tỉnh triển khai các hoạt động thuộc Chương trình PCTH thuốc lá. Công tác PCTH thuốc lá có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, chính quyền, đoàn thể.

Xây dựng môi trường làm việc 5S, an toàn, không khói thuốc lá tại Công ty TNHH GU Vina, Khu công nghiệp Đình Trám. Ảnh: Ngọc Anh.

Hằng năm, UBND tỉnh ban hành kế hoạch, chương trình hành động, chỉ thị, công văn chỉ đạo các sở, ngành, UBND các huyện và TP, các đoàn thể thực thi luật và tổ chức các hoạt động nhằm giảm thiểu tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe. Các cuộc vận động, phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, các hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố đã đưa tiêu chí không thuốc lá vào thực hiện trong các sinh hoạt của cộng đồng dân cư từ nhiều năm nay.

Phong trào công sở xanh, trường học xanh không khói thuốc lá được tổ chức công đoàn các cấp và ngành giáo dục tích cực triển khai thực hiện. Quy chế văn hóa công sở cũng cập nhật quy định cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức không sử dụng thuốc lá nơi làm việc và công sở nói chung. Hội LHPN các cấp triển khai có hiệu quả phong trào phụ nữ xây dựng gia đình 5 không 3 sạch, 5 có 3 sạch. Cán bộ, hội viên tích cực vận động người thân không sử dụng, hạn chế sử dụng thuốc lá.

Sự hỗ trợ nguồn lực từ Quỹ PCTH thuốc lá đã thúc đẩy công tác truyền thông mạnh mẽ, tích cực và thường xuyên. Ngành giáo dục và đào tạo xây dựng hơn 300 trường học “Không thuốc lá”. Tổ chức Đoàn Thanh niên tổ chức hội thi tìm hiểu Luật PCTH thuốc lá tại các trường THPT và các thành đoàn, huyện đoàn tạo sức lan tỏa lớn trong thanh niên, học sinh và người lao động trong độ tuổi thanh niên, góp phần giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở người trẻ tuổi. Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh 10 huyện, TP đều có các mô hình truyền thông trực tiếp tại cộng đồng thông qua CLB “Không thuốc lá”, nhất là ở những địa bàn có tỷ lệ người sử dụng thuốc lá cao.

Giai đoạn từ 2013-2022, Sở Công Thương, Cục Quản lý thị trường tỉnh chủ trì thực hiện 10 cuộc thanh tra, 20 cuộc kiểm tra đối với các cơ sở kinh doanh sản phẩm thuốc lá; trong đó, xử phạt 15 cơ sở vi phạm với tổng số tiền gần 120 triệu đồng. Tổ chức kiểm tra, hướng dẫn công tác quản lý nhà nước về việc cấp phép bán lẻ sản phẩm thuốc lá đối với phòng kinh tế, kinh tế và hạ tầng các huyện, thành phố.

Qua kiểm soát thị trường, cơ quan chức năng đã phát hiện 28 vụ buôn lậu, thu giữ 5.273 bao thuốc lá điếu; 512 sản phẩm thuốc lá điện tử (máy hút thuốc lá điện tử, phụ kiện lõi lọc…). Tổng số tiền phạt gần 240 triệu đồng. UBND các huyện, thành phố thực hiện hơn 200 đợt với 350 đơn vị được thanh tra, kiểm tra; xử lý vi phạm 12 trường hợp.

Các hình thức truyền thông về tác hại của thuốc lá được đa dạng hóa. Đặc biệt là đẩy mạnh trên sóng truyền hình, phát thanh; trên Báo Bắc Giang; mạng xã hội, trên website của các ngành, đoàn thể, địa phương, góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo vệ sức khỏe.

Pa nô tuyên truyền được lắp đặt tại các trường học, cơ sở y tế, cơ quan nhà nước, khu vực trung tâm huyện, thành phố, tuyến đường lớn. Sổ tay hỏi đáp về Luật PCTH thuốc lá được biên soạn cấp cho các nhóm nòng cốt và thành viên các câu lạc bộ, các hội. Tờ rơi cấp phát cho các trường học, bệnh viện, cơ quan hành chính chuyển tải thông điệp về tác hại của thuốc lá và khói thuốc lá thụ động đến cán bộ, giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân trong bệnh viện và cán bộ, viên chức các cơ quan, ban ngành.

Băng zôn in thông điệp PCTH thuốc lá tại các sự kiện đông người như “Sự kiện thể thao không khói thuốc”, lễ phát động khu du lịch không thuốc lá, lễ mit tinh, diễu hành nhân tuần lễ Quốc gia không thuốc lá và ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 hằng năm...

Tăng cường kiểm soát hoạt động kinh doanh thuốc lá

Bắc Giang là địa bàn rộng, tỷ lệ công nhân trong các khu công nghiệp lớn với khoảng 200 nghìn người; hàng vạn sinh viên các trường đại học, cao đẳng và trung học dạy nghề tham gia học tập trên địa bàn tỉnh. Đây là nguyên nhân khiến tỷ lệ người sử dụng thuốc lá tại Bắc Giang vẫn còn khá cao, đặc biệt là riêng đối với nam giới (24,5% nam giới trưởng thành hút thuốc lá - số liệu điều tra năm 2022).

Kết quả khảo sát trên địa bàn tỉnh cho thấy có 95,1% người dân tại cộng đồng hiểu biết về tác hại của thuốc lá. Nhận thức của người dân về tuân thủ luật đã được nâng cao với 68,4% người dân được hỏi biết về quy định của Luật PCTH thuốc lá. Hành vi hút thuốc lá nơi công cộng không còn phổ biến như trước, nhất là tại cơ quan, trường học, bệnh viện.

Sự thay đổi đa dạng các sản phẩm như thuốc lá điện tử, thuốc lá có chứa các hương liệu đặc biệt làm gia tăng tỷ lệ người sử dụng thuốc lá, nhất là giới trẻ trong độ tuổi từ 15 tuổi trở lên. Nguy cơ sử dụng thuốc lá điện tử xuất hiện cả trong nữ giới và có xu hướng trẻ hóa. Xuất hiện nhiều sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) trong khi việc kiểm soát hoạt động kinh doanh các mặt hàng này còn gặp nhiều khó khăn.

Theo đại diện Sở Y tế, giai đoạn từ nay đến năm 2030, Sở tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Luật PCTH thuốc lá. Quan tâm nhân rộng mô hình “Môi trường không thuốc lá” ở toàn bộ các cơ quan, đơn vị, trường học, các cấp, ngành, địa phương. Phối hợp liên ngành làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm, đặc biệt là công tác phòng, chống buôn lậu thuốc lá, thuốc lá giả, thuốc lá thế hệ mới. Đồng thời quản lý chặt chẽ hoạt động của các quán bar, karaoke, vũ trường; kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh thuốc lá theo quy định của luật.

Đẩy mạnh công tác truyền thông để người tiêu dùng, nhất là thanh, thiếu niên hiểu rõ về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử đối với sức khỏe cũng như những tổn thất kinh tế, nguy hại cho môi trường. Xây dựng và nhân rộng các phòng tư vấn, hỗ trợ điều trị cai nghiện thuốc lá tại một số bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, mở rộng mô hình tư vấn hỗ trợ tại cộng đồng thông qua hoạt động của các trạm y tế xã, phường, thị trấn.

Tăng cường kiểm tra các địa điểm hay sử dụng các loại thuốc lá điện tử, shisha như: Quầy ba, vũ trường, quán karaoke... Quy trách nhiệm cho các chủ cơ sở thông qua ký cam kết với cơ quan chức năng khi cấp phép hoạt động và xử phạt nếu vi phạm cam kết.

Đề xuất Chính phủ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm từ thuốc lá nhằm hạn chế cả nguồn cung lẫn nhu cầu sử dụng. Kiến nghị Chính phủ sớm đưa các loại thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá dạng ngậm, thuốc lá dạng xịt… vào danh mục cấm sử dụng, cấm mua bán cũng như nhập khẩu.

Mỹ Bình