Nhận đất hoán đổi, người dân chưa được cấp quyền sử dụng
Khu vực UBND xã Sơn Thành Đông (huyện Tây Hòa) thu hồi đất để thực hiện dự án Khép kín khu dân cư nông thôn dọc hai bên tuyến quốc lộ 29 đi A1 Bình Sơn thôn Thân Bình Đông. Ảnh: ANH NGỌC
Trước đây, khi thực hiện các dự án, công trình, UBND xã Sơn Thành Đông (huyện Tây Hòa) chỉ hoán đổi đất bằng biên bản làm việc thống nhất với các hộ dân, không thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định. Đây là nguyên nhân dẫn đến các hộ nhận đất hoán đổi (đất công ích của xã) chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) kéo dài nhiều năm.
Vướng mắc trong hoán đổi đất nông nghiệp
Theo phản ánh của một số hộ dân ở xã Sơn Thành Đông, chính quyền địa phương thực hiện thu hồi và hoán đổi đất nông nghiệp đến nay đã gần 10 năm nhưng họ chưa được cấp GCNQSDĐ, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Bà Hoàng Thị Lành ở thôn Thân Bình Đông, xã Sơn Thành Đông, cho biết: Đầu năm 2016, UBND xã Sơn Thành Đông tiến hành thu hồi một số diện tích đất nông nghiệp của dân để san gạt, phân lô, bán quyền sử dụng đất. Gia đình tôi (giấy chứng nhận đứng tên cha tôi là ông Hoàng Đình Sinh) bị thu hồi gần 2.500m2, sau đó xã hoán đổi đất nông nghiệp ở khu vực khác cách xa khu đất cũ khoảng 2km, nhưng đến nay vẫn chưa cấp GCNQSDĐ. Gia đình tôi nhiều lần liên hệ UBND xã nhưng chưa giải quyết xong.
Tương tự, gia đình bà Nguyễn Thị Trạch ở cùng thôn cũng bị thu hồi gần 1.400m2 đất nông nghiệp nhưng chưa được cấp GCNQSDĐ ở khu đất được hoán đổi. Bà Nguyễn Thị Xuân (con bà Nguyễn Thị Trạch) bức xúc: Đến nay đã gần 10 năm, nhưng UBND xã Sơn Thành Đông vẫn chưa thực hiện như cam kết ban đầu là làm thủ tục cấp GCNQSDĐ ở khu đất được hoán đổi. Mặc dù khu đất hoán đổi này xa hơn, giá trị thấp hơn khu đất cũ nhưng gia đình tôi vẫn chấp hành chủ trương của xã. Trong khi đó, chính quyền địa phương chỉ quan tâm đến việc thu hồi, san gạt, phân lô và bán đấu giá quyền sử dụng đất ở khu đất thu hồi chứ không quan tâm đến quyền lợi của các hộ dân có đất bị thu hồi. Nếu không cấp được GCNQSDĐ ở khu đất được hoán đổi thì đề nghị UBND xã Sơn Thành Đông trả lại diện tích đất cũ bị thu hồi để dân canh tác.
Theo ông Thái An Nam, Chủ tịch UBND xã Sơn Thành Đông, năm 2010, UBND xã triển khai dự án Khép kín khu dân cư nông thôn dọc hai bên tuyến quốc lộ 29 đi A1 Bình Sơn thôn Thân Bình Đông để đấu giá quyền sử dụng đất. UBND xã có hoán đổi diện tích đất công ích xã (đất 5%) cho các hộ và sử dụng đất được cấp theo Nghị định 64 của người dân để thực hiện dự án trên. Theo biên bản hoán đổi đất để thực hiện dự án được UBND xã lập ngày 6/4/2010 thì có 6 hộ dân thống nhất hoán đổi đất, với tổng diện tích 18.680m2. Từ khi các hộ nhận đất hoán đổi đến nay vẫn sử dụng ổn định, không tranh chấp. Công trình, dự án UBND xã đã thực hiện xong, nhưng các thửa đất hoán đổi trên giấy chứng nhận của các hộ dân chưa được chỉnh lý. Hiện nay, pháp luật về đất đai hiện hành không quy định về việc thực hiện hoán đổi đất cũng như chỉnh lý biến động trên GCNQSDĐ đã cấp và cấp mới thửa đất hoán đổi cho các hộ nêu trên.
Ông Nam cho hay, ngoài dự án khép kín khu dân cư nông thôn nói trên, năm 2003, UBND xã Sơn Thành (cũ) cũng thực hiện hoán đổi đất để xây dựng Trường tiểu học Sơn Thành (nay là Trường tiểu học Sơn Thành Đông) tại thôn Lạc Điền. Bằng nguồn vốn hỗ trợ của Quỹ Đông Tây hội ngộ, UBND xã Sơn Thành xây dựng trường tiểu học nói trên, lúc này phạm vi xây dựng trường có vướng một phần diện tích đất cấp theo Nghị định 64 của 8 hộ dân ở 2 thôn Lễ Lộc Bình và Lạc Điền. UBND xã Sơn Thành có thực hiện hoán đổi đất 5% cho các hộ này với tổng diện tích 7.954m2. Các hộ nhận đất hoán đổi đến nay vẫn sử dụng ổn định, không tranh chấp, nhưng cũng gặp vướng mắc như trên.
Sớm khắc phục những tồn tại
“Đối với những trường hợp hoán đổi đất nêu trên, UBND xã đã có kiến nghị huyện và tỉnh cho phép hướng dẫn các hộ dân làm đơn tự nguyện trả lại đất và thực hiện thu hồi đất theo quy định để làm cơ sở chỉnh lý thửa đất trên giấy chứng nhận đối với diện tích đất giao theo Nghị định 64 cho các hộ dân đã thực hiện hoán đổi đất. Đồng thời cho phép cấp GCNQSDĐ theo hình thức công nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích đất các hộ dân đã nhận hoán đổi”, ông Thái An Nam nói.
Theo ông Mai Ne, Phó Chủ tịch UBND huyện Tây Hòa, khi thực hiện các dự án, công trình, UBND các xã, thị trấn trên địa bàn chỉ thực hiện theo hình thức hoán đổi đất bằng biên bản làm việc thống nhất với các hộ dân, không làm thủ tục thu hồi đất, bồi thường bằng đất theo quy định. Do đó, các hộ gia đình, cá nhân vẫn chưa được cấp GCNQSDĐ thửa đất nhận hoán đổi và chỉnh lý biến động giấy chứng nhận đối với thửa đất đã hoán đổi. Đối với việc hoán đổi đất để thực hiện các dự án, UBND huyện kiến nghị UBND tỉnh cho phép huyện ra quyết định thu hồi đất, chỉnh lý giấy chứng nhận đã cấp và công nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình tại thửa đất nhận hoán đổi để đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất.
Liên quan đến vấn đề này, ông Đặng Ngọc Anh, Giám đốc Sở TN-MT cho biết: Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật không quy định việc lấy đất 5% của UBND xã để hoán đổi đất của các hộ gia đình, cá nhân nhằm thực hiện dự án. Do đó, đối với các dự án thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất để thực hiện theo quy định tại khoản 3, Điều 62 Luật Đất đai năm 2013 thì đề nghị UBND huyện Tây Hòa lập thủ tục và thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định.
Hiện nay, người dân đang quản lý sử dụng đất nông nghiệp thuộc quỹ đất 5% của xã là thuộc trong các trường hợp không cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định tại Điều 19, Nghị định 43 ngày 15/5/2014 của Chính phủ.
