6 bài hát của Bob Dylan đã thay đổi lịch sử âm nhạc như thế nào?

Bob Dylan

Sinh năm 1941, Bob Dyan (tên thật Robert Allen Zimmerman) là một người Mỹ gốc Do Thái. Ông tiếp xúc với âm nhạc ngay từ khi còn nhỏ và thể hiện niềm say mê đặc biệt đối với dòng nhạc dân gian Mỹ (American folk). Trong suốt sự nghiệp kéo dài gần 6 thập kỷ của mình, Bob Dylan đã sáng tác hàng trăm ca khúc trải dài ở nhiều thể loại khác nhau như folk, blue, nhạc đồng quê, pop, rock n'roll, pop... và sức ảnh hưởng của chúng đã thay đổi diện mạo của cả nền âm nhạc Mỹ thời bấy giờ. Vào thập niên 60, Blowing in the Wind và The Times They Are A-Changing của ông là những ca khúc đi đầu trong phong trào phản chiến và kêu gọi nhân quyền.

Không hạn chế bản thân trong lĩnh vực ca hát, Bob Dylan còn lấn sân sang lĩnh vực diễn xuất, hội họa và văn chương.

Bob Dylan sở hữu 11 giải Grammy, 1 tượng vàng Oscar, 1 giải Quả Cầu Vàng, Huân chương Tự do của Tổng thống Mỹ, 1 giải Pultizer, 1 giải Nobel Văn học và được tạp chí Rolling Stone xếp ở vị trí thứ 2 trong danh sách "100 nghệ sĩ vĩ đại nhất mọi thời đại", chỉ đứng sau bộ tứ huyền thoại The Beatles. Khi Bruce Springsteen giới thiệu ông vào Sảnh danh vọng Rock and Roll đã phát biểu: "Cách Bob Dylan giải phóng tâm trí của chúng ta cũng giống như cách Elvis Presley giải phóng cơ thể của chúng ta vậy. Ông cho chúng ta thấy rằng không phải vì âm nhạc là thứ phi vật lý thì nó cũng phi trí tuệ". Và dưới đây là 6 ca khúc đã làm được điều đó:

1. Blowin' in the Wind

Trích:

Yes, and how many years can a mountain exist

Before it's washed to the sea?

Yes, and how many years can some people exist

Before they're allowed to be free?

Yes, and how many times can a man turn his head

And pretend that he just doesn't see?

The answer, my friend, is blowin' in the wind

The answer is blowin' in the wind

Khi ấy: Bob Dylan viết Blowin' in the Wind trong một quán cafe và chỉ mất vỏn vẹn 10 phút. Ban đầu, ông không hề biết rằng nó sẽ trở thành một bài hát tiêu biểu cho phong trào dân quyền đang diễn ra trên cả nước Mỹ. Bob hát bài này trong buổi đăng ký cử tri tại Greenwood, tiểu bang Mississippi. Sau đó, bộ ba Peter, Paul và Mary cũng biểu diễn tại đài tưởng niệm Lincoln, chỉ vài giờ trước khi Martin Luther King Jr đứng trước hàng ngàn người và đọc bài diễn văn nổi tiếng Tôi có một giấc mơ.

Bây giờ: Blowin' in the Wind là bài hát được cover nhiều nhất của Bob Dylan và dễ dàng chễm chệ tại vị trí No.1 trong bất kỳ bảng xếp hạng những ca khúc phản chiến nào. Năm 2007, nó còn được Giáo hoàng John Paul II nhắc đến trong bài giảng của mình. Đây là bài hát nhạc Pop duy nhất có vinh dự ấy.

2. The Times They Are A-Changing

Trích:

The line it is drawn the curse it is cast

The slow one now will later be fast

As the present now will later be past

The order is rapidly fadin'

And the first one now will later be last

For the times they are a' changin'!

Khi ấy: Ngay từ giây phút nó xuất hiện, The Times They Are A-Changing đã trở thành bài hát hiệu quả nhất trong việc kêu gọi người dân Mỹ hành động vì phong trào dân quyền, để lựa chọn giữa sự can đảm và lòng từ bi thay vì sự dửng dưng trước thời cuộc. Bob Dylan từng viết: "Tôi biết chính xác những gì mình muốn nói và những ai mà tôi muốn truyền đạt tới". Ca khúc này đã được hát lại rất nhiều lần, trong đó có Joan Baez và Bruce Springsteen.

Bây giờ: Giá trị của bài hát đã bị giảm sút theo thời gian bởi sự thay đổi của các giá trị trong xã hội. Bản thân Bob Dylan cũng cảm nhận rất rõ điều này.

3. Subterranean Homesick Blues

Trích:

Better stay away from those

That carry around a fire hose

Keep a clean nose

Watch the plain clothes

You don't need a weather man

To know which way the wind blows

Khi ấy: Đối với những người quá trẻ để nhớ, tổ chức Weather Underground là một nhóm cực đoan có mục đích lật đổ chính phủ Mỹ và từng thực hiện hàng loạt vụ đánh bom vào giữa thập niên 70, bao gồm một vụ tấn công vào Bộ Ngoại giao. Tổ chức này còn được gọi bằng cái tên Weatherman, vốn xuất phát từ bài hát Subterranean Homesick Blues của Bob Dylan (đoạn: "You don't need a weather man, To know which way the wind blows").

Bây giờ: Subterranean Homesick Blues còn được biết đến nhiều thông qua đoạn clip quảng bá ("promotion clip" - tiền thân của MV hiện nay). Năm 1993, tạp chí Rolling Stone đã xếp đoạn clip này vào danh sách "Top 100 MV hay nhất mọi thời đại" với vị trí No.7.

4. Like A Rolling Stone

Trích:

When you ain't got nothing, you got nothing to lose

You're invisible now, you've got no secrets to conceal

How does it feel, ah how does it feel?

To be on your own, with no direction home

Like a complete unknown, like a rolling stone

Khi ấy: Like A Rolling Stone dài đến 6 phút và có rất nhiều âm thanh điện tử cho nên hãng đĩa Colombia ban đầu đã rất lưỡng lự khi quyết định phát hành nó ở dạng đĩa đơn. Tuy nhiên, bài hát này đã trở thành 1 hit toàn cầu và góp phần đưa sự nghiệp của Bob Dylan lên một tầm cao mới. Ngoài ra, với Like A Rolling Stone, Bob Dylan còn mở ra một thể loại âm nhạc hoàn toàn mới: folk-rock. Và như Bruce Springsteen đã miêu tả là "thay đổi bộ mặt rock n' roll cho đến muôn đời".

Bây giờ: Like A Rolling Stone đứng tại vị trí cao nhất trong bảng xếp hạng "500 bài hát hay nhất mọi thời đại" do tạp chí Rolling Stones bình chọn. Bản chép tay của ca khúc cũng được đem ra bán bán đấu giá với con số cuối cùng là 2 triệu USD.

5. A Hard Rain's A-gonna Fall

Trích:

Oh, where have you been, my blue-eyed son?

And where have you been my darling young one?

I've stumbled on the side of twelve misty mountains

I've walked and I've crawled on six crooked highways

I've stepped in the middle of seven sad forests

I've been out in front of a dozen dead oceans

I've been ten thousand miles in the mouth of a graveyard

And it's a hard, it's a hard, it's a hard, and it's a hard

It's a hard rain's a-gonna fall.

Khi ấy: A Hard Rain's a-gonna Fall là sự chống đối của Bob Dylan đến cuộc chiến Việt Nam. Ông hát để thể hiện lòng tiếc thương đến những người trai trẻ bị buộc phải ra chiến trường và tác động lâu dài của cuộc chiến đến nước Mỹ.

Bây giờ: Chiến tranh đã kết thúc nhưng do những biểu tượng và hình ảnh ẩn dụ trong bài hát, A Hard Rain's a-gonna Fall tiếp tục được sử dụng cho các chiến dịch tuyên truyền chống biến đổi khí hậu. Trước thềm hội nghị tại Copenhagen, Liên Hiệp Quốc đã tung ra một video với nền là bài nhạc này nhằm làm nổi bật những tác hại của việc thay đổi khí hậu trên toàn thế giới.

6. Hurricane

Trích:

Here comes the story of the Hurricane

The man the authorities came to blame

For somethin' that he never done

Put in a prison cell, but one time he could-a been

The champion of the world

Khi ấy: Rubin "Hurricane" Carter từng là một vận động viên quyền anh nổi tiếng người Canada. Ông phải ngồi tù oan 19 năm vì bị kết tội giết người. Bài hát này của Bob Dylan (viết cùng Jacques Levy) đã giúp cho Rubin Carter nhận được sự chú ý và ủng hộ từ dư luận. Năm 1985, một vị thẩm phán liên bang đã tuyên bố vận động viên quyền anh không nhận được sự xét xử công bằng tại phiên tòa trước đó và giải phóng cho ông.

Bây giờ: Năm 1999, bộ phim tái hiện cuộc đời của Rubin Carter mang tên The Hurricance do Denzel Washington đóng vai chính ra mắt đã một lần nữa khiến cho bài hát của Bob Dylan được biết đến rộng rãi bởi thế hệ trẻ.

Mai Thảo (Theo CNN)