Nguyên nhân Hà Nội ô nhiễm không khí nghiêm trọng những ngày qua

Chỉ số chất lượng không khí liên tục xấu nhiều ngày

Những ngày qua, Hà Nội và các tỉnh miền Bắc hứng chịu ô nhiễm không khí nghiêm trọng, ảnh hưởng rất xấu tới sức khỏe. Báo cáo môi trường quốc gia về môi trường không khí cho thấy, ô nhiễm không khí tại Hà Nội cũng như các tỉnh miền Bắc chủ yếu là ô nhiễm bụi PM2.5 - loại bụi được coi là "tử thần" trong không khí khi có thể đi sâu vào phổi, gây ra nhiều bệnh về hô hấp, tim mạch, đặc biệt là với đối tượng nhạy cảm như người già, trẻ em.

Sáng 6/3, IQAir (ứng dụng theo dõi chất lượng không khí trên toàn thế giới) xếp Hà Nội được đứng đầu thế giới về mức độ ô nhiễm không khí. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) trung bình tại Hà Nội là 204 – mức rất xấu. Chỉ số bụi mịn (PM2.5) cao gấp 30,1 lần giá trị theo hướng dẫn về chất lượng không khí hàng năm của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Tương tự, Pam Air (kênh thông tin tham khảo chất lượng không khí tại nhiều địa điểm khác nhau) cũng hiển thị mức độ ô nhiễm không khí tại Hà Nội đang ở mức 150 – 333. Nhiều điểm có chỉ số AQI 150 – mức không lành mạnh, trong đó, khu vực Học viện Nông nghiệp Việt Nam (huyện Gia Lâm) AQI 333 – mức rất xấu.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội, trời mờ mịt từ sáng sớm.

Tại các đô thị lớn ở miền Bắc, như Hà Nội, số ngày trong năm có chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức kém và xấu chiếm khoảng 30,5% tổng số ngày quan trắc, trong đó có một số ngày có AQI suy giảm tới mức rất xấu (AQI = 201- 300). Cá biệt có những điểm, chỉ số AQI lên đến trên 400, mức cực kỳ nguy hại cho sức khỏe.

Bên cạnh đó còn có ô nhiễm không khí làng nghề vẫn chưa được kiểm soát, công nghệ sản xuất lạc hậu, chưa có đầu tư thích đáng cho xử lý nguồn thải, nhiên liệu thường dùng là than chất lượng thấp.

TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho biết, Hà Nội và các địa phương ở miền Bắc đang trong "mùa ô nhiễm không khí" nghiêm trọng nhất năm, thường kéo dài từ tháng 10 đến tháng 3 hằng năm. Vì vậy, người dân nên thường xuyên theo dõi các ứng dụng quan trắc chất lượng không khí để có giải pháp bảo vệ sức khỏe kịp thời.

Nguyên nhân ô nhiễm là do ảnh hưởng của điều kiện thời tiết không thuận lợi, dẫn đến các chất ô nhiễm trong không khí hạn chế khuếch tán, đặc biệt là bụi PM10 và bụi mịn PM2.5. Ngoài ra, việc người dân đốt rác thải, đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp ngoài cánh đồng diễn ra rất phổ biến, thường xuyên trong nhiều năm mà chưa có biện pháp xử lý hữu hiệu để ngăn chặn, làm tăng thêm tình trạng ô nhiễm không khí, khói mù cho khu vực đô thị, dân cư tập trung.

Ô nhiễm không khí là vấn đề nghiêm trọng của Hà Nội nhiều năm qua, bởi các nguyên nhân như giao thông, công nghiệp, xây dựng và các hoạt động dân sinh. Những năm gần đây, tại Hà Nội và nhiều địa phương khác của Việt Nam cứ đến mùa Thu - Đông chất lượng không khí lại ô nhiễm ở ngưỡng nghiêm trọng. Ở một số thời điểm, chất lượng không khí vượt ngưỡng 300 theo chỉ số AQI (rất nguy hại) và nhiều thời điểm ô nhiễm nghiêm trọng nhất thế giới.

Phòng tránh tác hại của ô nhiễm không khí

Hà Nội và các đô thị đang trong quá trình phát triển với việc xây dựng mới và cải tạo hệ thống hạ tầng, rất dễ bắt gặp đường sá bụi bặm, công trình không được che chắn, cát sỏi vứt bừa bãi, đây cũng là một nguyên nhân.

"Đa số cơ quan quản lý vẫn chưa nắm được cụ thể ngành nào, cơ sở sản xuất nào gây ô nhiễm không khí là chủ yếu, ở mức độ nào, tại sao (trong chuyên môn gọi là kiểm kê phát thải), để tập trung nguồn lực giải quyết dứt điểm theo nguyên tắc Pareto; thay vì dàn trải, tập trung giải quyết 20% số cơ sở sản xuất gây ra 80% lượng phát thải không khí"- TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo TS Hoàng Dương Tùng, việc đốt rơm rạ sau thu hoạch, khói bụi mù mịt cũng là việc đến hẹn lại lên. Mấy năm gần đây dân số tăng, rác sinh hoạt ngày càng nhiều, việc đốt rác trở thành hiện tượng phổ biến. Các hoạt động nông nghiệp như chăn nuôi, bón phân hóa học thuốc trừ sâu… cũng là nguồn gây ô nhiễm không khí thứ cấp đáng kể mà chúng ta chưa chú tâm trong mấy năm vừa qua.

Ngoài ô nhiễm không khí bên ngoài, ô nhiễm không khí do khói thải từ các hộ gia đình là nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe rất lớn đối với 3 tỷ người, những người nấu ăn và sưởi ấm gia đình bằng nhiên liệu sinh khối và than đá. Khoảng 3,8 triệu ca tử vong sớm có thể quy cho nguyên nhân ô nhiễm không khí tại hộ gia đình trong năm 2016. Hầu hết các gánh nặng bệnh tật này đặt vào các nước đang phát triển. Ô nhiễm không khí tại hộ gia đình cũng là một nguồn chủ yếu gây ra ô nhiễm không khí bên ngoài ở cả khu vực đô thị và nông thôn.

Để chủ động phòng tránh không khí chất lượng xấu, người dân cần thường xuyên theo dõi các kết quả về chỉ số chất lượng không khí (AQI) của Tổng cục Môi trường, Sở Tài nguyên - Môi trường Hà Nội, nếu thấy cao, cần có biện pháp tự bảo vệ mình.

Đặc biệt, những người nhạy cảm về sức khỏe như trẻ em, người già không nên ra đường vào giờ cao điểm ô nhiễm, hạn chế đi tập thể dục buổi sáng bởi quá trình tập thể dục, việc thở gấp sẽ khiến lượng bụi vào cơ thể nhiều hơn, gây tác động nghiêm trọng hơn.

Tô Hội